Hramadstva33

Vadzim Šyško: «Zachavańnie biełaruskaj movy — heta naša zamiežnaja misija». Ale pakul u polskim TBM imia Franciška Skaryny ŭsiaho 17 čałaviek 

Vadzim Šyško naradziŭsia na Pastaŭščynie, skončyŭ histfak BDU, pracavaŭ u škole na Miadzielščynie i ŭ Pastaŭskim krajaznaŭčym muziei. Potym pierajechaŭ u Polšču, paŭtaryŭšy, jak jon sam kaža, «šlach zvyčajnaha biełaruskaha ekstremista»: byŭ naziralnikam na prezidenckich vybarach u 2020 hoda, złaviŭ kamisiju na nachabnych falsifikacyjach, pratestavaŭ. Kali pačalisia represii, vyrašyŭ vyjechać ź Biełarusi. Jak pradčuvaŭ: nieŭzabavie siłaviki pačali jaho šukać, pryjšli ź pieratrusami i da jahonych baćkoŭ… Ciapier Vadzim žyvie ŭ Łodzi, pracuje na fabrycy. Tut, u Łodzi, 29 studzienia hetaha hoda jon zarehistravaŭ Tavarystva biełaruskaj movy imia Franciška Skaryny — hramadskuju arhanizacyju, jakuju ličyć pierajemnicaj zakrytaha ŭładami biełaruskaha TBM.

Vadzim Šyško. Fota: asabisty archiŭ Vadzima Šyško

Statut madernizavany, ale meta taja samaja — zachavańnie, pašyreńnie i raźvićcio biełaruskaj movy.

«I biełaruskaj kultury», — dadaje Vadzim Šyško, bo stavić pierad arhanizacyjaj i takuju zadaču.

«Mianie da bolu aburyła i razzłavała zakryćcio Tavarystva biełaruskaj movy imia Franciška Skaryny ŭ Biełarusi. Ja padumaŭ, što treba abaviazkova adnavić hetuju arhanizacyju, bo jana rabiła šmat karysnaha dla zachavańnia i raspaŭsiudu biełaruščyny. Jak padstupicca da hetaha, ja nie viedaŭ. Tamu spačatku prosta ŭziaŭ statut i pierakłaŭ jaho na polskuju movu. Potym pajšoŭ pa dapamohu: u Łodzi jość polski fond, jaki dapamahaje z rehistracyjaj niedziaržaŭnym arhanizacyjam. Pakazaŭ pierakładzieny statut, ale kansultanty jaho istotna adaptavali pad polskaje zakanadaŭstva. Sutnaść dziejnaści, viadoma, zastajecca raniejšaja», — tłumačyć Vadzim Šyško, jaki staŭ zasnavalnikam i kiraŭnikom Tavarystva biełaruskaj movy ŭ Polščy.

Pra svaju inicyjatyvu Vadzim adrazu ž raskazaŭ Alenie Anisim, apošniaj kiraŭnicy Tavarystva biełaruskaj movy imia Franciška Skaryny ŭ Biełarusi. Jana ŭzradavałasia, ale paśla jaje zatrymańnia i aryštu na 12 sutak sioleta ŭ mai bolš na suviaź nie vychodziła.

«Ja razumieju niebiaśpieku dla jaje, bo Polšču biełaruskija ŭłady ličać voraham. Mienavita tamu my nie chočam «padstaŭlać ludziej u Biełarusi i pakul prymajem u arhanizacyju tolki tych, chto žyvie ŭ zamiežžy. Dziejnaść TBM aryjentavanaja pieradusim na ich», — havoryć Vadzim Šyško. Pakul u arhanizacyi tolki 17 čałaviek. I niekalki zajaŭ na razhladzie».

Takaja nievialikaja kolkaść čalcoŭ, z adnaho boku, zasmučaje, z druhoha — nadaje pierśpiektyŭ, ličyć stvaralnik novaha TBM:

«U biełarusaŭ słabaja nacyjanalnaja samaśviadomaść. Prynamsi, mała tych, u kaho jana vyraznaja. Tak było i ŭ Biełarusi, i toje samaje ja naziraju ŭ Polščy. Biełarusy, jakija apynulisia tut za čas kiravańnia Łukašenki i asabliva paśla padziej 2020 hoda, bolš zaniatyja ŭłasnymi prablemami — kudy ŭładkavacca na pracu, dzie źniać kvateru, pa vialikim rachunku, jak vyžyć u novych umovach. Im nie da movy było. Chacia mienavita mova — heta hałoŭny kadyfikatar luboj nacyjanalnaj kultury i prynaležnaści da jaje. Z druhoha boku, kolkasny pakazčyk u luboj arhanizacyi nie hałoŭny, bo ŭsio adno pracaj zajmacca buduć tolki tyja, kamu heta sapraŭdy patrebna i cikava».

U polskim TBM taksama treba płacić unioski — u pamiery 20 złotych (13 rubloŭ) štomiesiac. Ich źbirajuć raz na kvartał. Hrošy nievialikija, ale ŭsio adno heta nahoda, kab zadumacca, ci nasamreč udzieł u arhanizacyi važny dla čałavieka. Kali brakuje toj samaj nacyjanalnaj samaśviadomaści, to lepiej schadzić na hetyja hrošy ŭ kaviarniu…

Kiraŭnik tavarystva tłumačyć, kudy iduć sabranyja srodki:

«Pakul što mała tych hrošaj. Ale ja ŭžo baču vydatki, kudy jany pojduć. My — jurydyčnaja asoba, tamu musim mieć jurydyčny adras. Tak jak ułasnaha pamiaškańnia ŭ nas niama, nam davodzicca jurydyčny adras brać u arendu. Plus jašče nam abaviazkova patrebna budzie rabić finansavuju spravazdaču za hod, a značyć, najmać buchhałtara. I heta tolki abaviazkovyja vydatki. A roznyja sparadyčnyja — tut my zakryvajem sa svajoj asabistaj kišeni».

Niahledziačy na toje, što ŭ arhanizacyi ŭsiaho 17 čałaviek — biez uliku tych, chto tolki padaŭ zajavy na ŭstupleńnie, — polskaje Tavarystva biełaruskaj movy ŭžo maje try filii — u Łodzi, u Biełastoku i ŭ Varšavie. Kožnaja ź ich pracuje samastojna.

Niezaležnaść ad «centra» i abjadnaŭčaja funkcyja — heta dva hałoŭnyja pryncypy, na jakich prapanuje budavać pracu stvaralnik TBM:

«Z 2011 hoda ja byŭ čalcom pastaŭskaj rajonnaj filii Tavarystva biełaruskaj movy. U nas było vielmi aktyŭnaje žyćcio: my jeździli ŭ krajaznaŭčyja vandroŭki, arhanizavali kursy biełaruskaj movy i krajaznaŭstva, pravodzili litaraturna-mastackija viečaryny i prezientacyi novych biełaruskich vydańniaŭ, vydavali svoj biuleteń «Šypšyna», ładzili sustrečy ŭ škołach — pakul heta dazvalali…

I ŭsio heta rabili pry minimalnym finansavańni ci ŭvohule bieź jaho. A hałoŭnaje — nichto nami ź Minska nie kiravaŭ i my ni ŭ koha nie prasili dazvołu, ci možna nam zrabić toje ci heta. Taki samy pryncyp ja chacieŭ by ŭvasobić u Polščy — kab kožnaja miascovaja filija rabiła toje, što ličyć bolš važnym i patrebnym. Hałoŭnaje — kab tolki dziejnaść adpaviadała statutu».

Za 7 miesiacaŭ isnavańnia filii ŭ Łodzi, dzie žyvie Vadzim, TBM arhanizavała niekalki intehracyjnych sustreč — dla achvotnych paznajomicca i parazmaŭlać pa-biełarusku. Praviali sustrečy z tvorcami: Uładzimiram Arłovym, Źmitrom Bartosikam, Andrejem Chadanovičam, Hannaj Jankutaj, muzyčnym hurtam «Niamiha». Pačali źbirać biełaruskuju biblijateku, u jakoj jość užo kala 300 knih. Niama pamiaškańnia, dzie ich zachoŭvać, tamu aktyvisty prosta sfatahrafavali ŭsie vokładki i vydajuć knihi pavodle zajavak.

Pierśpiektyvy arhanizacyi jaje stvaralnik bačyć u tym, kab abjadnać usie biełaruskija inicyjatyvy, jakija ciapier jość u Polščy. Nie ŭ tym sensie, kab usie ŭdzielniki ŭstupili ŭ TBM, a kab Tavarystva biełaruskaj movy stała dla ich niejkim apiryščam: «Mnie padajecca, što dla ŭsich supołak, nakiravanych na pašyreńnie biełaruskaj movy i biełaruskaj kultury praz movu, było b karysna mieć stałuju suviaź ź inšymi takimi samymi supołkami. TBM moža stać u niejkim sensie pasiarednikam. Razumieńnie, što ty nie adzin, zaŭždy pavialičvaje ŭpeŭnienaść u toj spravie, jakuju ty robiš. I kali ja viedaju, što ŭ susiednim horadzie jość ludzi, jakija robiać niešta padobnaje, ja pierakonvajusia, što heta patrebna nie tolki mnie».

Na pytańnie, ci płanuje TBM prasić spryjańnia polskich dziaržaŭnych struktur u spravie pašyreńnia biełaruskaj movy, Vadzim Šyško adkazvaje admoŭna: «Naša mova — heta vyklučna naša sprava.

Polskija ŭłady nie abaviazanyja, prykładam, stvarać biełaruskija škoły ci arhanizoŭvać dla nas kulturnickija mierapryjemstvy. Hałoŭnaje, kab heta dazvalali rabić nam, biełarusam. My, znachodziačysia ŭ Polščy, sami abaviazanyja pakłapacicca pra toje, kab stać zachavalnikami ŭłasnaj movy i kultury».

Jašče adna ideja Vadzima Šyško — heta stvareńnie asobnych Tavarystvaŭ biełaruskaj movy ŭ roznych krainach.

Mienavita asobnych arhanizacyj, a nie filij, bo, da prykładu, ź likvidacyjaj TBM imia Franciška Skaryny ŭ Biełarusi źnikła ŭsia razhalinavanaja struktura hramadskaha ŭtvareńnia. Kali zamiežnyja supołki buduć jurydyčna samastojnymi, to źniknieńnie pa niejkich pryčynach adnoj ź ich nie paciahnie padobnych nastupstvaŭ.

«Niachaj jany atrymajucca niešmatlikija, ale heta budzie chacia b niejki asiarodak biełaruščyny, — maryć Vadzim. — U Biełarusi zaraz pra raźvićcio biełaruskaj kultury i zachavańnie rodnaj movy havaryć nie davodzicca. Tamu — heta naša zamiežnaja misija na hety momant».

Kamientary3

  • Lepš by 20 nie było
    12.09.2023
    Voś tabiei ŭsia jakaść hetych uciekačoŭ....
  • Anfisa
    12.09.2023
    [Red. vydalena]
  • Dyftongier
    13.09.2023
    Dziakuju za vykarystańnie dyftonga "iei". Kamu? Tabѣ.

Ciapier čytajuć

Na kanviercie Cichanoŭskaj napisana «Miedviediu O.V.» Što heta za čałaviek?16

Na kanviercie Cichanoŭskaj napisana «Miedviediu O.V.» Što heta za čałaviek?

Usie naviny →
Usie naviny

Pad Viciebskam budaŭniki vypadkova znajšli bivień mamanta FOTAFAKT1

U Kitai ŭspyška novaj zarazy2

Jość tolki adna ideja, jakaja abjadnoŭvaje ŭsich biełarusaŭ28

Rasija znoŭ rychtujecca da vyprabavańniaŭ «latajučaha Čarnobyla»1

U minskim restaranie ź bieźlimitam visiać abjavy ab štrafach za niedajedzienuju ježu. Uładalnik kaža, što tak vychoŭvaje klijentaŭ3

Paźniak: Ofis Cichanoŭskaj lažyć hniłoj kałodaj na šlachu biełaruskaha raźvićcia i baraćby za volnuju Biełaruś142

Błohierki masava zapisvajuć videa ŭ šalonaj pozie na špilkach. Što adbyvajecca?12

U DAI adkazali, ci buduć uvodzić dziaržaŭnuju rehistracyju elektrasamakataŭ 

U Polščy chočuć uvieści daviedku ab niesudzimaści i abaviazkovy psichatest dla kiroŭcaŭ taksi1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Na kanviercie Cichanoŭskaj napisana «Miedviediu O.V.» Što heta za čałaviek?16

Na kanviercie Cichanoŭskaj napisana «Miedviediu O.V.» Što heta za čałaviek?

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić