«Не можаш прайсці міма чужой бяды». Былая палітзняволеная выхоўвае шасцярых дзяцей, з якіх чацвёра — прыёмныя
Антаніна Канавалава правяла за кратамі амаль чатыры з паловай гады за тое, што была даверанай асобай Святланы Ціханоўскай на выбарах у 2020 годзе. Калі жанчыну затрымалі, ейным дзецям было 4 і 6 гадоў. Цяпер у былой палітзняволенай шасцёра дзяцей. Чацвёра — прыёмныя, з іх двое беларуска ўзяла пад апеку ўжо пасля вызвалення. «Белсат» пагутарыў з Антанінай пра мацярынства ў зняволенні і пасля яго.
Антаніна Канавалава гуляе з дзецьмі Ванем і Настай гуляе пасля школы
«У калоніі казалі, што дзеці ў закладніках у фондаў і кабінетаў»
Антаніна Канавалава на волі ўжо амаль год. Яна вызвалілася 15 снежня 2024 года і, як толькі з’явілася магчымасць, з’ехала да маці і дзяцей, якія ўжо былі за мяжой, у Польшчы.
Расстанне з дзецьмі было самым цяжкім досведам, які давялося перажыць у калоніі.
«Зрэшты, як для любой нармальнай маці», — заўважае Антаніна.
Калі жанчыну затрымалі, ейнаму сыну Ваню было 6 гадоў, а дачцэ Насці — 4. Яны паспелі ўбачыць і ператрусы ўдома, і сілавікоў з аўтаматамі. Магчыма, не ўсё праз свой узрост разумелі, але ў тым, што гэта быў стрэс для дзяцей, Антаніна не сумняецца. Ад іх ад самага пачатку імкнуліся нічога не хаваць. Калі Антаніна ўжо была за кратамі, ейная маці тлумачыла ўнукам, што маці не знікла невядома куды, а ў турме.
«І так, дзіця разумее, што такое турма, што гэта закрытае памяшканне, але што там адбываецца, як ты там жывеш… Канешне, такіх падрабязнасцяў дзецям не кажуць. А потым уцёкі, пераход праз мяжу… Таму, канешне, усе перажытае было траўмай для іх», — кажа былая палітзняволеная.
Антаніна прыгадвае, што да іншых жанчын у калоніі прыязджалі дзеці, яна ж сваіх не бачыла ўсе 4,5 гады, і разумела, што так лепш для іхнай жа бяспекі. Амаль адразу пасля зняволення маці Антаніны Ганна Канавалава вывезла ўнукаў у Польшчу. Гэта не аднойчы станавілася тэмай для кпінаў і ціску з боку адміністрацыі калоніі.
«Супрацоўнікі нам усім казалі, і я не выключэнне, што пра вас забыліся дзеці. У мяне пыталіся, калі яны вернуцца ў Беларусь, сцвярджалі, што дзеці ў закладніках у розных фондаў, кабінетаў і т.п., што імі карыстаюцца. Яшчэ пыталіся, навошта вы туды палезлі, а што — вы не думалі пра сваіх дзяцей? Ты сабе ўнутры адказваеш, што як раз пра дзяцей і думала, але ўслых ты гэтага не скажаш, таму што будуць наступствы», — прыгадвае Антаніна.
«Я не мела права доўга займацца рэабілітацыяй»
У Польшчы дзяцей паказалі псіхолагам, якія вызначылі, што з дзецьмі ўсё добра. Антаніна, аднак, адзначае, што быў час, ужо пасля ейнага вызвалення, калі старэйшы Ваня перастаў спаць па начах. Маці мяркуе, што гэта наступства пераходу праз мяжу а 3‑й гадзіны ўначы. Пасля супольных размоваў і абмеркаванняў праблемы са сном хутка мінулі.
«Наста была меншая, таму ёй гэта ўсё лягчэй далося. Пра Ваню мы таксама думалі, што ён яшчэ малы, 6 гадоў яму было, а аказалася, што даволі дарослы, каб усё разумець», — зазначае Антаніна.
Ваня таксама сутыкнуўся з цяжкасцямі ў школе — ён моцна перажываў, яму было крыўдна, што ён праз няведанне мовы не мог растлумачыць іншым дзецям, чаму ягоная мама ў турме. Са словаў Антаніны, гэта стала для яго матывацыяй, каб хутчэй вучыць польскую, каб распавесці, што ягоная мама — не злачынца.
Праз амаль год на волі Антаніна кажа, што адчувае цябе добра і цалкам рэабілітавалася, бо «не было іншага выйсця».
«Я дзяцей не бачыла 4,5 гады, гэтак жа, як і яны мяне. Я лічу, што не мела права займацца доўга рэабілітацыяй, бо мяне занадта доўга не было побач, каб даваць сабе нейкую слабіну. Я не звярталася да псіхіятра, да псіхолага. Я думаю, што мне дапамаглі блізкія побач, сябры, і ў першую чаргу дзеці, таму я адчуваю сябе цудоўна», — распавядае жанчына.
Сустрэча з дзецьмі пасля калоніі для Антаніны прайшла лёгка. Наноў з імі знаёміцца не давялося. Магчыма, таму, што яны ўсё ж такі яшчэ дзеці: Вані 11 гадоў, а Насце — 9. Напэўна, з падлеткамі было б цяжэй, мяркуе жанчына.
«Вані і сёння, у 11 гадоў, вельмі патрэбная мама. Ён любіць абдымацца, прытуляцца. Насця не такая, яна больш незалежная ад мамы, але пад настрой таксама можа падысці па «абдымашкі», — кажа наша суразмоўца.
Старэйшы сын адразу сказаў: ім нельга ў дзіцячы дом
Калі Антаніна яшчэ была за кратамі, ейная маці ўзяла пад апеку дваіх хлопчыкаў, у якіх памерла маці — Цімура і Марсэля. Сёння ім 17 і 7 гадоў адпаведна. Марсэль ад самага пачатку, як убачыў Антаніну, называе яе мамай.
«Я не супраць. Калі дзіця хоча, няхай называе. Калі б ён называў мяне Тоня, як Цімур, я б таксама не была б супраць. Але ён ведае, што ў яго дзве мамы — адна на небе, а другая тут, з ім», — кажа былая палітзняволеная.
Пасля вызвалення ў сям’і Антаніны з’явіліся яшчэ двое прыёмных дзяцей — дзяўчынкі 13‑гадовая Маша і 15‑гадовая Аліна. Рашэння аб іх прыёме прымалі сумесна на сямейнай радзе. Раіліся і з дзецьмі, асабліва са старэйшым Цімурам.
«І ён адразу сказаў, што ім нельга ў дзіцячы дом. Уласна, пасля тых словаў Цімура і было прынятае рашэнне, што значыць, трэба іх забіраць. Ды і так атрымалася, што іншых кандыдатураў, акрамя нас, не было», — распавядае Антаніна.
Усе дзеці ў сям’і Канавалавых лічаць сябе братамі і сёстрамі, хоць і ведаюць гісторыю адзін аднаго. Яны сябруюць і наўзаем дапамагаюць і маці, і адзін аднаму. У іх няма суперніцтва, рэўнасці, у тым ліку да самага маленькая Марсэля, якому найбольш патрэбная мама, зазначае Антаніна.
Апякуецца шасцю дзецьмі Антаніна разам са сваёй маці. З мужам і бацькам Вані і Насты былая палітзняволеная развялася яшчэ ў калоніі, і ён дагэтуль за кратамі.
Моцна дапамагаюць беларусы, зазначае Антаніна. Калі ў сям’і з’явіліся прыёмныя дзяўчынкі, у іх не было з сабой ніякай вопраткі і нават дакументаў — іхная родная маці іх згубіла і не зрабіла новыя. Менавіта беларуская дыяспара ў той момант дапамагла апрануць дзяўчынак. Хтосьці дапамог прадуктамі. Тым больш, што першыя месяцы ніякіх выплатаў ад польскай дзяржавы сям’я не атрымлівала — яны пачалі прыходзіць толькі нядаўна.
«Апека робіць усё, каб дапамагаць сям’і»
Таксама ў Польшчы сур’ёзна падтрымліваюць органы апекі, у адрозненні ад Беларусі, кажа Антаніна:
«Яны прыходзяць, канешне, дамоў, глядзяць, каб былі спальныя месцы, сталы для працы і пісьмовыя прылады. Аднак не ходзяць па кватэры як гаспадары, у лядоўню не зазіраюць. Гэта не як у Беларусі, я не адчуваю пагрозы, што могуць забраць дзяцей», — кажа жанчына.
Органы апекі таксама цікавяцца, як справы ў школе, ходзяць туды, правяраюць, даюць квіткі дзецям на розныя мерапрыемствы, падарункі на святы — цяпер рыхтуюць як раз чымсьці парадаваць на Дзень Святога Мікалая. Акрамя таго, сочаць, каб Маша рэгулярна наведвала псіхіятра, у чым яна мае патрэбу.
«Тут апека робіць усё, каб усяляк дапамагаць сям’і, у якой ёсць прыёмныя дзеці», — зазначае беларуска.
Машу і Аліну забралі ў маці, бо яна моцна піла і не глядзела за дзецьмі. Са словаў Антаніны, дзяўчынкі сумуюць па маці, і на пачатку «рознае было». Напрыклад, Аліна спачатку абвінавачвала Машу, што гэта праз яе іх забралі з сям’і. Але цяпер ужо прыйшло разуменне, што так нельга было жыць. Яны прыгадваюць, як праходзілі ў сям’і навагоднія святы — маці піла водку, а ў дзяўчынак з ежы былі толькі чыпсы.
«Гэта цяжка чуць, — кажа Антаніна. — У Машы ні разу не было нармальнага дня народзінаў. Калі мы цяпер адзначалі, Аліна плакала, радавалася за Машу што ў яе ўпершыню такі дзень народзінаў. І мы пры гэтым не рабілі шыкоўнае свята. Гэта была звычайная хатняя атмасфера — быў торт, Маша задувала свечкі, мы спявалі «Sto lat», потым хадзілі ў цэнтр, дзе дзеці маглі паспрабаваць розныя прафесіі. Нічога надзвычайнага. Але для іх гэта было ўпершыню».
Суд даў маці час
Са словаў Антаніны, дзяўчынкі не хочуць бачыцца з мамай, ды і суд гэта таксама забараніў, бо яна нават не з’явілася на паседжанне і не зрабіла за адведзены ёй час нічога, каб наладзіць камунікацыю з дочкамі. У выніку суд працягнуў тэрмін іх знаходжання ў сям’і Канавалавых.
На прыкладзе сітуацыі з дзяўчынкамі Антаніна таксама бачыць, як у Польшчы працуюць органы апекі, і ў чым іх адрозненні ад Беларусі. Так, у Польшчы далёка не адразу забіраюць дзяцей, і даюць сям’і шмат часу, каб усё паправіць. Маці Машы і Аліны дагэтуль не пазбавілі бацькоўскіх правоў, а толькі абмежавалі і далі ёй час да сакавіка.
Маша не хадзіла ў школу ў мінулым годзе праз хатнія абставіны, цяпер даводзіцца наганяць, тым больш, што ў дзяўчынкі выпускны клас. Антаніна сочыць за вучобай дзяцей і дапамагае ім, таму ў Машы ўсё паціху атрымліваецца.
У Аліны ўсё ў парадку з вучобай. Цімур ужо не ў школе, «ідзе на стыпендыю», кажа Антаніна.
Наста добра вучыцца, размаўляе па-польску ўжо без акцэнту.
«І я часам прашу ў яе нават мне штосьці тлумачыць, бо я паступіла на праграму Каліноўскага і вучу цяпер мову на падрыхтоўчым. Налета думаю паступаць на міжнародныя адносіны», — кажа шматдзетная маці.
«Яны ўжо свабодныя, думаюць інакш»
Самага маленькага Марсэля Антаніна сёлета адвяла ў першы клас. З роднымі дзецьмі ў яе такой магчымасці не было — яны пайшлі ў школу, калі жанчына была ў калоніі.
нтаніна не лічыць выхаванне прыёмных дзяцей геройствам. Яна задаецца пытаннем — а як інакш?
«Ты проста не можаш прайсці міма чужой бяды, бо дзіця ні ў чым не вінаватае. Няважна, колькі яму гадоў — 6, 7 ці 15 ці 18. Яно не вінаватае, што так атрымалася, што бацькі не справіліся ў эміграцыі, не захацелі звяртацца па дапамогу», — кажа былая палітзняволеная.
Антаніна Канавалава сумуе па Беларусі і хоча вярнуцца, але разумее, што ейныя дзеці, хутчэй за ўсё, не вернуцца нават пасля таго, як у краіне ўсё зменіцца.
«Яны ўжо свабодныя, думаюць інакш», — зазначае маці.
Калі прыйдзе час, былая палітзняволеная хоча закрануць з дзецьмі тэму радзімы. Антаніна дапускае, што яны могуць захацець паехаць туды хоць у госці. Але пакуль што гэта абсалютна нерэальна, таму сям’я будуе жыццё ў Польшчы і перадае падзяку ўсім, хто ёй дапамагае на гэтым шляху.
Каментары