Daśledavańnie ab emacyjnym stanie ludziej u haradach vyjaviła značnyja adroźnieńni va ŭsprymańni haradskoj prastory ŭ zaležnaści ad poła.
Jaki padychod vykarystoŭvajecca ŭ Biełarusi pry płanavańni hramadskaj prastory? Skazać ciažka, abychodziačysia tolki cenzurnymi słovami. Dastatkova zhadać hrodzienski mastacki šedeŭr, chatki z «Biełych rosaŭ» abo art-abjekty z Bresta, ci źniščeńnie brukavanak pad Stoŭbcami i ŭ Pietrykavie.
Adnak niahledziačy na toje, što vulica źjaŭlajecca važnaj prastoraj u našym žyćci, my nie viedajem, čamu adny i tyja ž miescy vyklikajuć u adnych ludziej pazityŭnyja emocyi, a ŭ inšych — admoŭnyja. Raspluščyć vočy na hetuju akaličnaść vyrašyli katałonskija daśledčyki.
Jak vyznačyć emocyi?
Zvyčajna emocyi na toj ci inšy kont vyjaŭlajucca praz apytańni. Taki padychod, adnak, maje niekatoryja prablemy, hałoŭnaja ź jakich — ludzi časta chłusiać (jak śviadoma, tak i nieśviadoma). Časta ŭdzielniki daśledavańniaŭ zabyvajucca na niekatoryja rečy, nie chočuć pryznavacca, što ich niešta pałochaje, abo ŭvohule mohuć niapravilna zapaŭniać ankiety. Vidavočna dla pravilnaha vyznačeńnia emocyj patrebny byŭ novy mietad. I heta stała mahčymym u apošnija hady, dziakujučy minijaciuryzacyi (i padzieńniu cenaŭ) niekatorych miedyčnych pryład.
Naprykład, pryłada, jakaja vymiaraje častatu sardečnych skaračeńniaŭ. Kali my kažam, što narmalnaja častata sardečnych skaračeńniaŭ darosłaha čałavieka składaje 60 udaraŭ za chvilinu (nasamreč, ad 60 da 80 udaraŭ), možna zrabić vysnovu, što čas pamiž udarami składaje adnu siekundu. Ale na samoj spravie, na praciahu hetych 60 siekund častata kožnaha ŭdaru źmianiajecca. Zrabiŭšy zdahadku, što źmieny hetyja adbyvajucca ŭ zaležnaści ad emacyjnych mietamarfozaŭ, praź jakija prachodzić čałaviek, vymiareńnie hetych varyjacyj dazvoliła b vyznačyć i źmieny ŭ emocyjach.
A kali hetuju infarmacyju suadnieści z peŭnym miescam (pry dapamozie GPS u smartfonie), to možna daviedacca, jakija miescy źviazanyja sa źmienami sercabićcia, i tady ŭžo šukać mahčymyja pryčyny.
Roznyja reakcyi ŭ zaležnaści ad połu
Źmieny častaty sardečnych skaračeńniaŭ vyjaŭlajuć niekatoryja istotnyja adroźnieńni ŭ tym, jak roznyja ludzi adčuvajuć publičnuju prastoru. The Conversation raskazvaje pra niezvyčajny ekśpierymient, padčas jakoha niečakana vyjavilisia adroźnieńni va ŭsprymańni prastory pa hiendarnaj prykmiecie.
Vyniki daśledavańnia, praviedzienaha ŭ katałonskim horadzie Lejda i apublikavanaha ŭ kancy minułaha hoda, pakazali, što žančyny ŭ haradskoj prastory adčuvali na 17,34% vyšejšuju stupień stresu, čym mužčyny. Akramia taho, 20,51% žančyn-udzielnic acanili niekatoryja naviedanyja miescy jak «niepryjemnyja» ŭ paraŭnańni tolki z 8,6% mužčyn.
Da taho ž byli vyjaŭlenyja istotnyja adroźnieńni ŭ samich typach prastor, jakija hetyja emocyi vyklikali. Tak, žančyny, jak praviła, adčuvajuć bolš vysoki ŭzrovień stresu na vuzkich piešachodnych vulicach, asabliva kali tam znachodziacca inšyja ludzi abo pryparkavanyja transpartnyja srodki, stvarajučy miescy z drennaj bačnaściu. Mužčyn ža bolš napružvali parki, sady i handlovyja vulicy ź vialikaj kolkaściu ludziej.
Hety kurjoz, kali parki i skviery, zdavałasia, vyklikali pazityŭnyja pačućci ŭ žančyn i stresavyja pačućci ŭ mužčyn — dobry prykład taho, jak adnoje i toje ž miesca moža pa-roznamu ŭsprymacca roznymi hrupami. Taksama važna adznačyć, što pry vyznačeńni emocyj, jakija ŭdzielniki adčuvali na praciahu ŭsiaho ekśpierymientu, žančyny čaściej za mužčyn vykazvali strach i smutak. Mužčyny byli schilnyja vykazvać radaść i hnieŭ.
Płaniroŭka horada, zasnavanaja na emocyjach
Nievialikija mikraprastory, jakija my bačym kožny dzień, padziemnyja piešachodnyja pierachody, vuzkija chodniki i tysiačy pryparkavanych aŭtamabilaŭ, jakija mohuć być niepasredna źviazanyja z našym samaadčuvańniem u hramadskich miescach.
Kali biełarusy zmohuć samastojna abirać miascovyja ŭłady i ŭpłyvać na pryniaćcie rašeńniaŭ navat na mikraŭzroŭni asabistych rajonaŭ i navat dvaroŭ, tady, mahčyma, padychod da płanavańnia publičnaj prastory zdabudzie čałaviečaje abličča — bieź imknieńnia zakłaści ŭsio tratuarnaj plitkaj i płastykavym ahratrešam. Tady viedańnie pachodžańnia raznastajnych emocyj ad navakolnaha asiarodździa dazvolić stvarać hramadskija prastory, jakija dapamahali b vyrašać i prablemy dabrabytu, i psichičnaha zdaroŭja nasielnictva.
Kamientary