Uładzimir Niaklajeŭ raskazaŭ, jak na jaho baćku pisali danosy i adnojčy aryštavali
Piśmieńnik u svaim fejsbuku raskazaŭ pra aryšt svajho baćki i sud «trojkaj».
11 lipienia. Druhi dzień narodzinaŭ. Pa viersii baćki (pieršy raz dzień narodzin Uładzimir Niaklajeŭ adznačaje 9 lipienia, pa viersii maci. — NN).
Ros ja pad upłyvam maci ź jaje kazkami, pieśniami, malitvami. Ale z hadami ŭsio vidavočniej upłyŭ baćkavaj natury. Hranična mužčynskaj.
Dyk voś u hety dzień kolki słoŭ pra baćku, jaki praz svoj charaktar u siaredzinie vajny ŭ štrafnikach pabyvaŭ, ale vyžyŭ, a pad kaniec vajny na jaho, žyvoha, čarnavuju ŭ siamju dasłali. Pachavalnuju…
A jašče na jaho pisali i pisali danosy. Usio majo žyćcio, ad samaha dziacinstva, paznačanaje čornymi mietkami hetych danosaŭ i ŭsim tym, što było za imi. Krykami baćki: «Padluki! S***ki!..» Strełami ź pistaleta — kali jon daznavaŭsia, što znoŭ niechta niešta na jaho «namalavaŭ». Praz heta — maja nianaviść da sieksotaŭ. Danos dla mianie — toje, u čym vyjaŭlajecca čałaviečaja podłaść.
Adnojčy napisali, što baćka (jaki byŭ staršynioj sielsavieta) zhnaiŭ žyta ŭ poli, nie sabraŭ jaho ŭ čas. A tady za adzin kałasok sadzili! I pavieźli baćku ŭ Maładziečna, u abłasny centr.
Ja byŭ zusim mały — hadoŭ piać (1951 hod — NN). Prychodzić da nas u chatu baćkaŭ siabruk frantavy i kaža, što baćku nie prosta tak pavieźli ŭ Maładziečna — tam budzie sud, i kali maci choča muža pabačyć, dyk treba samoj jechać, bo jon naŭrad ci ŭžo dachaty vierniecca. Maci ŭziała mianie i my pajechali.
Baćku sudziła tak zvanaja «trojka»: sakratar abkama, prakuror i staršynia KDB.
Baćkaŭ siabar papiaredziŭ: «Kali jon vyjdzie praz paradny ŭvachod, usio budzie dobra — viernieciesia ź im dachaty, a kali nie — dyk raźvitajeciesia, musibyć, nazaŭsiody. Chutčej za ŭsio — druhoje. Tamu, kali chočacie jaho ŭbačyć, idzicie z dvara».
My pataptalisia na płoščy, maci nie viedała, što rabić… Potym pajšła da bramy ŭ dvor, dzie stajała ŭžo znajomaja mnie mašyna, jakaja nieadnojčy pryjazdžała da nas, «varanok» heny, i ja paploŭsia za maci, ale raptam… Nie toje, što zrazumieŭ niešta, jakoje ŭ mianie razumieńnie było?.. Dziciačaje… Prosta pranizała mianie ŭsiaho niečakanaja dumka: heta ž, kali ja z dvara idu, dyk nie vieru ŭ toje, što baćka vyjdzie i ŭsio budzie dobra: my dachaty pajedziem. I ja kinuŭsia da paradnaha ŭvachodu. Maci pahladzieła ŭśled i nie stała mianie viartać.
Ja staŭ tak, kab bačyć jaje kala bramy. Ale stajaŭ ja nie ŭ dvary! Na płoščy! Kala paradnaha ŭvachodu!
Nie viedaju, kolki my čakali… Hadzinu? Dźvie? Urešcie baćka vyjšaŭ — i praz paradny ŭvachod! Jak tolki ja ŭbačyŭ jaho… Tam prystupki byli — ja ich nie zaŭvažyŭ! Ja nie pabieh — ja ŭźlacieŭ! U mianie kožny raz z uspaminam pra heta — adčuvańnie palotu.
I ŭźlacieŭ ja nie tolki z radaści, što ŭsio budzie dobra, što my pajedziem dachaty, ale i z adčuvańnia PIERAMOHI. Baćka vyjšaŭ SIUDY, bo ja pastanaviŭ TUT jaho dačakacca. Ja tych padluh, što pastavili ŭ dvary «varanok», kab źvieźci ad mianie baćku, PIERAMOH! Baćka złaviŭ mianie nad prystupkami, prycisnuŭ da siabie, ja abchapiŭ jaho za šyju: «Tata! Tata!..» — i ŭ ślozy…
Jość taki banalny vyraz: zapłakać ad ščaścia. Dyk voś heta jakraz toj vypadak. I ŭ baćki była makravataja ščaka — ci ad maich śloz, ci jaho taksama ślaza prabiła. Jon padkinuŭ mianie: «My jašče hadaŭ hetych, synok, jak kapustu, pašynkujem!»
Akazałasia, što pałoska žyta, jakaja rasła pad samym lesam, prosta nie paśpieła vyśpieć. Baćka vyrašyŭ pačakać, nie dažynać jaje, kab daśpieła, ale tut začaścili daždžy — i pałosku hetuju pabiła. Jana absypałasia tak, što ź jaje i torbu žyta ŭžo było nie namałacić, tamu jaje skasili na karmy.
Baćka ŭ žyćci stajaŭ na tym, što paŭsiul i va ŭsim možna dabicca spraviadlivaści. Tolki dziela hetaha ty musiš nie čakać dabra, jakoje ŭ Boha vymališ i jakoje ź nieba zvalicca, a iści suprać zła. Hetkaja ŭ jaho była fiłasofija. Takaja ŭ im ciakła buntarskaja kroŭ, kropla jakoj i ŭ maje žyły pieraliłasia, za što dziakuj jamu..
Kamientary