Navukoŭcy raskryli tajamnicu rudych katoŭ, jakaja nie davała spakoju dziesiacihodździami
Čamu całkam rudaja afarboŭka čaściej sustrakajecca ŭ katoŭ, a nie kotak?
Navukoŭcy raskryli sakret DNK, jakaja daje katam ruduju afarboŭku, piša Bi-bi-si.
Jany vyjavili, što rudym katam nie chapaje častki hienietyčnaha koda, a heta aznačaje, što kletki, adkaznyja za adcieńnie ich skury, vačej i poŭści, vyrablajuć bolš śvietłyja kolery.
Hety praryŭ prynios radaść nie tolki navukoŭcam, ale i tysiačam amataraŭ katoŭ, jakija sabrali srodki na heta daśledavańnie.
Navukoŭcy spadziajucca, što rašeńnie hetaj hałavałomki taksama dapamoža vyśvietlić, ci schilnyja rudyja katy da padvyšanaj ryzyki raźvićcia peŭnych zachvorvańniaŭ.
Dziesiacihodździami było viadoma, što mienavita hienietyka nadaje rudym pałasatym katam ich charakternuju afarboŭku, ale dzie mienavita ŭ hienietyčnym kodzie heta adbyvajecca, da hetaha času było nieviadoma navukoŭcam.
Dźvie hrupy navukoŭcaŭ z Univiersiteta Kiusiu ŭ Japonii i Stenfardskaha univiersiteta ŭ ZŠA raskryli sakret u adnačasovych artykułach.
Kamandy vyjavili, što ŭ kletkach, adkaznych za koler skury, vałasianych falikułaŭ i vačej katoŭ — miełanacytach — adzin hien, ARHGAP36, byŭ značna bolš aktyŭnym.
Hieny składajucca z frahmientaŭ DNK, jakija dajuć kletkam instrukcyi ab tym, jak funkcyjanavać. Paraŭnoŭvajučy DNK dziasiatkaŭ katoŭ z rudaj afarboŭkaj i bieź jaje, jany vyjavili, što ŭ rudych katoŭ adsutničaŭ učastak koda DNK u hetym hienie ARHGAP36.
Biez hetaj DNK hien ARHGAP36 bolš aktyŭny. Navukoŭcy ličać, što hien instruktuje miełanacyty vyrablać bolš śvietły pihmient.
Rudyja katy pieravažna mužčynskaha połu
Na praciahu dziesiacihodździaŭ navukoŭcy nazirali, što
katy z całkam rudaj afarboŭkaj značna čaściej źjaŭlajucca samcami. Heta spałučajecca z tym, što hien znachodzicca na Ch-chramasomie. Chramasomy — heta vialikija ŭčastki DNK, i ŭ samcoŭ katoŭ, jak i ŭ inšych mlekakormiačych, jość X– i Y-chramasomy, jakija niasuć roznuju kolkaść hienaŭ. Pakolki ŭ hetym vypadku hien, jaki kantraluje vypracoŭku pihmientu, znachodzicca tolki ŭ Ch-chramasomie, adnaho frahmienta DNK, jaki adsutničaje, dastatkova, kab zrabić kata całkam rudym.
Dla paraŭnańnia, u samak kotak jość dźvie Ch-chramasomy, tamu DNK pavinna adsutničać u abiedźviuch chramasomach, kab pavialičyć vypracoŭku śvietłaha pihmienta ŭ adnolkavaj stupieni — heta aznačaje, što ŭ takich kotak źmiašanaja afarboŭka bolš vierahodnaja.
«Hetyja rudyja i čornyja plamy ŭtvarajucca tamu, što na rańnich stadyjach raźvićcia adna Ch-chramasoma ŭ kožnaj kletcy vypadkovym čynam adklučajecca», — tłumačyć prafiesar Chirajuki Sasaki, hienietyk z Univiersiteta Kiusiu. — Kali kletki dzielacca, heta stvaraje vobłaści z roznymi aktyŭnymi hienami afarboŭki poŭści, što pryvodzić da źjaŭleńnia roznych plam».
Choć daśledavańnie mieła navukovuju asnovu, jano pačałosia jak prajekt, natchniony zachapleńniem prafiesara Sasaki.
Jon pakinuŭ univiersiteckuju pasadu, ale, jak amatar katoŭ, skazaŭ, što choča praciahnuć pracu pa vyjaŭleńni hiena rudaha kata ŭ nadziei, što heta moža «spryjać pieraadoleńniu kacinych chvarob».
Jon i jaho kamanda sabrali 10,6 miljona jen (72,8 tysiačy dalaraŭ ZŠA) u vyniku kraŭdfandynhu dla daśledavańnia tysiač amataraŭ katoŭ z usioj Japonii i ŭsiaho śvietu.
Adzin z udzielnikaŭ napisaŭ: «My braty i siostry, vučymsia ŭ pieršym i trecim kłasach pačatkovaj škoły. My achviaravali našy kišennyja hrošy. Vykarystoŭvajcie ich dla daśledavańnia katoŭ kaliko (u jakich na biełym miechu pieravažajuć plamy dvuch koleraŭ. — Bi-bi-si)».
Hien ARHGAP36 taksama aktyŭny ŭ mnohich inšych častkach cieła, uklučajučy mozh i harmanalnyja załozy, i ličycca važnym dla raźvićcia.
Daśledčyki ličać, što mutacyja DNK u hienie moža vyklikać inšyja źmieny ŭ arhaniźmie, źviazanyja sa stanam zdaroŭja abo tempieramientam.
Hien ARHGAP36 taksama byŭ znojdzieny ŭ ludziej — u ich jon byŭ źviazany z rakam skury i vypadzieńniem vałasoŭ.
«Mnohija ŭładalniki katoŭ prytrymlivajucca idei, što roznyja kolery i ŭzory poŭści źviazany z roznymi asobami, — kaža prafiesar Sasaki. — Pakul niama navukovych dokazaŭ hetaha, ale heta cikavaja ideja, jakuju ja chacieŭ by daśledavać u budučyni».
Kamientary