Kupałaŭcy pakazali ŭ Vilni premjerny śpiektakl «Šept». U im — hałasy šaptuch ź biełaruskich viosak. Niekatoryja z hledačoŭ paśla skažuć, što niby na sieansie lekavańnia pabyvali.
U asnovie śpiektakla, jaki pastaviŭ režysior Raman Padalaka, — adnajmiennaja dakumientalnaja kniha Siarhieja Leskiecia. Fatohraf niekalki hadoŭ jeździŭ pa vioskach, zapisvaŭ apoviedy šaptuch i traŭnic i zdymaŭ partrety nośbitak hetych viedaŭ.
Ich hałasami na scenie havoryć aktrysa Śviatłana Anikiej. Jaje hołas u minimalistyčnym śpiektakli staŭ hałoŭnym «rekvizitam» i pravadnikom. Pieraŭvasableńnie nastolki dakładnaje, što ŭ intanacyjach čuješ babul sa svajoj vioski.
Kupałaŭcy pahružajuć u śviet viaskovaj mahii, jakaja spałučaje niespałučalnaje, dzie pahanskija tradycyi i kaścielnyja malitvy pieraplatajucca ŭ adno. Zahavoranaja vada, malitoŭnyja radki «Zdrovaś, Maryja», chleb śviatoj Ahaty (jaki musić abaranić ad pažaru i nie dać ahniu pierakinucca na susiednija damy), ziołki — adny prastudu zdymuć, inšyja čorta adhoniać.
«Kali ŭnutry pusta, to i zdaroŭja nie budzie», — pavučaje znacharka.
A kali adna ź ich pačynaje zašeptvać źbiralnika falkłoru, što zajšoŭ da jaje (jaho hraje Alaksandr Małčanaŭ), u trans upadaje ŭsia zała. Pakul u ciemry hučyć hety šept, serca trapieča — ci to ad strachu, ci to ad intymnaści momantu. Niekatoryja z hledačoŭ paśla skažuć: niby na sieansie lekavańnia pabyvali.
Muzyka Źmicier Łukjančyk zavodzić svoj śpieŭ — i mahičny śviet biełaruskaj vioski kančatkova achutvaje ciabie.
Ci vieryć u hetuju mahiju? Režysior Raman Padalaka zhadvaje, jak u dziacinstvie jaho napužaŭ sabaka. Kab źniać taki piarepałach, viaskoŭcy zvyčajna biaruć kłok sabačaj poŭści, padpalvajuć i dajuć paniuchać dziciaci. Raman tady mocna adpiraŭsia, kali jamu padsoŭvali sabačuju poŭść, ale ci narodny srodak spracavaŭ, ci prosta ŭvaha pieraklučyłasia, ale spałoch prajšoŭ.
Paśla śpiektakla Śviatłana Anikiej pryznałasia, što vučycca pieraŭvasablacca było niaprosta. Z ekśpiedycyj Leskiecia zachavalisia aŭdyjazapisy havorak tych babul, ale časam było składana razabrać słovy, jakija jany našeptvajuć.
Svoj «Šept» kupałaŭcy pavieźli ŭ tur pa niekalkich haradach. U Vilni (śpiektakl pakazvali 20 červienia na scenie hałoŭnaha Nacyjanalnaha teatra Litvy) jany sabrali poŭnuju zału. Žurnalisty, historyki, kulturnyja i hramadskija dziejačy, byłyja palitviaźni i ich rodnyja.
Mnohija ź ich źjechali biez mahčymaści viarnucca ciapier na radzimu. I ad taho hety podych biełaruskaj vioski na vilenskaj scenie jašče bolš kaštoŭny.
«Kali kazać pra śpiektakl, to «Šept» — najlepšaje, što stvaryli «Kupałaŭcy» za dva hady», — napisaŭ u fejsbuku krytyk Dzianis Marcinovič.
Hieraiń knihi Siarhieja Leskiecia ŭžo niama ŭ žyvych, ale ich hałasy praciahvajuć havaryć sa sceny. A ci pieraniaŭ chto ich tajamnicy, ich majsterstva? Naŭrad ci, u novaha pakaleńnia svaje mietady, sučasnyja technałohii. Ale padśviadomaść pa drabnicy vydaje: hramničnyja śviečki — ad navalnicy, lipavy ćviet — ad prastudy.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆCiapier čytajuć
Staŭ hierojem Mahiloŭskaha ŭniviera, źbiraŭ falkłor, pracavaŭ na biełarusizacyju sadkoŭ — raskazvajem pra Jaŭhiena Bojku, asudžanaha za salidarnaść z palitviaźniami77
Kamientary