Historyja44

Doktarku Alenu Mikałajevu padčas vajny adpravili na Vaładarku za dapamohu habrejam — u XXI stahodździ tam ža apyniecca jaje praŭnučka Maryna Zołatava

Fizijołah, kandydat miedycynskich navuk Alena Ivanaŭna Mikałajeva — svajačka palitźniavolenaj hałoŭnaj redaktarki Tut.by Maryny Zołatavaj, prababula pa linii jaje taty. Padčas vajny Alena Mikałajeva ŭznačalvała ŭ Minsku lakarniu dla sirot, chavajučy ad niemcaŭ habrejskich dziaciej u tubierkuloznym adździaleńni. Kali heta ŭskryłasia, žančyna trapiła na Vaładarku i cudam paźbiehła rasstrełu. Praz 78 hod u tych ža ścienach turmy praviała niekalki hadoŭ jaje praŭnučka Maryna Zołatava.

Zhadvajem historyju žyćcia Aleny Mikałajevaj.

Alena Mikałajeva. Fota: yadvashem.org

Alena naradziłasia ŭ 1899 hodzie ŭ Saratavie, tam ža skončyła miedycynski fakultet. Paśla novaśpiečanaja śpiecyjalistka pierabrałasia ŭ Minsk.

Žančyna ŭvajšła ŭ lik stvaralnikaŭ kafiedry fizijałohii Minskaha miedycynskaha instytuta.

Alena Ivanaŭna niastomna zajmałasia navukaj: u 1937-m jana atrymała stupień kandydata miedycynskich navuk. Na žal, mnohija jaje napracoŭki dla doktarskaj dysiertacyi byli zhublenyja padčas vajny. Z prychodam u Minsk akupantaŭ jaje čakali i jašče bolš surjoznyja vyprabavańni.

U 1941 hodzie Alena adpraviła svaich dačok na kanikuły da babuli ŭ Sarataŭ. Jana sama dumała paśla biehčy na ŭschod, ale nie zmahła i ŭrešcie zastałasia pracavać u balnicy dla chvorych na tubierkuloz, jakuju tady ŭznačalvała.

Alena vyrašyłasia ratavać habrejskich dziaciej, arhanizoŭvajučy dla ich novyja dakumienty i chavajučy ich u tubierkuloznym adździaleńni 9-j balnicy, kudy bajalisia zachodzić niemcy. U pryvatnaści, viadoma, što jana vyratavała ad hieta dziaciej Arona Taŭbkina, ź jakim pracavała razam. Dočki Aleny Lida i Natalla chadzili ź dziećmi terapieŭta — Davidam i Lidzijaj — u adnu škołu, ich siemji siabravali.

Samoha doktara Arona Taŭbkina adrazu pryzvali ŭ armiju. Alena Mikałajeva dabiłasia, kab u červieni 1942 hoda jaho syna Davida pieraviali ŭ jaje špital. Tam jana zarehistravała jaho pad vydumanym imiem «Viktar Savicki», aformiŭšy jak chvoraha pacyjenta.

Starejšaja dačka Taŭbkinych Lidzija była ŭžo paŭnaletniaj, tamu jaje nielha było raźmiaścić u špitali, ale i tut Alena znajšła vychad. Doktarka prydbała dla dziaŭčyny falšyvyja dakumienty na imia «Maryja Paŭłaviec» i pieraviezła jaje ŭ łahier da partyzan, ź jakimi balnica padpolna padtrymlivała suviaź.

Alena praciahvała pracavać u balnicy da 1943 hoda, płanujučy papoŭnić šerahi partyzan, ale jaje raskryli.

«Niemcy adpravili jaje na Vaładarku, šmat dapytvali. Tam u adnym z sutareńniaŭ jaje, nakolki viadoma, pavinny byli rasstralać — nazvali proźvišča «Mikałajeva», ale pierabłytali imia. I jana nie vyjšła z šerahu. Mahčyma, heta ŭratavała jaje žyćcio», — raskazvajuć znajomyja siamji.

U vyniku žančynu adpravili na prymusovyja pracy ŭ Hiermaniju. Nichto nie dumaŭ, što jana zastaniecca žyvoj: muž Aleny navat ažaniŭsia ź inšaj žančynaj. Ale paśla skančeńnia vajny jana viarnułasia ŭ Minsk.

«Z pałonu jana viartałasia sama, na pierakładnych. U jaje byŭ abrez vielmi pryhožaj tkaniny, jakim jana raspłačvałasia z tymi, chto jaje padvoziŭ. Kali jaje dočki pryjechali ŭ Minsk z Saratava na majskija śviaty, im dajšła telehrama prykładna z takim tekstam: «Mama žyvaja, jedzie». A jany ž taksama ŭžo «pachavali» maci».

Pa viartańni Alena praciahnuła pracu ŭ miedycynie. Jana — aŭtarka zvyš 50 navukovych prac, pryśviečanych prablemam trafičnych upłyvaŭ niarvovaj sistemy, vyvučeńniu fizijałohii čałavieka, u tym liku ekśpierymientalnamu abhruntavańniu ŭzajemadziejańnia ruchalnych reakcyj simietryčnych kancavin čałavieka. Jana stała členam kiraŭnictva, navukovym sakratarom Biełaruskaha navukovaha tavarystva fizijołahaŭ.

Alena Mikałajeva. Fota: bsmu.by

Paślavajenny čas dla jaje nie adrazu staŭ spakojnym. Praz toje, što Mikałajeva pažyła ŭ Hiermanii, žančynu šmat ciahali na dopyty ŭžo pradstaŭniki savieckaj ułady. Ale šmatlikija śviedčańni pra jaje dapamohu dzieciam i pra suviazi z padpollem vyratavali jaje ad represij.

Los dziaciej, jakich jana imknułasia vyratavać, skłaŭsia dyjamietralna procilehła. Starejšaja dačka Taŭbkina Lidzija zahinuła pry niavyśvietlenych abstavinach. Jaje maci Razalii taksama nie stała: taja pamierła ŭ hieta. Baćka ž Aron Taŭbkin vyžyŭ i zdoleŭ zabrać svajho małodšaha syna Davida z prytułku, dzie toj zastavaŭsia da kanca vajny.

Alena Mikałajeva pamierła ŭ 1994 hodzie. Žančyna pachavanaja na Paŭnočnych mohiłkach u Minsku.

U 2005 hodzie jaje ŭhanaravali zvańniem «Praviednik narodaŭ śvietu». 

Kamientary4

  • Ja russkij
    09.05.2025
    Nie sovsiem ponimaju, čiemu tut udivlaťsia : fašizm, kommunizm, łukašizm-čiełovieko nienaviśničieskije idieadohii.
  • Prošjan
    09.05.2025
    Pravnučka pieriešła na storonu vraha. Vsio prosto.
  • Supovoj pakietik
    12.05.2025
    Dorohaja NN, spasibo za staťju! No možno krochotnuju dietal popraviť? Nie dla publikacii: u spadaryni Jeleny Nikołajevny był nie oBriez, a oTriez tkani. Obriez tkanym nie byvajet, na to on i oružije, a tkań RIEŽUT, otsiuda - otriezy. Nadiejuś, čto siej kuŕjez zamietiła tolko ja, no vsie-taki isprav́tie, požałujsta! Spasibo!

Hałyhina prymusili apraŭdvacca za zvarot da siłavikoŭ u 2020-m17

Hałyhina prymusili apraŭdvacca za zvarot da siłavikoŭ u 2020-m

Usie naviny →
Usie naviny

Dziaŭčyna z-pad Maładziečna niekalki miesiacaŭ žyła ŭ Hdańsku na vulicy. Jana raskazała pra svajo niaprostaje žyćcio24

Nazvany top-25 kampanij ź biełaruskim kapitałam na Padlaššy

Hienštab Ukrainy paviedamiŭ, što straty Rasii pieravysili 1 miljon čałaviek7

Prezident Sierbii pachvaliŭsia, što nie padpisaŭ dekłaracyju samitu ŭ Adesie i «nie zdradziŭ» Rasii7

U minskim kafe zakazy razvozić robat-aficyjant

Chłopčyki ŭžo nie ŭ modzie? Baćki ŭsio čaściej chočuć dačok4

U Biełarusi znoŭ sabrali hrošy na lačeńnie dziciaci z SMA1

U najbližejšy čas Izrail moža ŭdaryć pa Iranie9

Amierykanski miljanier pryjechaŭ u Polšču, kab nabyć futbolny kłub, i naśmierć padaviŭsia varenikam15

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Hałyhina prymusili apraŭdvacca za zvarot da siłavikoŭ u 2020-m17

Hałyhina prymusili apraŭdvacca za zvarot da siłavikoŭ u 2020-m

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić