У Брэсце пры саветах яўрэйскія могілкі закаталі пад стадыён. Цяпер там адкрылі першы ў краіне лапідарый. Але хто зруйнаваў могілкі, хаваюць
Нават адкрыццё лапідарыя прымеркавалі да 81-й гадавіны вызвалення горада ад нацыстаў. І робіцца выгляд, што месца памяці знішчылі немцы.
Гэтыя яўрэйскія могілкі былі заснаваныя далёка за межамі тагачаснага горада ў 1835 годзе — калі старадаўны Берасць зруйнавалі царскія ўлады пад будаўніцтва крэпасці, а горад перанеслі за 5 кіламетраў на ўсход.
За часы існавання кладоў тут былі пахаваныя дзясяткі тысяч людзей: у Брэсце яўрэі доўгі час складалі ад чвэрці да паловы насельніцтва.
У гады Другой сусветнай вайны могілкі былі апаганеныя нацыстамі.
У савецкі час на месцы могілак пабудавалі стадыён «Лакаматыў». А мацэвы — яўрэйскія магільныя помнікі — выкарыстоўвалі як будаўнічы матэрыял.
І вось нарэшце ў знак павагі і памяці пра яўрэйскую спадчыну Брэста побач са стадыёнам «Лакаматыў», дзе раней размяшчаліся яўрэйскія могілкі, размясцілі лапідарый.
Перад уваходам у лапідарый паставілі мемарыяльную пліту з выгравіраванымі надпісамі на чатырох мовах.
«Лапідарый — гэта праект, які адчыняе дзверы ў маўклівы, але прамовісты свет. Лёс людзей якія стаяць за гэтымі камянямі, пераплятаецца з гісторыяй Брэста. На жаль, нацысты знішчылі яўрэйскую супольнасць, апаганеныя могілкі. Памяць пра продкаў была фактычна растаптана. Лапідарый такога маштабу — першы ў Беларусі. Гэты праект — увасабленне міжнароднага супрацоўніцтва», — цытуе старшыню Яўрэйскага рэлігійнага аб’яднання ў Беларусі Артура Ліўшыца агенцтва БелТА.
На тэрыторыі лапідарыя паставілі больш за 1200 надмагільных камянёў. А яго сцены сімвалізуюць абдымкі.
Але гісторыя мала каго і мала чаго навучыць, калі яе падаюць у фальсіфікаваным выглядзе. Пра гэта нам нагадваюць і падзеі апошніх гадоў.
Насамрэч знішчэнне яўрэйскіх могілак пачалося зімой 1945—46 гадоў. Тады мацэвы пачалі вывозіць для брукавання лагера нямецкіх ваеннапалонных, уладкаванага на месцы былой калоніі Варбурга. Так частка мацэваў аказалася ў 1-м Мінскім завулку Брэста і суседніх дварах.
Калі ў 1960-х стары стадыён «Лакаматыў» каля станцыі Брэст-Цэнтральны быў перададзены для будаўніцтва цэхаў завода «Газапарат», улады аддалі пад новы стадыён тэрыторыю былых яўрэйскіх могілак. Гэта было часткай палітыкі: сціралі сляды ўсяго несавецкага і нярускага.
Могілкі размяшчаліся на схіле паміж вуліцамі Скрыпнікава і Ціхай. Калі бульдозер пачаў выраўноўваць участак, коўш вывернуў вонкі мноства парэшткаў — глыбіня яўрэйскіх магіл была невялікай. Пра перапахаванне не думалі. Вырашылі засыпаць усё зямлёй з валоў IX форта крэпасці.
На месцы могілак зрабілі стадыён з полем, дарожкамі, трыбунамі і спартыўнай залай, падняўшы паверхню на 1,5—2 метры. Тэрыторыю абнеслі бетоннай агароджай, якая амаль супадала з межамі могілак.
Калі ж казаць пра больш даўнюю гісторыю, то мемарыялізацыі заслугоўваюць і берасцейскія могілкі, разбураныя ў часы Расійскай Імперыі, пры будаўніцтве крэпасці. Іх месцы зафіксаваны на картах. У прыватнасці, яўрэйскія на карце ніжэй выдзелены сінім колерам.
Каментары
Хорош врать-то. Это было обусловлено практически. Коренных евреев в городе не осталось, кладбище было заброшенным и поэтому его отдали под стадион.
Закінулі б грошай -- так прыехаў бы.
пішаце Берасьць .