«Да банка ёсць пытанні». Беларус праверыў уклад, адкрыты 17 гадоў таму на дзіця, — што пайшло не так?

Абяцалі стаўку 14 %. Атрымалася зарабіць?

Максім распавядае, што заключыў дамову тэрміновага банкаўскага ўкладу ў сакавіку 2008 года.

— Уклад называўся «Дзіцячы», ён адкрываўся для дзіцяці, каб грошы захоўваліся да яго 18‑годдзя. Да гэтага перыяду альбо я мог зняць грошы, альбо ён, дасягнуўшы паўналецця, мог скарыстацца гэтай сумай з улікам адсоткаў. Калі няма расходных аперацый, а толькі папаўненне, то налічваюцца дадатковыя адсоткі.

Гэта асноўныя моманты. У дамове было пазначана, што ўсе ўмовы па ўкладах былі размешчаныя ў газеце ад 2006 года, то-бок за два гады да таго, як я яго адкрыў.

Павялічыць

Паводле слоў мужчыны, праз пяць гадоў, у 2013 годзе, ён прыходзіў у аддзяленне банка пацікавіцца, ці дзейнічае аўтапралангацыя, як гэта было прадугледжана ў дамове. Яго запэўнілі, што ўсё ў парадку.

Максім кажа, што ён спакойна чакаў 18‑годдзя дзіцяці, бо ўклад павінен быў працягвацца аўтаматычна. І ён сапраўды працягваўся, але адсоткі налічвалі іншыя.

— На момант заключэння дамовы асноўныя адсоткі па ўкладу налічваліся так: стаўка рэфінансавання Нацбанка плюс 4 працэнтныя пункты. Стаўка рэфінансавання тады была 10 %.

Пазней аказалася, што ў 2016 годзе банк вырашыў знізіць працэнтную стаўку да 0,5 % гадавых, а пазней, у 2018‑м, яна знізілася да 0,1 %. У выпадку Максіма гэтыя стаўкі пачалі прымяняцца з даты аўтаматычнага перазаключэння дамовы на новы тэрмін, то бок з 2018 і 2023 гадоў адпаведна.

— Выходзіць, што з 2018 года, па сутнасці, адсоткі перасталі налічацца, стаўка істотна зменшылася ў параўнанні з першапачатковымі ўмовамі. Пры гэтым персанальнага апавяшчэння не прадугледжана.

Я прыйшоў у аддзяленне банка зараз, бо дзіцяці восенню спаўняецца 18 гадоў. Хацеў даведацца, якая сітуацыя з укладам. Было цікава, якая сума на дэпазіце з улікам усіх дэнамінацый і дэвальвацый.

— Ці вы не цікавіліся лёсам ўкладу, бо з самага пачатку хацелі зняць грошы да 18 гадоў дзіцяці?

— Так, сэнс укладу менавіта гэта і прадугледжваў. Я пайшоў у банк праз пяць гадоў пасля заключэння дамовы, мяне запэўнілі, што ўсё ў парадку і будзе аўтапралангацыя. Яна працуе і цяпер, але не ў частцы адсоткаў. Грошы па‑ранейшаму на дэпазіце ў банку, але па ім налічваюць капейкі.

— Калі вы заключалі дамову, выбралі гэты ўклад з‑за выгадных умоў?

— Не, гэта было звязана з жыццёвай сітуацыяй. У 2008 годзе памёр мой родны брат, у яго застаўся сын, якому было тры месяцы. Сябры брата сабралі грошы, і было прынята рашэнне пакінуць іх дзіцяці. Падумалі, няхай падрасце, можа, на вучобу прыйдзецца або яшчэ дзеля чаго‑небудзь.

У банку якраз быў такі ўклад — «Дзіцячы». Падумалі, што будзе нядрэнна пакласці грошы ў банк, каб да 18‑годдзя была якая‑небудзь капейчына.

Сума ўкладу была невялікая, удакладняе Максім: 2 млн рублёў (недэнамінаваных).

Каб было прасцей успрымаць: на дату ўкладу гэта было прыкладна $932.

Напрыканцы мая баланс па рахунку складаў 2782 рублі (на 21 мая, калі бралі выпіску, гэта было $924). Пры гэтым цяпер кожны месяц па ўкладу прыходзіць літаральна 20 капеек, адзначае Максім.

Вось як змяняўся баланс:

Павялічыць

— Калі я пацікавіўся, чаму так, супрацоўнікі банка развялі рукамі. Я гэта звязваю з тым, што мянялася заканадаўства і з’явілася неабходнасць у некаторых выпадках плаціць падатак на даходы з адсоткаў па ўкладах. Я звярнуўся з пісьмовай заявай у банк, але там спаслаліся на іншае.

Увесь гэты час мае асабістыя даныя ў банку былі, але ніхто не палічыў патрэбным паведаміць пра такое істотнае змяненне ўмоў па ўкладах. Пры гэтым у маёй жонкі ў гэтым банку ўтварылася запазычанасць два рублі — і ёй тэлефанавалі, каб яна яе пагасіла. А мне абрубілі прыбытак на восем гадоў, і ніхто нават не згадаў пра гэта.

Максім лічыць, што ў такую сітуацыю маглі трапіць і іншыя людзі, якія даўно адкрылі ўклад, але не правяралі баланс на рахунку.

— Выходзіць, банк знізіў стаўку, бо можа, а не апавясціў, бо не абавязаны. Але ў маім разуменні зніжэнне можа быць да 10 %, 8 %, але не да мінімальных значэнняў. Тэхнічна стаўка ёсць, яе не забралі, але знізілі да межаў.

Аказваецца, трэба або выпісваць усе газеты, або штомесяц хадзіць у банк і кантраляваць гэтую сітуацыю? Па-іншаму проста ніяк, бо банк пра гэта не папярэджвае, хаця ў яго ёсць кантакты.

Банк: «Адсоткі могуць змяняцца ў аднабаковым парадку»

У адказе Беларусбанка, які атрымаў Максім, адзначаецца, што памер асноўных адсоткаў па ўкладзе банк можа змяняць аднабакова.

Пры гэтым «індывідуальнае інфармаванне ўкладчыкаў аб зменах працэнтных ставак заканадаўствам не прадугледжана».

У банку прыйшлі да высновы, што ўмовы дамовы не парушаны, а працэнтныя стаўкі па ўкладзе «Прэміяльна-назапашвальны «Дзіцячы» ўстаноўлены «з улікам рэалізацыі нормаў заканадаўства». Мы звярнуліся ў банк, каб даведацца падрабязнасці: у сувязі з чым мяняліся ўмовы налічэння адсоткаў па ўкладах і ў якіх выпадках банк лічыць індывідуальнае інфармаванне абавязковым.

Спецыялісты патлумачылі, што на момант падпісання дамовы памер асноўных адсоткаў сапраўды складаў стаўку рэфінансавання Нацбанка плюс 4 працэнтныя пункты. У той жа час банк мог змяніць гэтыя ўмовы аднабакова, і гэта было прапісана ў дамове.

— Заўважаем, што індывідуальнае інфармаванне ўкладчыка аб змене працэнтнай стаўкі ўмовамі дамовы не прадугледжана. Падпісаўшы дамову, укладчык пагадзіўся з выкладзенымі ў ім умовамі, — пракаментавалі ў банку.

Пра­ўленне банка 5 сакавіка 2016 года ўстанавіла новы памер адсоткаў па ўкладах — 0,5% гадавых. Ён прымяняўся з даты аўтаперападпіскі (аўтапралангацыі) дамоваў на новы тэрмін (аналагічны першапачатковаму), пачынаючы з 1 красавіка 2016 года. Інфармацыя аб гэтым была на сайце банка, на інфастэндах у аддзяленнях і ў газетах.

А ў 2018 годзе стаўку знізілі яшчэ раз — да 0,1% гадавых. Яна прымянялася з даты аўтапралангацыі дамоваў, пачынаючы з 29 кастрычніка 2018 года. Інфармацыя аб зніжэнні стаўкі, а таксама публічная аферта на змену парадку налічэння прыбытку па ўкладах з улікам новай рэдакцыі Банкаўскага кодэкса былі на інфастэндах у банку і публікаваліся ў газеце.

Што трэба было рабіць 17 гадоў таму, каб зарабіць?

Як бы ні было крыўдна ў такіх сітуацыях, банк у гэтым выпадку не парушыў ніякіх норм заканадаўства, адзначае фінансавы кансультант Алена Максімовіч.

Тым не менш ёсць нюансы, аб якіх варта памятаць, калі вы збіраецеся зрабіць доўгатэрміновыя зберажэнні.

1. Варта ўлічваць магчымыя рызыкі доўгатэрміновых укладанняў у нацыянальнай валюце. У гэтай гісторыі чытач аформіў уклад у беларускіх рублях у сакавіку 2008 года. У тым годзе ў свеце разгарнуўся іпатэчны крызіс, а ў навагоднюю ноч з 2008 на 2009 курс даляра ў Беларусі павялічыўся з 2200 рублёў да 2650. Калі пераводзіць суму ўкладу ў валюту, чытач адразу атрымаў страты.

— У беларускіх рублях сума расла, але яе пакупная здольнасць зніжалася. За 17 гадоў па ўкладзе грошы не былі абаронены ні ад інфляцыі беларускага рубля, ні ад інфляцыі даляра, — каментуе фінансавы аналітык.

2. Памятаць, што банкі маюць права аднабакова змяніць памер працэнтнай стаўкі па ўкладах (так і па крэдыце). Супрацоўнікі банкаў агучваюць умовы ўкладаў, але кліенты гэты момант улічваюць не заўсёды і ў першую чаргу звяртаюць увагу на бягучую стаўку, прапісаную ў дамове.

— Калі кліент не згодны са зменай умоў, ён можа звярнуцца ў банк і забраць свой ўклад (альбо пагасіць крэдыт, калі браў яго). У выпадку чытача, паводле ўмоў дагавора, уладальнік укладу меў поўнае права забіраць ўклад праз пяць гадоў. У 2013 годзе ён гэтага не зрабіў, проста пацікавіўся аўтапралонгацыяй. Так, гэта зручна, што ёсць аўтапралонгацыя, але варта было ўлічыць, што банк можа змяніць адсоткі, і цікавіцца памерам стаўкі, калі перазаключылі дамову.

Калі б у 2018 годзе ўладальнік укладу зацікавіўся працэнтамі, то мог забраць свае грошы з банка, гэта не было забаронена.

3. Трэба даследаваць рынак доўгатэрміновых зберажэнняў. Перадаць грошы банку да 18-годдзя дзіцяці і ні аб чым не турбавацца — гэта прывабнае абяцанне і добры маркетынг з боку банка, але на рынку могуць быць і іншыя прапановы, звяртае ўвагу эксперт.

У якасці прыкладу яна прыводзіць праграму назапашвальнага страхавання, дзе з нараджэння дзіцяці можна адкладаць пэўную суму. У адрозненне ад банкаўскага ўкладу, акрамя налічэння адсоткаў, страхуецца жыццё бацькі. Калі з ім што-небудзь адбудзецца, дзіцяці выплачваецца сума страхавога кампенсацыі.

Такі прадукт можна аформіць у валюце — гэта значыць у доларах або еўра. І хоць усе выплаты здзяйсняюцца ў рублях па курсе Нацбанка, ёсць момант са страхаваннем валютных рызык.

— Нават калі ў 2008 годзе такога прадукту яшчэ не было, то ў 2013-м або 2018-м, калі трэба было прадаўжаць ўклад, варта было пракантраляваць, што адбываецца з грашыма і якія яшчэ магчымасці ёсць на рынку.

Акрамя таго, для доўгатэрміновых зберажэнняў заўсёды ёсць варыянт укладацца ў золата — яго кошт рос на працягу ўсёй гісторыі. Калі гаворка ідзе пра доўгатэрміновыя зберажэнні не на год ці пяць, а на 18, як у дадзеным кейсе, то можна быць упэўненым, што золата вырасце ў цане.

Як гэта выглядае ў лічбах: у 2008 годзе можна было купіць 1 грам золата ў банку за $22, сёння яго можна прадаць за $94. За 18 гадоў капітал узрос бы больш чым у чатыры разы.

І цяпер у героя было б не $924, а $3979.

4. Падвышаць не толькі сваю фінансавую граматнасць, але і фінансавую культуру, каб не апынуцца ў падобнай сітуацыі.

— Калі стаіць доўгатэрміновая мэта назапашваць грошы, то няма ніяк не можна зрабіць адно дзеянне і забыць пра іх на некалькі гадоў. Свае грошы трэба кантраляваць абавязкова ўласнымі рукамі. Нельга назапасіць капітал, калі не кантраляваць і не працаваць з ім.

На жаль, аналагічныя сітуацыі бываюць і з назапашваннямі да пенсіі. Калі загадзя не заняцца гэтым і не кантраляваць, ці сапраўды зберажэнні растуць, потым можна непрыемна здзівіцца.

5. Памятаць, што банкі маюць права аднабакова змяніць памер працэнтнай стаўкі па ўкладах (так і па крэдыце). Супрацоўнікі банкаў агучваюць умовы ўкладаў, але кліенты гэты момант улічваюць не заўсёды і ў першую чаргу звяртаюць увагу на бягучую стаўку, прапісаную ў дамове.

— Калі кліент не згодны са зменай умоў, ён можа звярнуцца ў банк і забраць свой ўклад (альбо пагасіць крэдыт, калі браў яго). У выпадку чытача, паводле ўмоў дагавора, уладальнік укладу меў поўнае права забіраць ўклад праз пяць гадоў. У 2013 годзе ён гэтага не зрабіў, проста пацікавіўся аўтапралонгацыяй. Так, гэта зручна, што ёсць аўтапралонгацыя, але варта было ўлічыць, што банк можа змяніць адсоткі, і цікавіцца памерам стаўкі, калі перазгадоўвалі дагавор.

Калі б у 2018 годзе ўладальнік укладу зацікавіўся працэнтамі, то мог забраць свае грошы з банка, гэта не было забаронена.

• 0
• 0
• 3
• 0
• 0
• 1
• 1
• 0