Biełarus pajšoŭ da kalinoŭcaŭ praz Homielskuju vobłaść. Voś što było ź im dalej
U 2022-m Jaŭhien Karpaŭ vyrašyŭ dałučycca da pałka Kalinoŭskaha, ale šlach dla hetaha vybraŭ niestandartny — praź biełaruska-ŭkrainskuju miažu. Były palitźniavoleny raskazaŭ «Našaj Nivie» pra svaje pryhody.
«Bajsoł» adkryŭ zbor, kab dapamahčy Jaŭhienu ŭładkavacca ŭ zamiežžy — paŭdzielničać možna tut.
«Vyrašyŭ pasprabavać nielehalna pierasiekčy miažu z Ukrainaj»
Kali pačałasia poŭnamaštabnaja vajna va Ukrainie, žycharu Mahilova Jaŭhienu Karpavu byŭ 31 hod. Mužčyna pracavaŭ inžynieram na pryvatnym pradpryjemstvie pa vytvorčaści bytavoj chimii.
Pačatak vajny jaho šakavaŭ, jak i saŭdzieł Biełarusi ŭ vajnie:
«Štodzień prahladaŭ naviny, telefon ad ich razryvaŭsia. Dumaŭ, čym ja mahu być karysny. Finansava [dapamahčy]? U mianie byli nie takija vialikija dachody, dyj mnie zdavałasia, što hetaha nadta mała. Pabačyŭ navinu pra połk Kalinoŭskaha, što biełarusy [tam] vajujuć na baku Ukrainy.
Mnie vielmi spadabaŭsia ich łozunh — vyzvaleńnie Biełarusi praz vyzvaleńnie Ukrainy, ja i ciapier u heta vieru. Napeŭna, heta byŭ hałoŭny tryhier, čamu ja vyrašyŭ dałučycca da ich».
U apisańni da adnaho ź videa na jutub-kanale Nexta Jaŭhien znajšoŭ bot dla suviazi z pałkom (tady jašče bataljonam) Kalinoŭskaha. Chłopiec padaŭ zajaŭku, i praź niejki čas ź im źviazalisia:
«Prajšoŭ vieryfikacyju, skazali, što prymajuć mianie i što treba jechać u Polšču. Ja raniej jeździŭ za miažu tolki ŭ Rasiju i Ukrainu, nie ŭjaŭlaŭ, jak robiacca vizy. Pasprabavaŭ sam zapisacca ŭ vizavy centr — nie viedaju, jak ciapier, ale tady heta było prosta nierealna.
Byli kvoty na zapisy, ale jany źnikali ŭ toj ža momant, kali źjaŭlalisia. Napeŭna, turystyčnyja ahienctvy nabyvali hetyja miescy i potym ich pradavali. Karaciej, u mianie nie atrymlivałasia zrabić vizu samastojna».
Jaŭhien raskazvaje pra pierapisku ŭ bocie: maŭlaŭ, zadavali ahulnyja pytańni — ci słužyŭ u armii, čym zajmajecca. Paprasili dasłać fota z pašpartam i napisać peŭny tekst na papiercy, kab paćvierdzić datu, kali zrobleny zdymak.
Prajšło paru miesiacaŭ, i pozna ŭviečary ŭ dźviery da Jaŭhiena pahrukali:
«Paśla ja pačuŭ, jak u zamku pavaročvajecca kluč, a klučy ad majoj kvatery byli tolki ŭ maci. Ale dźviery byli začynienyja jašče na adzin zamok, jaki adčyniajecca tolki znutry, tamu dźviery nie adčynilisia.
Pačuŭ hołas majoj maci, jakaja stajała z taho boku. Jana kazała niejkamu mužčynie — «napeŭna, jaho niama doma». Tady ja zrazumieŭ, što heta była milicyja, bolš nichto nie moh pryjści tak raptoŭna i pozna, kala 10-j hadzin viečara».
Dyk jak znajšli Jaŭhiena? Chłopiec upeŭnieny, što bot, kudy jon pisaŭ, byŭ sapraŭdnym, a nie padrobkaj siłavikoŭ.
Ale Jaŭhien sam pisaŭ u telehramie kamientary, u jakich raskazvaŭ, što padaŭ zajaŭku ŭ połk Kalinoŭskaha. Niekali chłopiec byŭ padpisany ŭ akaŭncie ŭłasnym imiem, u 2020-m źmianiŭ nik, ale akaŭnt zastaŭsia tym ža — vierahodna, praz hetuju nieaściarožnaść jaho i vyličyli.
Toj vizit siłavikoŭ mocna napužaŭ biełarusa. Jon vyrašyŭ, što treba terminova źjazdžać z krainy. Ale jak heta rabić, kali vizy niama?
«Vyrašyŭ prosta pasprabavać nielehalna pierasiekčy miažu z Ukrainaj, pajści tudy naŭprost. Pajechaŭ tudy ŭžo na nastupny dzień. Asabliva nie rychtavaŭsia, prosta kinuŭ u zaplečnik, što było pad rukoj.
Dajechaŭ da Homiela na ciahniku, a z Homiela na aŭtobusie da horada na miažy».
«Nie dajšoŭ 200 mietraŭ da ŭkrainskaj terytoryi»
U vyniku Jaŭhien apynuŭsia la miastečka Novaja Huta, niedaloka ad adnajmiennaha pamiežnaha pierachodu. Niekalki hadzin chadziŭ u lesie, znajšoŭ ściežku — Jaŭhien kaža, što jamu paščaściła:
«Išoŭ pa bahnistym pralesku, ubačyŭ ściežku. Pajšoŭ pa joj, ubačyŭ pavaleny [pamiežny] płot daŭžynioj mietraŭ ź dziesiać. Prajšoŭ pa tym kalučym drocie płota, rušyŭ dalej chutkim krokam, taksama pa bahnistaj miascovaści.
U niejki momant da mianie padyšli zzadu, niešta skazali pa-ŭkrainsku, ja na siekundu navat padumaŭ, što dajšoŭ. A potym paviarnuŭsia i ŭbačyŭ, što heta biełaruski pamiežnik. Akazałasia, što ja nie dajšoŭ 200 mietraŭ da ŭkrainskaj terytoryi».
Chłopca pryvieźli na pamiežny punkt, paźniej tudy pryjechali siłaviki. Pačalisia biaskoncyja dopyty. Jaŭhien raskazvaŭ im, byccam va Ukrainie ŭ jaho dziaŭčyna i jon bajaŭsia, što kali pojdzie da jaje lehalnym čynam, jaho tudy nie prapuściać. Tamu, maŭlaŭ, vyrašyŭ iści ściežkaj.
Tym časam siłaviki znajšli ŭ jaho telefonie bot z zajaŭkaj u połk Kalinoŭskaha — chłopiec nie prybraŭ jaho.
Dopyty praciahnulisia ŭ homielskich IČU i SIZA, kudy pryvieźli Jaŭhiena. Paśla 15 sutak za «raspaŭsiud ekstremisckich materyjałaŭ» jaho abvinavacili pa artykule 361-3 KK («Udzieł ci padrychtoŭka hramadzianina Biełarusi na terytoryi zamiežnaj dziaržavy ŭ vajennych dziejańniach biez upaŭnavažańnia dziaržavy»). U vyniku chłopca prysudzili da 2,5 hoda kałonii. Adbyvać termin jaho nakiravali ŭ mahiloŭskuju kałoniju №15.
Voś jak jon zhadvaje čas za kratami:
«Ja dumaju, ludzi ŭvohule ničoha nie viedajuć pra biełaruskuju turmu, pra toje, jak heta žyć u ciesnacie, brudzie, biez pravoŭ, kali ŭ SIZA navat u prybiralniu chodziš pierad usioj kamieraj, kali niama ni dźviarej, ni navat firanak. Niekatoryja ludzi tak žyvuć hadami. U mianie byli sukamierniki, jakija prachodzili pa spravie «Rabočaha ruchu», adzin ź ich pravioŭ u SIZA 22 miesiacy.
Adzin z sukamiernikaŭ patrabavaŭ, kab jamu naležnym čynam akazvali miedyčnuju dapamohu. Tady da nas zajšli supracoŭniki, padkinuli lazo ad brytvy ŭ šafu dla ježy i skazali, što jano naležała tamu sukamierniku. Jaho adpravili ŭ karcar, prosta kab jon nie dadavaŭ im pracy».
U vieraśni 2024-ha Jaŭhien vyjšaŭ na svabodu. U centry zaniataści jamu dali miesiac na toje, kab znajści pracu abo źjechać z krainy, bo chłopiec skazaŭ, što źbirajecca emihravać.
Praź miesiac paśla vyzvaleńnia Jaŭhienu pazvanili i paprasili padyści da RAUSa. Chłopiec vyrašyŭ, što mahli znajści videa z pratestaŭ — jon vychodziŭ na ich jašče ŭ 2020-m, chacia ŭ Mahilovie pratesty i byli nie nadta aktyŭnyja:
«10 žniŭnia [2020-ha] my ź siabrami vyjšli prahulacca, pahladzieć, što adbyvajecca. Pabačyli, što pratestoŭcaŭ na vulicy navat mienš, čym milicyi. Kali my padyšli da siłavikoŭ uščylnuju, prahučała niejkaja kamanda i jany pajšli ŭ ataku, my dvarami źbiahali ad ich. Abyšłosia biez zatrymańniaŭ, ale na kamiery, dumaju, my trapili. Da adnaho z tych, z kim ja tady byŭ, potym prychodzili z vobšukami, ale jon zdoleŭ źjechać».
Dalej pratesty zusim ścišylisia — Jaŭhien uspaminaje, što na vulicy vychodzili tolki dziasiatki mahiloŭcaŭ. Jon miarkuje, što pryčyna ŭ blizkaści Mahilova da Rasii — miascovyja jeździać tudy pracavać i praviedvać svajakoŭ, tamu jany bolš uraźlivyja da prapahandy.
Z dapamohaj «Bajsoła» Jaŭhien źjechaŭ u Polšču. Ciapier jon zdymaje pakojčyk u pryharadzie Varšavy — maŭlaŭ, choć i składana z transpartam, ale niadoraha. Pakul jon čakaje statusu mižnarodnaj abarony i pierabivajecca padpracoŭkami. Atrymlivajecca nie zaŭždy ŭdała:
«Niadaŭna dva miesiacy ŭvohule nie było padpracovak. Dajšło da taho, što ŭ mianie zastavałasia litaralna 25 jeŭra, i treba było płacić za pakoj. Padviarnułasia niejkaja padpracoŭka, dyk ja išoŭ praz paŭhorada pieššu, prosta kab aščadzić. Kab zapłacić za pakoj, uziaŭ hrošy ŭ doŭh u znajomych.
Ciapier znajšoŭ bolš-mienš stałuju padpracoŭku, stała trochi praściej. Ale nieviadoma, nakolki jaje chopić, niama nijakaj peŭnaści».
Pra toje, što niekali napisaŭ u bot pałka Kalinoŭskaha, chłopiec nie škaduje — kaža, što jak minimum jon pasprabavaŭ. I nie vyklučaje, što ŭ budučyni, kali vyrašyć usie svaje biahučyja prablemy, pasprabuje znoŭ pajści ŭ dobraachvotniki.
«Bajsoł» adkryŭ zbor, kab dapamahčy Jaŭhienu ŭładkavacca ŭ zamiežžy — paŭdzielničać možna tut.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Skazali: Ejsmant na ciabie vielmi zły». Ksienija Łuckina — pra padziei na BT u 2020-m, kałoniju i ciažkuju chvarobu
«Z taho času ŭ mianie niama zuboŭ, ich prosta pavybivali». Historyja biełarusaŭ, jakija ŭciakali praź liniju frontu i trapili ŭ ruki rasijan
«Adsiadzieŭ za syna 40 sutak». Rabočy MTZ adčuŭ siabie čałaviekam u 2020-m. Voś jak skłałasia jaho žyćcio dalej
Kamientary