Sumnaja viestka z Kliŭlenda (ZŠA) na niejkaje imhnieńnie zaćmiła navat žach i bol, vyklikanyja tryvožnymi padziejami, jakija Biełaruś zaraz pieražyvaje razam z usim śvietam. Nie stała Ireny Kalady-Śmirnovaj, piša MHA «ZBS «Baćkaŭščyna». Joj było 82 hady.
Jana kiravała dabračynnym fondam «Ethnic voice of America». Sabrać poŭnuju kalekcyju knih (mastackich, pierakładnych, mietadyčnych) i muzyčnych zapisaŭ, vydadzienych z udziełam Ireny Kalady-Śmirnovaj, badaj što niemahčyma, bo na niejkim etapie zhubiusia sens vieści ich padlik.
Ale miecenactvam i padtrymkaj biełaruskaj kultury dziejnaść spadaryni Ireny nie abmiažoŭvałasia, tamu vialikaja kolkaść biełarusaŭ nosić słovy padziaki da jaje ŭ svaich sercach. I ŭžo tyja litary, što na sercach, źziajuć zołatam. Arhanizacyja azdaraŭlenčaha adpačynku ŭ krainach Jeŭropy dla dziasiatkaŭ tysiač biełaruskich dziaciej, jakija paciarpieli ad Čarnobylskaj katastrofy, dla sirotaŭ i małazabiaśpiečanych. Adrasnaja dapamoha asobnym siemjam, ciažkachvorym dzieciam i dziciačym damam. Arhanizacyja pastavak miedykamientaŭ i rečaŭ dla balnic. Chto viedaje, kolki biełarusaŭ navat nie zdahadvajucca pra ŭdzieł Ireny Kalady-Śmirnovaj ŭ svaim losie?
Što da losu samoj spadaryni Ireny, jakaja naradziłasia ŭ vioscy Padkasoŭje navahradskaha rajona, to jon chacia i byŭ u ahulnych rysach padobny da losu pavajennych biełaruskich emihrantaŭ, usio ž mieŭ i admietnyja dramatyčnyja staronki. Rańniaja śmierć baćki ad suchotaŭ u 1937-m, kanfiskacyja majomaści ŭ maci, Kłaŭdzii Kalady, u 1939-m. Vajna, jakuju maleńkaja Irena zaśpieła čatyrochhadovaj. U 1944-m jana trapiła razam z maci ŭ Niamieččynu, u pracoŭnyja łahiery. Tam jaje maci, skarystaŭšysia z taho, što na momant vyzvaleńnia apynułasia ŭ amierykanskim siektary, i nie majučy sumnievu, što pa viartańni na Radzimu nie ŭdasca abminuć pakarańnia Sibirju, pryniała rašeńnie vyjechać ŭ Kliŭlend. Na emihracyi jana stała adnoj z najbolš zaŭvažnych aktyvistak biełaruskaj dyjaspary. Sama ž Irena, achviaravaŭšy maraj pra artystyčnuju karjeru, pracavała ekanamistam.
Pryjechaŭšy ŭ Biełaruś u 1992 hodzie, Irena Kalada chutka asiliła šok ad ekanamičnaha stanovišča krainy i nastupstvaŭ Čarnobylskaj trahiedyi. Ale da kanca žyćcia bajałasia nie vytrymać vidovišča, jak hublajecca biełaruskaść u samoj Biełarusi.
Supraca Ireny Kalady-Śmirnovaj z ZBS «Baćkaŭščyna» doŭžyłasia bolš za dvaccać hadoŭ. Pry padtrymcy fondu «Ethnic voice of America» Zhurtavańnie arhanizavała azdaraŭlenčy adpačynak dla bolš jak tysiačy dziaciej, vydała šmat vypuskaŭ «Biblijateki Baćkaŭščyny» (u tym liku dakumientalnuju bijahrafiju Bykava i dziońniki Baradulina), zmahło arhanizavać padtrymku maładych talentaŭ. U najbolš składnyja dla našaha Zhurtavańnia časy jana była faktyčna adzinym miecenatam.
Historyja ŭ EHU — heta histfak vašaj mary. Jeŭrapiejski dypłom z navučańniem na biełaruskaj movie pry intensiŭnym vyvučeńni anhlijskaj. I poŭnaja svaboda11
Kamientary