«Газпром» пачаў зніжаць ціск у трубаправодзе з Урэнгоя ў Еўропу. Кампанія страціць яшчэ 5 млрд даляраў
Сканчаецца 50-гадовая эпоха. Сёння, у апошні дзень дзеяння пяцігадовага транзітнага пагаднення, «Газпром» зніжае аб'ём прапампаванага газу ў Еўропу. Заўтра пастаўкі павінны спыніцца.
«Газпром» 31 снежня будзе прапампоўваць паменшаны аб'ём газу ў Еўропу праз Украіну — апошні дзень перад заканчэннем пагаднення, якое забяспечвала пастаўкі газу на працягу амаль трох гадоў вайны.
Пастаўкі, хутчэй за ўсё, цалкам спыняцца 1 студзеня пасля заканчэння пяцігадовага транзітнага пагаднення паміж Расіяй і Украінай, піша Reuters.
Уладзімір Пуцін заявіў 26 снежня, што ў гэтым годзе ўжо не засталося часу для падпісання новага пагаднення аб транзіце газу праз Украіну. Апошнія купцы расійскага газу, такія, як Славакія і Аўстрыя, ужо дамовіліся аб альтэрнатыўных пастаўках, і аналітыкі прагназуюць мінімальны ўплыў спынення транзіту расійскага газу на рынак.
Цана на віртуальнай гандлёвай пляцоўцы Title Transfer Facility у Нідэрландах, якая служыць эталонам для еўрапейскіх цэн на прыродны газ, у аўторак да паловы дня паднялася нязначна — да 48,85 еўра за мегават-гадзіну.
Спыненне паставак газу будзе мець значна большае геапалітычнае значэнне.
З 2022 года, пасля ўварвання Расіі ва Украіну, Масква страціла сваю дамінуючую долю ў пастаўках газу краінам Еўрапейскага саюза, саступіўшы пазіцыі такім канкурэнтам, як ЗША, Катар і Нарвегія. Гэта адбылося на фоне намаганняў ЕС па скарачэнні залежнасці ад расійскага газу.
Калісьці найбуйнейшы ў свеце экспарцёр газу, падкантрольны дзяржаве «Газпром» зафіксаваў страту памерам 7 мільярдаў долараў толькі за 2023 год — першыя гадавыя страты з 1999 года.
Для Еўропы страта танных расійскіх паставак газу спрыяла значнаму эканамічнаму спаду, рэзкаму росту інфляцыі і пагаршэнню крызісу кошту жыцця.
Краіны ЕС хутка знайшлі альтэрнатыўныя крыніцы энергіі, хоць страта расійскага газу паглыбіла доўгатэрміновыя асцярогі наконт зніжэння глабальнай канкурэнтаздольнасці Еўрасаюза, асабліва ў дачыненні да будучыні нямецкай прамысловасці. Але Еўропа не мела выбару: яна не магла дазволіць, каб Расія шантажавала яе пастаўкамі ці непастаўкамі газу.
СССР і Расія на працягу паўстагоддзя асвойвалі значную долю на еўрапейскім газавым рынку, якая на піку дасягала 35%, але вайна ва Украіне практычна знішчыла гэты бізнес для «Газпрама».
Большасць расійскіх газавых маршрутаў у Еўропу закрытыя, уключаючы газаправод «Ямал — Еўропа» праз Беларусь і «Паўночны паток» па дне Балтыйскага мора, які быў падарваны ў 2022 годзе.
Пабудаваны ў савецкі час газаправод праз Украіну дастаўляў газ з Сібіры праз горад Суджа — цяпер ён знаходзіцца пад кантролем украінскіх войскаў — у Курскай вобласці Расіі. Затым газ паступае праз Украіну ў Славакію, дзе газаправод дзеліцца на адгалінаванні, якія вядуць у Чэхію і Аўстрыю.
Кіеў адмовіўся весці перамовы аб новым транзітным пагадненні. Украіна адмовіцца ад каля 800 мільёнаў долараў штогадовых транзітных збораў з Расіі, тады як «Газпром» страціць каля 5 мільярдаў долараў ад продажаў газу ў Еўропу праз Украіну.
Завяршэнне транзітнага пагаднення наўрад ці выкліча паўтарэнне скоку цэн на газ у ЕС, які назіраўся ў 2022 годзе, паколькі аб'ёмы паставак адносна невялікія.
У 2023 годзе Расія паставіла праз Украіну каля 15 мільярдаў кубаметраў газу — гэта ўсяго 8% ад пікавых аб'ёмаў паставак расійскага газу ў Еўропу па розных маршрутах у 2018—2019 гадах.
«Газпром» заявіў, што ў аўторак адправіць 37,2 мільёна кубаметраў газу ў параўнанні з 42,4 мільёна кубаметраў у панядзелак.
Спыненне паставак праз Украіну стане сур'ёзным ударам для Малдовы — краіны, якая калісьці была часткай Савецкага Саюзу. Венгрыя працягне атрымліваць расійскі газ з поўдня праз газаправод «Турэцкі паток» па дне Чорнага мора, хаця раней яна была зацікаўленая ў захаванні ўкраінскага маршруту.
Каментары