Historyk znajšoŭ u Šviecyi paštoŭku, jakuju padpisaŭ bolš za sto hadoŭ tamu biełarus na eśpieranta
Historyk biełaruskaha pachodžańnia Andrej Katlarčuk, jaki daŭno žyvie i pracuje ŭ Šviecyi, natrapiŭ na adnym ź miascovych internet-aŭkcyjonaŭ na cikavy histaryčny artefakt: paštoŭku na movie eśpieranta ad amatara hetaj štučnaj movy z Maładziečna Piatra Saroki da dziaŭčyny Ester Biekman (Ester Beckmann) sa šviedskaha horada Skara. Paštoŭka była pasłanaja ažno ŭ 1915 hodzie.
Jak viadoma, stvaralnik movy eśpieranta doktar Ludvik Łazar Zamienhof (1859-1917) nie čužy Biełarusi čałaviek, bo naradziŭsia ŭ Biełastoku, jaki tady nie byŭ dla biełarusaŭ nijakim zamiežžam i navat uvachodziŭ u skład Hrodzienskaj hubierni. Niejki čas Zamienhof žyŭ dy pracavaŭ i ŭ Hrodnie.
Tamu nievypadkova, što i Biełaruś była adnym ź pieršych centraŭ eśpieranta, i sa Šviecyjaj u miascovych eśpierantystaŭ byli niepasrednyja suviazi.
U 1927 hodzie ŭ Miensk byŭ zaprošany viadomy žurnalist i kiraŭnik supołki eśpierantystaŭ Šviecyi, kamunist Ejnar Adamsan (Einar Adamson). A ŭ 1928 hodzie jon, jak piša Katlarčuk, vydaŭ na eśpieranta knihu Sub la ruĝa standardo: impresoj kaj travivaĵoj en Sovetio. Göteborg: [Svenska esperanto-byrån] z narysam pra Miensk.
Naša stalica była tady adnym z centraŭ raźvićcia eśpieranta ŭ SSSR. Kolkaść eśpierantystaŭ dachodziła tut da 300 čałaviek, a supracoŭnik Akademii navuk A. Michalevič skłaŭ navat eśpieranta-biełaruski słoŭnik na 15 tysiač słoŭ. Supołki eśpierantystaŭ dziejničali pry BDU i polskim piedtechnikumie (zakrytym uładami ŭ 1938 hodzie).
U BSSR amatarami eśpieranta byli Janka Maŭr, Źmicier Žyłunovič i Źmicier Śniežka, u Zachodniaj Biełarusi hetaj movaj zachaplalisia Maksim Tank i Siarhiej Novik-Piajun.
Stalin i jaho NKVD vyniščyli mnohich savieckich eśpierantystaŭ za nibyta suviaź z Zachadam, niamała pieršych amataraŭ hetaj movy z BSSR lažać u Kurapatach. Ale hurtki eśpierantystaŭ adradzilisia paśla vajny ŭ tym liku i dziakujučy biełarusam z byłoj Polščy.
Ciapier čytajuć
«Ja jašče moh sumniavacca ŭ sabie. Ale kali Maša takoje zrabiła!» Nieviadomyja fakty pra Viktara Babaryku raskazała jaho advakatka Natalla Mackievič77
Kamientary