Гэтай мінчанцы 17 гадоў, а яна ўваходзіць у топ-10 найлепшых хэндлераў Еўропы
Яна — хэндлер і працуе з пародзістымі сабакамі. Калі спрасціць, то дзяўчына рыхтуе жывёл да выстаў. Правільная стойка, уменне паказаць зубы і адсутнасць жадання ўкусіць або гыркнуць на суддзяў — гэта толькі база ўменняў для сабачых конкурсаў. І так, за такую падрыхтоўку гаспадары плацяць, а яшчэ цярпліва выконваюць усе рэкамендацыі — а як інакш вырасціць чэмпіёна, піша Onliner.by.
«Былі выпадкі, калі людзі даведваліся мой узрост і так: «Ого!»»
У дзень інтэрв’ю ў Яны дзве трэніроўкі: а дзявятай і а дзясятай раніцы. Дзяўчына дазваляе крыху паназіраць за працэсам.
Першая трэніроўка — з Торам, які пры сустрэчы ад радасці ледзь не валіць Яну на зямлю. Разам з сабакам на занятках будзе і гаспадыня. Журналістам яна расказвае, што сабаку менш за 2 гады, але ў скарбонцы ўжо ёсць званне юнага чэмпіёна Беларусі і Расіі, а ўсе астатнія тытулы і не пералічыць. Зараз Тора рыхтуюць да выставы, якая пройдзе ў жніўні — ёсць амбіцыі заваяваць тытул чэмпіёна ўжо ў дарослай катэгорыі. Як у гэтым дапаможа Яна?
— Хэндлер — гэта чалавек, які працуе з сабакам, дапамагае яму раскрыцца ў найлепшых праявах, паказаць тэмперамент, анатомію і прыродныя якасці. Працуе хэндлер з пародзістымі сабакамі, якія ўдзельнічаюць у выставах — іх можна параўнаць з конкурсамі прыгажосці, — усміхаецца дзяўчына.
Калі верыць інтэрнэту, то прафесія хэндлера з’явілася больш за 100 гадоў таму. Напрыканцы XIX стагоддзя ў ЗША прайшлі першыя выставы сабак — менавіта там і праявілі сябе прафесіяналы, якія рыхтавалі ўдзельнікаў. Так што называць хэндлінг модным павевам не зусім карэктна, хоць занятак відавочна не на слыху ў вялікай аўдыторыі.
Хэндлінгам Яна захапляецца ўжо тры гады, пабывала на некалькіх буйных выстаўках і ўжо працавала з дзясяткамі чэмпіёнаў, прычым дзяўчына толькі ў гэтым годзе закончыла школу.
— Трэніроўкі і выстаўкі часта прыйшлося сумяшчаць з вучобай, так што апошні год перыядычна адсутнічала на занятках. Але я назапасілася, закончыла школу з залатым медалём. Галоўнае — падтрымка бацькоў. Яны дапамагалі і з афармленнем віз, і з арганізацыяй паездак, і фінансава.
Мне пашанцавала, я працую з адэкватнымі людзьмі. Вядома, былі выпадкі, калі людзі даведваліся мой узрост і так: «Ого!» Часам пра ўзрост гаспадары сабак пыталіся праз некалькі месяцаў трэніровак — заўсёды здзіўляліся, што мне ўсяго 17, а не хаця б 25, — смяецца дзяўчына.
Як жа Яна трапіла ў хэндлінг? Усё пачалося з яе хатняга сабакі пароды венгерская выжла, якога дазволілі завесці мама і тата.
Падчас адной з прагулкаў да бацькоў Яны звярнулася жанчына і адзначыла: маўляў, сабака перспектыўны, варта паказацца на выставе. Для гэтага і нанялі хэндлера.
— Я спытала ў яе, ці магу паспрабаваць сама. Спачатку хадзіла да яе на трэніроўкі, шмат чытала і глядзела відэаролікі. На жаль, у нас няма базавых курсаў, дзе можна навучыцца хэндлінгу, таму многаму даводзіцца вучыцца праз практыку. Мы самі шукаем, дзе і як навучацца.
Паступова я пачала хадзіць на майстар-класы, іх кошт залежыць ад выкладчыка. Але важна разумець, што навучанне ў межах майстар-класа не азначае, што чалавек стаў хэндлерам. Гаворка толькі пра пройдзенае навучанне — гэта можа быць тэорыя плюс практыка або толькі тэорыя.
Знайсці сваіх «вучняў» атрымалася хутка: Яна актыўна вядзе Instagram свайго гадаванца, так што многія ўладальнікі сабак гэтай жа пароды дзяўчыну ўжо ведалі. Паступова выхаванцаў станавілася ўсё больш. І так, хэндлер працуе толькі з пародзістымі сабакамі: тут, як і ў «чалавечых» конкурсах прыгажосці, таксама ёсць стандарты.
«Недастаткова нешта прачытаць пра сабаку, каб пачаць трэніроўкі»
Зараз Яна трэніруе сабак прыкладна два разы на тыдзень. Часта яе знаходзяць праз сарафаннае радыё або ў Instagram. Прычым рэкламу ў сацыяльных сетках дзяўчына не запускае, але публікуе пасты з выстаў і трэніровак. З кімсьці Яна працуе пастаянна, кагосьці трэніруе да выстаў, а некаторыя ўладальнікі абіраюць экспрэс-падрыхтоўку, напрыклад, каб «закрыць» тытул на пэўных спаборніцтвах.
— Для кожнага сабакі трэніроўка праходзіць па-рознаму. Звычайна пачынаем з прабежкі, размінаемся; я магу зрабіць сабаку масаж. Затым робім практыкаванні на баланс і, вядома, трэніруем прыгожую стойку (для кожнай пароды яна свая), рухі ўперад-назад, адпрацоўваем паказ зубоў і агляд.
З боку працэс выглядае проста. Яна смела бярэ Тора за павадок і робіць прабежку па невялікім крузе. Затым ручная стойка, падчас якой хэндлер расстаўляе лапы сабакі, фіксуе морду і трымае хвост.
Паралельна дзяўчына тлумачыць, што стойка можа быць розная. Лабрадоры, напрыклад, паказваюцца ў свабоднай стойцы — галоўнае паказаць прыгажосць пароды. Дэталяў, як лёгка здагадацца, мільён, хоць выглядае ўсё проста.
— Недастаткова проста нешта прачытаць — і ўсё, можна бегчы з сабачкам. З боку гэта здаецца лёгкім, я таксама думала: вазьму рынгавы каўпачок і пабягу. Але сабака не робат, ён можа цягнуць, скакаць, не захоча стаяць. Вопыт назапашваецца паступова, трэба спрабаваць новыя пароды і «вучыцца рукамі». У сярэднім кожны занятак доўжыцца 45 хвілін. Заняткі праходзяць або ў зале, або ў парку.
— Зал — гэта памяшканне, абсталяванае для розных заняткаў: там ёсць балансіры, бегавая дарожка, кавалеці (перашкода ў выглядзе шэрага паралельна ляжачых жэрдак), а таксама люстэркі. Апошняе асабліва важна для хэндлера: яно дазваляе бачыць сабаку з усіх бакоў і «правільна» паставіць стойку.
Аптымальны варыянт падрыхтоўкі — сумяшчаць трэніроўкі ў памяшканні і на свежым паветры. Яна тлумачыць, што ў цёплы час выставы часта праводзяцца на вуліцы, таму ўдзельніку карысна адаптавацца загадзя.
— Падчас заняткаў у парку людзі і сабакі могуць перашкаджаць, але гэта нават карысна: мы можам адпрацаваць праблемныя моманты. Калі ж сабака заўсёды трэніраваўся ў зале, а тут прыводзяць яго на выставу, дзе шмат іншых сабак і незнаёмых людзей — ён можа згубіцца.
Каб падтрымаць сабаку ў момант, хэндлер выкарыстоўвае розныя метады. Яна расказвае, што камусьці дастаткова пахвалы, а іншым неабходна прысутнасць гаспадара побач.
— Сабакі рэагуюць на эмоцыі чалавека, таму важна трымаць іх пад кантролем. Яшчэ трэба прывучыць сабаку да маркераў — так ён зразумее, калі «так», а калі «не». Сабакі выдатна ўлоўліваюць змяненні інтанацыі, таму крычаць на ўсю плошчу не трэба, дастаткова панізіць голас.
«Хэндлер — не тое ж самае, што дрэсіроўшчык»
Тор ведае розныя каманды і разумеў іх, але раней гэта не было заўсёды так. Упершыню ён трапіў да Яны яшчэ шчанюком. Дзяўчына падкрэслівае: хэндлер — гэта не дрэсіроўшчык, які вучыць стандартным камандам; гэтым займаецца кінолаг. Але падчас трэніровак можна адкарэктаваць паводзіны, напрыклад, вырак — непажаданую рэакцыю на іншых сабак.
Сабаку трэба падрыхтаваць да кантакту з новым чалавекам, бо падчас выставы ацэньваць яе будзе суддзя — фактычна чужы, таму ў тэорыі рэакцыя сабакі можа быць якой заўгодна.
Яшчэ адзін момант, на які звяртае ўвагу хэндлер, — гэта знешні выгляд сабакі. Важна, каб сабака не набраў лішняй вагі: гэта, тлумачыць Яна, уплывае на рэльефнасць і лёгкасць руху. Бывае, што перад выстаўкамі сабаку нават садзяць на дыету. Таксама як частка падрыхтоўкі могуць падключацца заняткі фітнесам, плаванне, масажы — адным словам, усё вельмі сур’ёзна.
— Хэндлер не толькі займаецца падрыхтоўкай, але і можа паказваць сабаку на выставе. Хоць гэта не абавязкова — часам гэта аддаюць перавагу рабіць самі ўладальнікі, — у такім выпадку мы вучым іх, як усё правільна зрабіць. Часам гэта нават складаней, чым падрыхтаваць толькі сабаку, — усміхаецца Яна.
— За пару дзён да выставы кожны клуб публікуе расклад. Сабаку ўладальнікі прывозяць за 40 хвілін да выхаду ў рынг — гэты час патрэбны, каб удзельнік адпачыў і прызвычаіўся. Мы выходзім у рынг, эксперт апісвае сабаку, калі ёсць канкурэнцыя — параўноўвае. Потым выбіраюць лепшага прадстаўніка пароды — гэты сабака выходзіць у best або конкурс па групах, а пасля — у BISS.
Яна тлумачыць, што сабак-удзельнікаў таксама падзяляюць на групы паводле ўзросту: шчанюкі спаборнічаюць са шчанюкамі, потым юніёры і дарослыя сабакі. А што атрымлівае пераможца?
— У нас у краіне грашовых прызоў няма. Думаю, што часцей удзельнічаюць не дзеля кубкаў і медалёў — хутчэй уладальнікі фанацеюць ад атмасферы, людзей, выстаў. Вядома, камусьці важныя і тытула, — разважае дзяўчына. — З маім сабакам Чарлі мы таксама «закрыліся» па тытулах, цяпер ён проста хатні. Свайго сабаку паказваць складаней — кожны рынг — гэта такія нервы і стрэс! Хоць слухаецца ён добра і разумее нават мой позірк.
Акрамя буйных сабак, як Тор, і свайго Чарлі, Яна таксама працуе з «малымі». Напрыклад, наступная трэніроўка — з джэк-расэлам, які разы ў тры ніжэйшы за Тора. Тут памер значэння не мае — гэтак жа адпрацоўваюцца ўменне трымаць стойку, паказ зубоў, бег і далей па спісе.
— Напэўна, цяпер я б не ўзялася за нямецкую аўчарку: усё ж там іншы хэндлінг. Увогуле шмат што залежыць ад сабакі. Калі хэндлер бачыць, што ў яе няма будучыні (напрыклад, няправільны прыкус, зубы, вушы ці складаны тэмперамент), то ён можа адмовіцца працаваць. Увогуле гэта становіцца зразумела ўжо з першай трэніроўкі. Была справа, што ўладальнікі паступова і самі ўсё разумелі, але былі настроеныя на ўдзел у выставах — і ў нас усё атрымлівалася.
«Увайшла ў топ-10 юных хэндлераў Еўропы»
Цяпер Яна адносіцца да катэгорыі юных хэндлераў і паступова пераходзіць у катэгорыю прафесійных. Аказваецца, паказваць сабаку на выставе можа нават дзіця. У мінулым годзе Яна ўпершыню паехала з сабакам на выставу за мяжу — гаворка пра «сабачы» чэмпіянат свету, які прайшоў у Харватыі. На той момант, дарэчы, дзяўчыне было 16 гадоў. З таго часу яна ўжо пабывала на выставах у Аўстрыі, Славеніі, Чэхіі.
— У Беларусі чатыры разы на год праходзяць топавыя выставы CACIB — гэта як крок да інтэрчэмпіёна. З буйных выстаў за мяжой — чэмпіянаты свету і Еўропы, у Расіі — «Еўразія» і выстава «Расія».
Звычайна цікавыя выставы мы шукаем самі, потым прапануем уладальнікам сабак паўдзельнічаць. У нашай краіне многія ўладальнікі хочуць і гатовыя паказваць сваіх сабак на міжнароднай арэне. Хоць гэта і не танна: візы, тытулавыя аналізы, перасячэнне мяжы і гэтак далей, плюс плата за ўдзел — у сярэднім рэгістрацыя на чэмпіянат свету абыдзецца прыкладна ў €130.
За працу на месцы хэндлер таксама атрымлівае аплату — па словах Яны, тут усё індывідуальна. Пры гэтым дзяўчына імкнецца, каб прадстаўнікі адной пароды з яе выхаванцаў не спаборнічалі паміж сабой і ездзілі на розныя выставы.
— Для мяне самым яскравым момантам стаў чэмпіянат Еўропы, які прайшоў у красавіку гэтага года ў Чэхіі. Там мы з бостан-тэр'ерам Кукай выйгралі тытулы «Найлепшы юніёр пароды» і «Юная чэмпіёнка Еўропы». Думаю, што тут склалася ўсё: і сабака, і мой асабісты ўнёсак. Кожны дзень на працягу паўтара месяца я карміла сабаку з лыжачкі, мы шмат працавалі разам, яна нават жыла ў мяне. Вядома, такая перамога становіцца больш каштоўнай. У той жа дзень я таксама ўвайшла ў топ-10 юных хэндлераў Еўропы. На працягу дня эксперт глядзіць, як мы працуем з сабакам, дае заданні, задае пытанні — напрыклад, пра пароду, для чаго яна створана, якая краіна паходжання і гэтак далей. Потым мы выходзім у вялікі рынг, там эксперты выбіраюць топ-10 хэндлераў, затым яшчэ адзін рынг, дзе выбіраюць тых, хто заняў прызавыя месцы.
У Беларусі Яна практычна кожныя выхадныя ўдзельнічае ў выставах. Літаральна нядаўна спаборнічалі самыя прыгожыя пудзелі краіны. Улічваючы такую загрузку, падрыхтоўку, трэніроўкі, адсочванне выстаў, а да гэтага яшчэ і школу, пытанне: няўжо застаецца час на нешта яшчэ?
— У гэтым годзе я паступаю ў ўніверсітэт на эканамічны, затым планую працаваць па спецыяльнасці, але хэндлінг хачу пакінуць як любімае хобі. Так, калісьці мне казалі: маўляў, што гэта — бегаць па коле з сабакамі? Але мне падабаецца, што тры гады таму я пагрузілася ў хэндлінг і знайшла сабе такое занятак. Гэта па-сапраўднаму частка майго жыцця.
Каментары
Нашла чым хвалицца, у 17 выглядае на 30.