На Зямлі ёсць нябачная мяжа, якую жывёлы не перасякаюць. Вось чаму

Як піша Science Alert, усё пачалося каля 30 мільёнаў гадоў таму, калі аўстралійская тэктанічная пліта павольна, але няўмольна пачала сутыкацца з еўразійскай. У выніку гэтага геалагічнага сутыкнення ўзнік архіпелаг з сотняў астравоў, які сёння складае тэрыторыі сучаснай Інданезіі, Малайзіі і ўсходняй часткі Акіяніі.

Сутыкненне кантынентаў не толькі змяніла форму зямной паверхні, але і перанакіравала акіянічныя плыні, сфарміравала новыя кліматычныя зоны і заклала асновы для розных сцэнарыяў эвалюцыі па абодва бакі новаўтворанай лініі. У гэты момант пачалося тое, што сёння навукоўцы называюць адным з самых унікальных біягеаграфічных феноменаў на планеце.

Лінія Уолеса: геаграфія, якая стала генетыкай

З аднаго боку, у Інданезіі і Малайзіі эвалюцыянавалі малпы, сланы, тыгры і насарогі; з другога боку, у Новай Гвінеі і Аўстраліі квітнелі сумчатыя, грызуны і какаду. Вельмі мала відаў сустракаюцца ў вялікай колькасці па абодва бакі.

Гэты цікавы падзел фаўны называецца лініяй Уолеса — у гонар натураліста Альфрэда Расэла Уолеса, які ў сярэдзіне XIX стагоддзя заўважыў рэзкую розніцу ў жывёльным свеце (пераважна сярод сысуноў) падчас даследаванняў рэгіёна.

«Мы можам лічыць даказаным, што праліў Ламбок, шырынёй усяго 15 міль [24 кіламетры], пазначае мяжу і рэзка аддзяляе дзве вялікія заалагічныя зоны свету», — пісаў Уолес.

Пазней натураліст незалежна ад Чарльза Дарвіна распрацаваў тэорыю эвалюцыі. Лінія, якую ён нанёс на карту больш за стагоддзе таму, дагэтуль лічыцца гіпатэтычным эвалюцыйным бар’ерам, хоць дыскусіі пра яе дакладнае месцазнаходжанне і механізмы працягваюцца.

У цэлым лінія Уолеса аддзяляе шэльф азіяцкага кантынента ад шэльфа аўстралійскай тэктанічнай пліты. Гэта геалагічная мяжа, але таксама кліматычная і біялагічная.

Павялічыць

У чым прычына

Глыбокія акіянскія пралівы, такія як праліў Ламбок, аддзяляюць гэтыя шэльфы, што ўскладняе перасячэнне для жывёл. Нават калі ў далёкім мінулым узровень мора быў значна ніжэйшы, чым сёння, гэтая прорва ўсё роўна існавала.

Хоць нябачная лінія Уолеса найбольш відавочная пры параўнанні сысуноў Азіі і Аўстраліі, яна таксама закранае птушак, рэптылій і іншых жывёл.

Нават крылатыя істоты звычайна не перасякаюць лінію, а ў акіяне некаторыя віды рыб і мікраарганізмаў дэманструюць генетычныя адрозненні па розныя бакі мяжы, што сведчыць пра вельмі нізкі ўзровень змешвання паміж папуляцыямі.

Навукоўцы яшчэ не высветлілі, якія нябачныя бар’еры стрымліваюць гэтыя віды. Аднак асяроддзе і клімат, верагодна, з’яўляюцца фактарамі, якія ўзмацняюць эвалюцыйны падзел.

У 2023 годзе аналіз больш за 20000 відаў пазваночных паказаў, што паўднёва-ўсходнеазіяцкія лініі эвалюцыянавалі ў адносна трапічным старажытным асяроддзі, што дазволіла ім распаўсюджвацца да Новай Гвінеі праз вільготныя астраўныя «пераходныя пункты».

Жывёлы на аўстралійскім кантынентальным шэльфе, тым часам, развіваліся ў значна больш сухіх умовах, што абумовіла іншы кірунак іх эвалюцыйнага развіцця. Гэта азначала, што аўстралійская фаўна была ў нявыгадным становішчы на трапічных астравах бліжэй да экватара.

Чым больш даследчыкі вывучаюць лінію Уолеса, тым менш зразумела, дзе дакладна павінна праходзіць гэтая лінія і наколькі гэтая перашкода можа быць «сітам», прынамсі для некаторых жывёл, якія могуць плаваць, трымацца на вадзе ці лётаць, напрыклад, кажаны, жукі, вараны або макакі.

Навукоўцы адзначаюць, што лінія Уолеса — гэта не абсалютная мяжа, а хутчэй градыент. Тым не менш, яна застаецца адной з нямногіх навуковых ідэй XIX стагоддзя, якая захавала сваю актуальнасць і сёння. Лінія натхняла Чарльза Дарвіна, стала важнай часткай асновы тэорыі эвалюцыі і дагэтуль актыўна выкарыстоўваецца ў біягеаграфіі, экалогіі, палеанталогіі і генетыцы.

• 31
• 0
• 0
• 1
• 6
• 1
• 0
• 0