Беларус некалькі разоў паспяхова прыязджаў з Польшчы на радзіму. А ў апошні раз не змог выехаць праз палітычную крыміналку
Алег Фурман «пакаяўся» за ўдзел у мітынгах яшчэ ў 2021 годзе — і быў шчыра ўпэўнены, што на гэтым гісторыя скончана. Пазней з’ехаў працаваць у Еўропу, некалькі разоў вяртаўся ў Беларусь. Але ў апошні раз яго не выпусцілі з краіны. Эвакуіраваў мужчыну «Байсол».
Згадваючы тое, што адбылося, Алег не можа стрымаць эмоцый.
— Ведаеце, мяне ж выклікалі ў РУУС за пратэсты яшчэ ў 2021 годзе. У мяне ва «Укантакце» было шмат рэпостаў — асабліва мне падабаўся «Чай з малінавым варэннем», — а таксама здымак з пратэстаў. Патэлефанавалі суботнім вечарам, сказалі прыехаць у РУУС. Я адказаў, што без позвы нікуды не паеду. Але ж міліцыянер толькі пасміхнуўся: «Калі не прыйдзеш, мы самі прыедзем. І тады ты дакладна сядзеш».
Алег кажа, што тады яму пагражала толькі адміністратыўка. Ён пакаяўся ў РУУС, пісьмова паабяцаў больш ніколі не ўдзельнічаць у мітынгах.
— Міліцыянер папярэдзіў: «У панядзелак можам цябе забраць». Але ў панядзелак ніхто мяне не забраў. А тыдні праз тры прыйшла паперка, што адміністрацыйную справу спынілі, бо доказаў няма. Я падумаў, што, можа, рэпрэсіі спыняюцца, гэта фініш.
У лістападзе 2023 года мужчына паехаў працаваць у Польшчу. З таго часу ён некалькі разоў быў прыязджаўшы ў Беларусь. На пытанне, ці не баяўся ён такіх вандровак, Алег прызнаецца:
— Канечне, я чытаю навіны ў незалежных СМІ. Ведаў я і пра затрыманні на мяжы, і пра тое, што часам чалавека пускаюць у краіну, а потым у хуткім часе затрымліваюць. Я трымаў у галаве, што такое магчыма! Спачатку — як любы беларус — хрысціўся перад тым, як перасекчы мяжу.
Але ж потым дадае: пасля першых паспяховых паездак ён расслабіўся. Тым больш беларускія памежнікі ніколі не звярталі на яго асаблівай увагі — на гутаркі не выклікалі, паглядзець тэлефон не прасілі.
— Ну я і падумаў: можа яны бачаць, што я неактыўны, нідзе нічога не лайкаю, не пішу.
У гэты раз Алег паехаў у Беларусь напрыканцы сакавіка, каб павіншаваць дачку з днём нараджэння. Кажа, на мяжы ніякіх пытанняў да яго не было.
У красавіку мужчыне трэба было вяртацца на працу ў Польшчу. Але ў гэты раз спакойна перасекчы мяжу не атрымалася.
— Памежнікі сказалі: «Мы не бачым у сістэме чаму, але табе забаронены выезд з Беларусі. Едзь у міграцыю, высвятляй прычыну».
У той самым дзень Алег вярнуўся ў Мінск і панёсся ў міграцыю.
— Там усё было неяк доўга. Звычайна яны хвілін праз пяць выдаюць даведку, у чым прычына забароны на выезд. А тут я чакаў хвілін дваццаць. Нарэшце жанчына мне выносіць дакумент, дзе напісана, што я прызнаны падазраваным па крымінальнай справе. Яна сказала, што справа палітычная. Кажа: «Калі ты нідзе не ўдзельнічаў, дык тэлефануй у Следчы камітэт». І тыпу нічога не будзе. «А вось калі ўдзельнічаў…» — і замоўкла.
Алег прызнаецца, што ў гэты момант яго накрыла паніка. Мужчына хутка знайшоў адваката.
— Ён растлумачыў, што ў найлепшым выпадку мне пагражае 2,5 года хатняй хіміі. А калі ёсць яшчэ каментарыі (а я іх сапраўды некалі пісаў даволі актыўна), дык дакладна сяду. Адвакат сказаў, што цяпер аналагічных спраў шмат, таму сілавікі разбіраюцца з імі паступова.
Потым Алег патэлефанаваў у Следчы камітэт — там пацвердзілі, што ён сапраўды фігурант крымінальнай справы.
— Пакуль быў у Беларусі, шугаўся ад кожнай машыны. Чакаў, што прыедуць, заграбуць, зладзяць маскі-шоу. Развітваўся са свабодай.
Алег размаўляў з сябрамі, адзін з якіх параіў яму не чакаць — бо нічога добрага дакладна не будзе, — а звярнуцца па дапамогу ў «Байсол».
— Мне дапамаглі. Я выбіраўся з Беларусі амаль што тыдзень і прайшоў праз усе кругі пекла. Дзякуй Богу, я ў Еўропе — і ў мяне ёсць будучыня. «Байсол» мне жыццё выратаваў, а так была б хана!
Цяпер мужчына тэлефануе знаёмым беларусам у Еўропе, каб папярэдзіць: нічога не скончана, ездзіць на радзіму не бяспечна. Кажа, сярод яго знаёмых тых, хто ўдзельнічаў у пратэстах, хапае — але не ўсе яны разумеюць, што помсціць ім рэжым можа нават праз пяць гадоў.
Каментары
Ведаеш, што данаціў, – не прыязджай альбо буць гатовы разлічыцца. Пацешныя аповеды данацераў, якія прыехалі, атрымалі рахунак і распавядалі, як страшна ім пасля было.