Studentka, jakaja ŭciakła ad aryštu ŭ 2020-m, pracuje na krajniaj poŭnačy Narviehii i zrazumieła skandynaŭski recept ščaścia
Nastaśsi Piatrovič 25 hadoŭ. U 2020 hodzie minčanka pakinuła BDEU i Biełaruś, ratujučysia ad dopytaŭ. Nasta pastupiła na vučobu ŭ Narviehiju i zastałasia tam žyć. «Našaj Nivie» jana raskazała pra svaju pracu, chłopca-narvieha, ciažar palarnaha dnia, ceny i skandynaŭskuju fiłasofiju žyćcia «frylufclif».
«U Biełarusi ja nie adčuvała takoj mocnaj prynaležnaści da čahości, jak tut ja adčuvaju da hetaha maleńkaha haradka, da ludziej», — kaža biełaruska.
Nasta žyvie ŭ Alcie — heta haradok na 16 tysiač čałaviek u vuści raki Ałtaelva ŭ adnym z samych paŭnočnych rehijonaŭ Narviehii. Mienavita siudy turysty z usiaho śvietu pryjazdžajuć hladzieć na paŭnočnaje źziańnie.
Dziaŭčyna starajecca ŭ svaim losie bačyć pazityvy.
«U Minsku ja siadzieła ŭ asnoŭnym u svaim Uruččy i vyjazdžała tolki na vučobu. Tut horad nievialiki, rabić nie tak šmat možna tut, ale pry hetym tut pryroda — jana paŭsiul. I ŭ luby momant, kali tabie sumna ci ŭ ciabie jość volny čas, kali pahodna, lohka vyjści na vulicu i apynucca niedzie tam — u harach, kala fijordaŭ i tak dalej», — tłumačyć biełaruska.
«Palarny dzień — sapraŭdny vyklik»
Zima ŭ Alcie ciahniecca siem miesiacaŭ na hod: śnieh vypadaje ŭ siaredzinie kastryčnika i rastaje tolki pry kancy maja. Uzimku tut ad minus 10° da minus 20°C, a ŭletku da +20°C, chacia byvaje i ciaplej. Ciapier u rehijonie palarny dzień — dva miesiacy niaspynna śviecić sonca. Uzimku, naadvarot, nastaje palarnaja noč.
«Da palarnaj nočy ja adaptavałasia, dla mianie heta zusim nie prablema. A voś palarny dzień, navat praz stolki hadoŭ, heta sapraŭdny vyklik. Ja vielmi kiepska splu, tamu što mozh nie razumieje, što para spać, kali tabie sonca prosta ŭ vokny śviecić pastajanna».
Nasta zhadvaje historyju, jak jany z chłopcam nabyli vialiki nabor leha i chacieli źbirać jaho niekalki dzion. A 7 ranicy adnaho dnia pačali, pajeli, praciahnuli źbirać i bačać — na hadzińniku znoŭ 7 ranicy. Tak za spravaj, z-za zaŭsiodnaha sonca, nie zaŭvažyli, jak minuli sutki.
Da palarnaj nočy biełaruscy pryzvyčaicca było praściej — hałoŭnaje, kaža jana, mieć dakładny płan spraŭ na dzień i pastajanna siabie čymści zajmać. Inšaziemcy časta pjuć vitamin D z rybinym tłuščam, ale narviežcy nie robiać uvohule ničoha: kažuć, «ja tut naradziŭsia, majo cieła było stvoranaje dla taho, kab žyć tut».
Miascovyja ličać, što niama drennaha nadvorja — byvaje tolki drennaje adzieńnie. I da hetaha Nasta taksama pryvykała, vučyłasia vydatkoŭvać šmat hrošaj na dobruju zimovuju vopratku.
Na druhi-treci hod u krainie dziaŭčyna pačała razmaŭlać pa-narviežsku i ŭžo lohka kamunikuje z tutejšymi ludźmi. Naprykład, nieznajomyja babuli ŭ kramie mohuć raskazać joj niešta pra svajo žyćcio.
«Ja ŭsio jašče nie zusim jak narviežcy, jakija ŭ minus 20°C vychodziać na łyžach ci śpiać u pałatkach, ale ja vučusia nasałodžvacca tym, što vakoł stolki svabody, stolki pryhažości.
Samaja hałoŭnaja adaptacyja, jakaja adbyłasia, heta toje, što tut vielmi šmat zaviazana na ludziach. Usie viedajuć adzin adnaho ci praz dva pociski ruki. Dziakujučy hetamu ja tut chutka znajšła chłopca i pracu. Ja adčuvaju siabie častkaj kamjunici», — kaža jana.
Fiłasofija «frylufclif»: z haradskoha žyćcia treba pieryjadyčna viartacca da pryrody
Narviehiju Nasta abrała, bo tam možna było adrazu vučycca anhlijskaj movie i atrymlivać stypiendyju pa prahramie Students At Risk («Studenty pad pahrozaj»).
Da adjezdu ź Biełarusi dziaŭčyna vučyłasia na čaćviortym kursie BDEU — pa śpiecyjalnaści «Ekanomika i kiravańnie turystyčnymi kompleksami». 12 listapada 2020 hoda, kali pačalisia zatrymańni ŭniviersiteckich aktyvistaŭ, dziaŭčyna vyjechała ŭ Kijeŭ.
U Narviehii jaje prahrama nazyvałasia Arctic Adventure Tourism (Arktyčny turyzm), biełaruska skončyła jaje minułym letam.
Zaniatki va ŭniviersitecie byli 3—4 razy na tydzień, tamu amal adrazu Nasta pačała pracavać. Śpiarša — u łahiery, dzie turysty hladzieli paŭnočnaje źziańnie. Tam treba było razmaŭlać z haściami i rychtavać dla ich placoŭku: raspalvać vohnišča, rasstaŭlać łaŭki.
Sa studzienia 2022 hoda Nasta stała hidam: vozić turystaŭ pa roznych punktach rehijona i znajomić ź miascovaj kulturaj i asablivaj skandynaŭskaj fiłasofijaj — frylufclif. Jana ab tym, što z haradskoha žyćcia treba pieryjadyčna viartacca da karanioŭ, da pryrody.
«Zaviaršaju heta ŭsio tym, što voś adnojčy vy viartajeciesia ŭ Vialikabrytaniju, ci Amieryku, ci kudyści jašče — i vam sumna, vy adčuvajecie, što vaša hałava nie ŭ pravilnym miescy…
Prosta ŭspomnicie, jak vy byli ŭ Narviehii. Jak vy daviedalisia pra hetu fiłasofiju — što vam treba viarnucca da vašych karanioŭ, da ziamli, i prosta adčuć, što vy ŭsio jašče adzinyja ź ziamloj, z maci-pryrodaj. Heta pavinna vam dapamahčy pieraadolvać niejkija žyćciovyja ciažkaści».
Asnoŭnaja častka turystaŭ u Alcie — naviedvalniki z kruiznych łajnieraŭ. Časta heta francuzy, amierykancy, aŭstralijcy, ispancy i inšyja hości z dalokich ad Narviehii krain.
Ekskursii Nasta pravodzić na anhlijskaj i, časam, na ispanskaj movach. A z kiroŭcami aŭtobusaŭ kamunikuje pa-narviežsku. Tak za dzień jana moža razmaŭlać na troch movach, paśla čaho «mozh razryvajecca». Ale pracu svaju Nasta vielmi lubić:
«Nikoli nie dumała, što ŭ svaim žyćci skažu takoje: ja abažaju svaju pracu, ščyra jaje lublu. Prychodžu časam na vychodnych, kab papracavać. Hatovaja bracca za lubuju pracu, siadzieć u ofisie bolš, tamu što abažaju toje, što rablu».
«Joj 98 hadoŭ, a jana daśleduje śviet»
Adnojčy ŭ jaje hrupie apynułasia 98-hadovaja turystka ź Vialikabrytanii. Babula pajechała ŭ kruiz adna — na kalascy, bo ciažka joj było chadzić. Muž žančyny pamior, dzieci žyli daloka.
«Jana zadavała stolki pytańniaŭ ab tym, jak tut žyć, jak adaptavacca, jakija tut jość tradycyi, jakija adroźnivajucca ad majho doma. U jaje było stolki zacikaŭlenaści! Joj 98 hadoŭ, a ŭ jaje ŭsio roŭna jość śmiełaść i žadańnie daśledavać śviet.
Chaj i ŭ adzinocie, ale jana nastolki lohka kamunikavała z usimi ŭ aŭtobusie, što była niby znakamitaść na hetym kruizie. I lubimaja častka pracy — jak ja zaŭvažaju, što jany ŭlublajucca ŭ heta miesca dziakujučy mnie», — raspaviadaje Nasta.
«Turysty mohuć lapnuć duraść»
Časta ŭ turach byvaje šmat stresu, kaža Nasta. Naprykład, turysty nie słuchajuć jaje instrukcyj ab tym, jak pavodzić siabie na lodzie — kali ŭpaści, bližejšaja miedyčnaja dapamoha budzie za hadzinu jazdy, a paŭnavartasnych balnic u Alcie ahułam niama.
Mohuć abražać miascovych žycharoŭ — saamaŭ, narodnaść Paŭnočnaj Jeŭropy. Ich u tradycyjnych kaściumach možna pabačyć na słužbie ŭ carkvie ci ŭ śpiecyjalnych turystyčnych pasialeńniach, ale ahułam jany žyvuć razam z usimi narviežcami.
«Turysty mohuć lapnuć niejkuju duraść, nakštałt, «a my dumali, u ich buduć azijackija vočy». Ci «vy ekzatyčna vyhladajecie. Dziva što vas represavali». U takija momant stanovicca vielmi niajomka».
Praź niepahadź na poŭnačy časta zakryvajuć darohi, zdarycca heta moža i naŭprost pasiaredzinie tura Nasty. Tady i vialiki kruiz moža nie adpłyć u čas, bo čakaje ludziej.
«Heta zaŭsiody vialiki stres, tamu što ty razumieješ, što ničoha zrabić nie možaš. Sprabuješ danieści da ludziej, što heta narmalnaja situacyja dla nas, što my tut da hetaha zvykli. A haściam zdajecca, što heta kaniec śvietu», — kaža dziaŭčyna.
Pry hetym turysty viartajucca da Nasty. Jana zhadvaje historyju, jak na druhi ci treci hod pracy da jaje znoŭ pryjechała para, jakaja ŭžo była na minułych ekskursijach. Jany skazali, što zapomnili biełarusku praź jaje śmiešnyja historyi pra toje, ź jakoj luboŭju jana raspaviadaje pra rehijon.
«Toj fakt, što asacyjujusia ŭ ich jak ambasadar paŭnočnaj Narviehii, heta niejmavierna pryjemna. Što maja praca — heta nie prosta, što ludzi pasłuchali i zabyli, a što jany sapraŭdy pamiatajuć navat praz hady».
«Prablem finansavych niama»
Pieršy čas u Narviehii Nasta žyła vyklučna na stypiendyju — kala 1100 jeŭra. Tady, kab sekanomić, nabyvała ŭ kramy pradukty samaj tannaj marki. Taksama ŭ Alcie byli miescy, dzie ludzi ź finansavymi prablemami mahli ŭziać dla siabie pradukty. Tudy Nasta paru razoŭ zachodziła, kali było mała hrošaj.
Z padpracoŭkaj stała praściej, zhadvaje jana. Ciapier biełaruska pracuje ŭ asnoŭnym u ofisie — za zaniataść na pałovu staŭki jana atrymlivaje pryblizna 1800 jeŭra. Dadatkovyja hrošy dziaŭčyna zarablaje, kali viadzie tury. Ahułam atrymlivajecca kala 3-4 tysiač jeŭra na miesiac.
Kvateru Nasta zdymaje razam z maładym čałaviekam — za arendu 75 kvadratnych mietraŭ u pryvatnym domie jany płaciać pa 1150 jeŭra, a razam z elektryčnaściu i internetam vychodzić kala 1300 jeŭra.
«Ciapier ja žyvu kamfortna. My z maładym čałaviekam adkładvajem šmat hrošaj, ni ŭ čym sabie nie admaŭlajem. Možam pajeści ŭ restaranie paru razoŭ na tydzień, kupić vialiki leha, źjeździć u adpačynak dva razy ŭ hod. Prablem finansavych nijakich niama, ja siabie tak kamfortna ŭ žyćci nie adčuvała», — pryznajecca dziaŭčyna.
Biełaruska kaža, što niazručna byvaje tolki praz narviežskuju biurakratyju i miedycynu. U Alcie jość tolki palikliniki, navat naradžać ludzi jeduć u inšaje miesca. Da taho ž, kab trapić da doktara, treba stanavicca ŭ čarhu na niekalki miesiacaŭ.
Siamja dziaŭčyny žyvie ŭ Ispanii — z rodnymi jana bačycca dva razy na hod. Siabry, jakich Nasta znajšła za čatyry hady ŭ Alcie, pastupova raźjazdžajucca na poŭdzień krainy.
Ličycca, što na poŭnačy inšaziemcy mohuć atrymać pieršy pracoŭny dośvied, kantakty, ale potym — ruchacca dalej. Ale dla siabie Nasta vyrašyła, što nie choča nikudy vyjazdžać.
«Dla mianie Alta — heta dom, ja tut siabie adčuvaju nastolki kamfortna i datyčnaj da ŭsiaho, što nie ŭjaŭlaju siabie dzieści jašče. Ja tak šmat vyvučyła pra rehijon, pra Paŭnočnuju Narviehiju, tak pranikłasia hetym miescam»
(…) Apošnija piać hadoŭ u Biełarusi ja była niejmavierna zadušanaj, prosta lažała doma ŭ łožku ŭ asnoŭnym, nie bačyła nijakaj budučyni. A tut ja pastajanna adčuvaju siabie ščaślivaj, nasamreč. Byvajuć dni, jak va ŭsich, kali mnie troški sumna. Ale heta norma. U asnoŭnym ja tut ščaślivaja, sapraŭdy».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆCiapier čytajuć
Studentka, jakaja ŭciakła ad aryštu ŭ 2020-m, pracuje na krajniaj poŭnačy Narviehii i zrazumieła skandynaŭski recept ščaścia28
Studentka, jakaja ŭciakła ad aryštu ŭ 2020-m, pracuje na krajniaj poŭnačy Narviehii i zrazumieła skandynaŭski recept ščaścia
Jak razhuł pryrody viarnuŭ cieły Barbary Radzivił i vialikaha kniazia Alaksandra i čamu tajamnicu źniknieńnia ichnich rehalij zmahli raskryć tolki ciapier77
Kamientary
Ci zrazumieła heta hierainia? Ci stała jana biełaruskaj? Miarkuju, nie.
Pra što tady hety raspovied?