Vilnia — kryvickaja Miekka? U Litaraturnym muziei Janki Kupały idzie vystava, jakaja dakazvaje heta
Da kanca vieraśnia ŭ Litaraturnym muziei Janki Kupały idzie vystava, jakaja svaim źmiestam dakazvaje, što Vilnia 1920-ch — važny biełaruski horad. Svaimi ŭražańniami ad vystavy dzielicca ŭ fejsbuku historyk i sacyjołah Alaksiej Łastoŭski.
«Kryvickaja Miekka», muziej imia Janki Kupały. Vielmi važnaja i pa idei, i pa źmieście vystava — pra biełaruskuju Vilniu.
Ahulnaviadoma, što hety horad kaliści byŭ centram biełaruskaha ruchu, ale vystava napaŭniaje hety fakt žyvymi ludźmi, ich adnosinami, vieršami i vydańniami. Zrazumieła, što ŭ centry — Janka Kupała, šmat jaho aŭtohrafaŭ vilenskaha času, praktyčna ŭsie jany nie ekspanujucca i zdabytyja z zapaśnikaŭ muzieja (niekatoryja vielmi kaštoŭnyja, jak rukapis «Paŭlinki»). Plus zdymki, listy, zapiski.
Ale i šmat inšych postaciaŭ paŭstajuć. Zdymki z pryvatnaj kalekcyi Iryny Nižankoŭskaj, padčarki Branisłava Taraškieviča (taksama vystupała na adkryćci). Pryvieźli vydańni ź vilenskaha Biełaruskaha muzieja (niekatoryja ź ich sapraŭdnyja rarytety).
Ja voś padumaŭ, što biełaruskaja Vilnia — heta šmat u čym i naša Atłantyda, biazvolna stračanaja i napaŭzabytaja. Što my viedajem pra biełaruskaje tavarystva «Sokał», jakoje dziejničała ŭ Vilni (a ŭ toj ža Čechii heta było apiryšča nacyjanalnaha ruchu)? Tolki z vystavy ja daviedaŭsia, što byŭ treci brat Łuckievičaŭ, Ściapan (choć potym znajšoŭ, što pra jaho ŭsio ž pisaŭ Anatol Sidarevič).
Vystava naradžaje i inšyja cikavyja dumki: z ulikam našaj aktualnaj mody na vyšyvanki, dzie nacyjanalnaje raptam pačało vyznavacca pa arnamientach, to cikava, što pry ŭsioj demanstratyŭnaj idejnaj mužyckaści našych pieršaprachodcaŭ biełaruskaha ruchu takaja moda im była čužaja. I heta prytym što palaki i ŭkraincy zachaplalisia «chłapamanstvam», nasili tradycyjnuju vopratku, a voś dla biełaruskaj intelihiencyi heta vyhladała inakš: mužčyny addavali pieravahu elehantnym (nakolki mahli sabie dazvolić) harnituram, a voś žančyny krasavalisia ŭ tradycyjnych strojach. I zdymki z vystavy hety «hiendarny» padzieł u biełaruskim ruchu jaskrava ilustrujuć.
Schadzić varta, sabrać razam raźbityja frahmienty hetaj stračanaj stalicy, dziakuju Paŭłu Karalovu, Ludvicy Kardzis i ŭsim, chto spryčyniŭsia da hetaj vystavy.
Cichanoŭski raskazaŭ, što treba było rabić u žniŭni 2020-ha60
Kamientary