Łukašenka ŭžo nie pieršy raz zahadaŭ vypuścić biełaruski mabilnik. A čym skončylisia papiarednija sproby?
Na minułym tydni Alaksandr Łukašenka paabiacaŭ vypuścić biełaruski mabilny telefon. I navat z ułasnym prahramnym zabieśpiačeńniem. Heta ŭžo nie pieršaja sproba vypuścić biełaruski sotavik. Blizko.by vyvučyŭ usie papiarednija takija sproby. I navat znajšoŭ, jak vyhladaŭ pieršy biełaruski sotavy telefon.
Što adbyłosia?
U piatnicu Alaksandr Łukašenka naviedvaŭ BDUIR i mieŭ znosiny sa studentami. Siarod inšaha jon raskazaŭ, što ŭ krainie vypuściać i biełaruskim mabilnik, pryčym z ułasnym prahramnym zabieśpiačeńniem.
«I ajčynny mabilny telefon, pra jaki šmat-šmat ciapier kažuć, my taksama zrobim. Abaviazany zrabić, tamu što hadžety siońnia, jak vy bačyli ŭ apošni čas, pieratvaryli ŭ bajavuju zbroju. Heta ŭžo pytańnie nacyjanalnaj biaśpieki».
Što za mabilnik u samoha Łukašenki?
A jašče Alaksandr Łukašenka pakazaŭ telefon, jakim karystajecca sam, niekatoryja členy ŭrada i najbližejšaje pracoŭnaje jaho asiarodździe — usiaho kala 70 čałaviek. Praŭda, pry sabie Łukašenka telefon nie trymaje: jaho pry nieabchodnaści prynosić pamočnik.
Łukašenka patłumačyŭ, što ŭ im vykarystoŭvajecca raspracoŭka KDB, jakaja nie dazvalaje prasłuchać razmovu: jana kadujecca, a ŭ efiry pry sprobie pierachopu hutarki čuvać bulkatańnie. Stvaryć devajs udałosia, maŭlaŭ, dziakujučy mocnaj kryptahrafičnaj škole, jakuju zachavali ŭ Biełarusi z časoŭ SSSR. I zajaviŭ, što hetuju pryładu, u jakoj vykarystoŭvajecca biełaruskaja raspracoŭka, užo kupili niekatoryja krainy.
Bolš nijakich padrabiaznaściaŭ. U kadry prabiežna pramilhnuŭ mabilnik, jaki vyhladaje jak typovy Android-smartfon nie ad A-brenda.
Telefon hety vielmi, vielmi mocna padobny na toj, što prezientavaŭ KDB jašče šeść z pałovaj hadoŭ tamu, viasnoj 2018-ha. Tady staršynia KDB Valeryj Vakulčyk u efiry telekanała «Biełaruś 1» prademanstravaŭ raspracavany ŭ Biełarusi mabilny telefon dla zakrytaj uradavaj suviazi.
«Isnuje i zapatrabavanaja zakrytaja ŭradavaja suviaź. Ale čas patrabuje niejkich novych rašeńniaŭ. Kiraŭnikom dziaržavy była pastaŭlena zadača raspracavać abaronieny mabilny telefon, jaki dazvalaŭ by vieści zakrytyja pieramovy ŭ lubym miescy i ŭ luby čas ź luboj słužbovaj asobaj», — skazaŭ tady Vakulčyk.
Jon adznačyŭ, što padobnyja telefony jość usiaho ŭ niekalkich dziaržavach, i biełaruski aparat nie sastupaje im pa jakaści i navat lepšy pa niekatorych paramietrach. Adnak ajčynny telefon, maŭlaŭ, značna tańniejšy ŭ vytvorčaści.
«My pracujem nad tym, kab arhanizavać ekspartnyja pastaŭki niekatorym družalubnym nam dziaržavam», — dadaŭ jon.
«Jon vyrableny ŭ zakrytym vykanańni. Dazvalaje vieści razmovy z vysokaj stupieńniu abaronienaści ad prasłuchoŭvańniaŭ, pierachopu. Składajecca z troch častak: mikrafon, kryptamodul (ujaŭlaje saboj šyfr-aparaturu, heta sistema šyfravańnia i dešyfravańnia) i pracesar. [ … ] Telefon taksama abaronieny ad praniknieńnia złamyśnikaŭ. Kali budzie sproba vykryćcia, praduhledžvajecca samaźniščeńnie źmieściva hetaha telefona».
U Biełarusi ž raniej užo vypuskali mabilniki?
Tak, vypuskali, i navat niekalki razoŭ. Nielha skazać, heta byŭ vielmi ŭdały vopyt. I historyja hetaja ciahniecca ŭžo jak minimum 20 hadoŭ.
Dvaccać hadoŭ tamu, u žniŭni 2004-ha, Łukašenka pravioŭ naradu pa pytańniach dalejšaha raźvićcia sotavaj suviazi ŭ Biełarusi. I tady ž zajaviŭ: sotavyja telefony, pieradatčyki mohuć i pavinny vyrablacca ŭ Biełarusi.
«Čamu my — intelektualnaja, vysokaadukavanaja nacyja — nie možam sami zrabić heta ŭsio ŭ siabie? Treba padklučyć ajčynny vytvorčy patencyjał. Miarkuju, mahčymaści dla hetaha ŭ nas jość niemałyja. Treba tolki pieraprafilavać i pryviazać našyja kankretnyja pradpryjemstvy da patrebaŭ haliny. [ … ]
Možna sielskahaspadarčyja kambajny zakuplać za miažoj. Ale my pajšli inšym šlacham: raźvivajem svaju, ajčynnuju zbožžaŭboračnuju, ilnoŭboračnuju, karmaŭboračnuju techniku. A čamu tut my zakuplajem «Simens», inšaje? Nichto hetym nie zajmaŭsia ci nie choča zajmacca pa roznych pryčynach. Tak lahčej: pryjduć inšaziemcy, hrošy pryviazuć. Svajo abstalavańnie pastaviać, zapčastki budziem kuplać, jany prybytak atrymajuć — vyviezuć. A čamu pa maksimumu nie pracavać?»
Vynikam toj vialikaj sustrečy stała nastupnaje rašeńnie, što treci GSM-apieratar u krainie budzie dziaržaŭnym, — tak paśla źjaviłasia ZAT «BieST». Nieŭzabavie ŭ internecie źjavilisia zdymki pieršaha biełaruskaha sotavaha telefona.
Akazałasia, što heta fejk (choć tady jašče takoje słova nie vykarystoŭvali): prosta adredahavali vyjavu sotavika Siemens Marathon.
«Jeŭratef»
Mabilnik, jaki nazvali pieršym biełaruskim sotavym, źjaviŭsia ŭ krasaviku 2008 hoda. Minski zavod «Pramsuviaź» vypuściŭ mabilnik pad nazvaj «Jeŭratef-M». Pryčym jon adnačasova pracavaŭ i jak sotavy telefon standartu GSM, i jak radyjotelefon, čyja baza padklučajecca da pravadnoj sietki «Biełtelekam».
«Jeŭratef-M» padtrymlivaŭ roznyja mabilnyja prahramy (Je-mail, WAP 2.0, SMS, MMS i inš.), abstalavany kalarovym dysplejem, vibravyklikam, palifanijaj, kamieraj, telefonnaj knihaj na 500 numaroŭ, hučnaj suviaźziu i inšymi dadatkovymi funkcyjami.
Praŭda, mnohich karysnych i abaviazkovych dla mabilnika 2008 hoda funkcyj u im nie było. Bluetooth, infračyrvony port, karty pamiaci — hetaha niama. Ekran — malusieńki: usiaho 128ch128 piksielaŭ. Kamiera — na 0,3 miehapiksiela biez mahčymaści zdymańnia videa. Telefon pastupiŭ u prodaž pa canie prykładna ŭ 160 dalaraŭ.
Vielmi chutka žurnalisty vyśvietlili, što ŭ asnovie aparata lažyć raspracavany kampanijaj Hitachi dla apieratara Deutsche Telecom telefon madeli TC300. Taksama nievialikaja partyja hetych telefonaŭ pradavałasia ŭ Italii apierataram Pirelli pad handlovaj markaj Discus DP-L10. Na padstavie pahadnieńnia pamiž Deutsche Telecom i kampanijaj «Pramsuviaź» było rusifikavanaje prahramnaje zabieśpiačeńnie i naładžanaja biełaruskaja zborka z hatovych kamplektaŭ.
Praz try hady adbyŭsia niečakany praciah: «Pramsuviaź» vyvieŭ na rynak madeli «Jeŭratef Je1» (vyhladaje jak smartfon Nokia E71 z QWERTY-kłavijaturaj), «Jeŭratef Je2» («babulafon» ź vialikimi knopkami) i «Jeŭratef Je3» (zvyčajny knopkavy telefon i taksama z «zakosam» pad Nokia).
Veon
U tym ža samym 2008-m, kali źjaviŭsia pieršy «Jeŭratef», ale paźniej na niekalki miesiacaŭ, u Biełarusi pačali vypuskać jašče adzin «pieršy biełaruski mabilnik».
Kampanija «Ełsidzi servis» rasijskaha biznesmiena Alaksieja Piačonkina naładziła adkrutačnuju zborku dźviuch madelaŭ u Minsku ŭ arandavanym pamiaškańni Instytuta ciepła– i masaabmienu Nacyjanalnaj akademii navuk, dzie pracavali piaciora mantažnic i ŭ dzień źbirali da 300 aparataŭ. Navat adkryŭsia monabrendavy mahazin u HC «Stalica», dzie vystavili abiedźvie madeli pradpryjemstva: T10 i dvuchsimačnik A280 koštam ad 120 da 225 dalaraŭ.
Telefon T10 mieŭ kłasičnuju monabłočnuju kanstrukcyju sa źlohku zakruhlenymi bakami. Jon moh pachvalicca padtrymkaj kartaŭ pamiaci i sensarnym TFT-ekranam z dyjahanallu 2,2 dziujma, 1,3-miehapiksielnaj kamieraj z mahčymaściu zapisu videa, 760 kiłabajtami ŭbudavanaj pamiaci, arhanajzieram, WAP i GPRS.
Hałoŭnymi asablivaściami madeli A280 stali dva GSM-moduli z padtrymkaj dźviuch aktyŭnych SIM-kartaŭ. U telefona akazaŭsia sensarny TFT-ekran z dyjahanallu 2,4 dziujma i razroźnieńniem 240ch320 kropak. U telefona taksama byli ŭbudavanaja kamiera na 1,3 miehapiksiela z mahčymaściu zdymańnia videa, MP3-płejer, 64-tanalnaja palifanija, padtrymka kartaŭ pamiaci, arhanajzier, WAP i GPRS.
Abiedźvie madeli pradavalisia z zapasnym akumulataram.
Ministr suviazi i infarmatyki Biełarusi Mikałaj Pancialej raskazvaŭ:
«Takaja vytvorčaść u siłach pazmahacca z «šerymi» telefonami, jakija stali vialikaj prablemaj dla biełaruskaha rynku techniki. Bo telefony Veon mohuć skłaści hodnuju kankurencyju pradukcyi najbujniejšych vytvorcaŭ srodkaŭ suviazi i pa canie, i pa jakaści».
A Alaksiej Piačonkin havaryŭ u intervju:
«Jak minimum adna madel ciaham 2009 hoda budzie całkam raspracavanaja ŭ Minsku».
Zrešty, abiedźvie madeli byli typovymi «kitajafonami» toj epochi, biez patrebnych funkcyj i z kryva pierakładzienym mieniu. Mnohich prychilnikaŭ jany sabie nie znajšli, i paśla minskaja zborka ich spyniłasia.
Mabilniki Veon i paśla hetaha praciahvali pradavacca ŭ Biełarusi, ale byli zroblenyja ŭžo całkam u Kitai. U Minsku tak ničoha i nie raspracavali.
Snami
U 2010 hodzie hučna zajaviła pra siabie kampanija «HC Znami». Da hetaha jana ŭvoziła ŭ krainu elektroniku, a ciapier vyrašyła vypuścić mabilniki pad ułasnym imiem Snami.
Pieršymi źjavilisia dvuchsimkavyja madeli W301 i AF103. Śćviardžałasia, što ŭsie jany raspracavanyja ŭ Biełarusi, choć i źbirajucca ŭ Kitai. «Ajfonu» ŭžo čatyry hady, u śviecie standartyzacyja i raźjomy microUSB, ale ŭ Snami svoj ułasny prapryjetarny raźjom zaradki.
Potym pajšli try prostyja knopkavyja «zvaniłki» — madeli S220, M200 i GS121, dalej źjavilisia madeli S280, X301 i i616 z sensarnymi ekranami, madel Je74 adrazu na 4 SIM-karty, prostyja manabłoki D201 i D400.
Čym bolš madelaŭ vychodziła, tym mienšaj była ŭpeŭnienaść, što ich raspracoŭvali ŭ Biełarusi, a nie ŭ Kitai.
Usie madeli telefonaŭ «Jeŭratef», Veon i Snami, vypuščanyja da hetaha času, byli samymi prostymi «zvaniłkami» navat biez mahčymaści ŭstalavać na ich Java-prahramy. Zatoje jany mahli pachvalicca nizkaj canoj — ad 30 dalaraŭ.
I voś letam 2013-ha Snami vypuskaje pieršy smartfon: madel M340 na Android 2.3.6 koštam usiaho ŭ 88 dalaraŭ! Praŭda, akazałasia, što za hetyja hrošy karystalnik atrymlivaje nie tolki smartfon sa staroj viersijaj «andrušy» i zrezanaj funkcyjanalnaściu, ale taksama i nievydalalnuju prahramu z raspranutymi, aholenymi, hołymi kitajankami, ź jakimi možna było tut ža zaniacca čatam. Prahrama pastajanna nadakučvała apaviaščeńniami — i pazbavicca ad ich nie było nijakaj mahčymaści. Jakija jašče dokazy vam patrebnyja, što heta całkam biełaruskaja raspracoŭka?
Byŭ anansavany jašče i smartfon Snami Z320, ale jon da pryłaŭkaŭ tak i nie dabraŭsia. A paśla 2013 hoda i pra samu kampaniju nie stała čutno.
I ŭsie astatnija
U 2016 hodzie źjavilisia niekalki brendaŭ, jakija pazicyjanavali siabie jak vytvorcy pieršych biełaruskich smartfonaŭ. Kampanija «ITC-M» vyvieła na rynak brend Flycat (smartfon madeli Optimum 5001), a «Nadziejnyja mabilnyja sistemy» — Venso (madel Creon F5).
Smartfony Venso pradavalisia i ŭ nastupnyja hady, potym kampanija pieraklučyłasia na biespravadnyja navušniki, dziasiatki madelaŭ jakich pradajucca da hetaha času.
Dyk a jaki telefon staŭ pieršym biełaruskim sotavikam?
U Savieckim Sajuzie jašče ŭ kancy 1950-ch raspracavali sistemu ruchomaj radyjosuviazi «Ałtaj», častku abstalavańnia dla jakoj vypuskali i ŭ BSSR. Potym uśled rušyli bolš sučasnyja raspracoŭki «Vilija», «Kart», «Rasa-T».
A ŭ kancy 1980-ch raspracavali sistemu «Valemat» («Varoniež, Leninhrad, Maładziečna, Tarnopal»), jakaja mahła pracavać jak pravobraz sučasnych sotavych sistem: pieraklučacca z adnoj bazavaj stancyi na inšuju biez straty suviazi.
Telefony pamieram z čamadan vypuskali ŭ Maładziečnie da kanca 1990-ch, a sama sietka praciahvała pracu da kanca nulavych.
Tym nie mienš, «Valemat», choć i vałodaŭ prykmietami paŭnavartasnaj sotavaj suviazi, usio ž da kanca nie byŭ joju.
A pieršy ŭłasny sotavy telefon u Biełarusi źjaviŭsia ŭžo paśla taho, jak u krainie zapracavali apieratary sotavaj suviazi standartaŭ NMT (Belcel) i GSM (Velcom).
I byŭ jon — ni za što nie zdahadajeciesia jakim.
U 2004 hodzie na vystavie Tibo-2004 kampanija «Ahat-sistem» demanstruje madel telefona, jakaja, vidać, i stała pieršym biełaruskim sotavym. Nie mabilnym, ale sotavym. Jak takoje mahčyma?
Madel nazyvałasia «Ahat-09». Pa sutnaści, heta byŭ zvyčajny hramadzianski taksafon madeli «Ahat-071», jakija i ciapier jašče sustrakajucca pa ŭsioj krainie, z prykručanym sotavym GSM-mademam Wavecom Fastrack M1203A-ON. Jaho apisańnie i malunak znajšlisia ŭ halinovym časopisie «Vieśnik suviazi». U vierchniaj častcy korpusa možna zaŭvažyć antenu.
Viadoma, što z kanca 1990-ch u Biełarusi stavilisia sotavyja taksafony «Biełsieł»: na aŭtazapraŭkach, u hatelach i ŭ matelach. Darečy, sotavyja taksafony stavili taksama ŭ ciahnikach na Maskvu, Sankt-Pieciarburh, Kijeŭ, Varšavu, Talin, i prapracavali jany ŭ biełaruskich ciahnikach prykładna da 2007 hoda, kali sietka NMT užo była zhornutaja i staryja taksafony «Biełsieł» nie mahli pracavać.
Tamu jość vierahodnaść, što ŭ ciahnikach praciahvali pracavać jakraz takija «Ahaty-09», pieršyja biełaruskija GSM-sotaviki, jakija, choć pieršapačatkova i nie byli mabilnikami, usio ž stali mabilnymi dziakujučy čyhuncy.
Dla čynoŭnikaŭ raspracavali miesiendžar Depesha. U čym jaho hałoŭnaja prablema?
Pielmieni, pica, paŭerbanki… Jakija handlovyja aŭtamaty siońnia pracujuć u Minsku, a jakija abiacali, dy tak i nie pastavili?
U Minsku staviać kantejniery dla zboru ŭpakoŭki ad čypsaŭ i sucharykaŭ. Jak heta pracuje i što potym zrobiać z hetym śmiećciem?
Łukašenka: My abaviazany zrabić ajčynny mabilny telefon
Łukašenka na sustrečy sa studentami pakazaŭ svoj mabilnik
Łukašenka znoŭ zajaviŭ, što jamu nie treba mabilnik
Ciapier čytajuć
«Kab kupić dom, pracavała na narkazavodzie». Paśla 2020-ha biełaruska ź piaćciu dziećmi pierajechała ŭ Kanadu3
«Kab kupić dom, pracavała na narkazavodzie». Paśla 2020-ha biełaruska ź piaćciu dziećmi pierajechała ŭ Kanadu
«Adpraŭlali myć tualety i kidali ŭ ŠIZA». Susiedki raskazali pra abychodžańnie ŭ kałonii z eks-palitźniavolenaj Tamaraj Karavaj, jakaja paśla pamierła33
Kamientary