Bunkierny dzied. Chamieniei padčas vajny i palityčnaja budučynia Irana

U toj čas jak premjer-ministr Izraila Bińjamin Nietańjachu pastajanna prysutničaŭ u publičnaj prastory, štodzionna vystupajučy z zajavami i demanstrujučy rašučaść, Chamieniei byŭ praktyčna nie vidać, vypuściŭšy za čas kanfliktu tolki dva videazvaroty, adzin ź jakich amal napeŭna byŭ źniaty ŭ bunkiery. Paśla spynieńnia ahniu źjaviŭsia treci videazvarot.

Siarod ekśpiertaŭ i iranskaj hramadskaści abvastrylisia sprečki pra značeńnie pavodzinaŭ rachbara (viarchoŭnaha lidara) padčas vajny.

Schavacca, kab vyžyć

Źniknieńnie Chamieniei — nie prosta pytańnie, jakoje datyčycca stylu kiraŭnictva. Jano było naŭprost vyklikana dakładnymi paviedamleńniami pra toje, što jon akazaŭsia ŭ vierchniaj častcy izrailskaha śpisu iranskich kiraŭnikoŭ, pryznačanych da likvidacyi.

Ministr abarony Izraila Israel Kac publična paćvierdziŭ, što Izrail aktyŭna sprabavaŭ zabić iranskaha viarchoŭnaha lidara padčas kanfliktu, ale nie zmoh, bo toj «syšoŭ vielmi hłyboka pad ziamlu», a značyć, «nie było nijakaj apieratyŭnaj mahčymaści» dasiahnuć hetaj mety.

Chto taki Chamieniei?

Ali Chamieniei 86 hadoŭ, jon rodam ź Miešchieda, druhoha pa vieličyni horada Irana. Atrymaŭ teałahičnuju adukacyju. Z pačatku 1960-ch hadoŭ dałučyŭsia da radykalnych kołaŭ šyickaha duchavienstva, apazicyjnych režymu šacha Machamada Reze Piechlevi. Niekalki razoŭ byŭ aryštavany. Paznajomiŭsia ź lidaram isłamskaj apazicyi ajatałoj Chamiejni i staŭ adnym ź jaho blizkich paplečnikaŭ.

Paśla revalucyi 1979 hoda ŭvajšoŭ u kiraŭnictva novastvoranaj Isłamskaj Respubliki, niekatory čas uznačalvaŭ Korpus vartavych isłamskaj revalucyi. U 1981 hodzie byŭ abrany prezidentam Irana, zajmaŭ hetuju pasadu da 1989 hoda, kali paśla śmierci Chamiejni Chamieniei byŭ abrany vyšejšymi duchoŭnymi asobami novym viarchoŭnym lidaram Isłamskaj Respubliki.

Spačatku Chamieniei nie chapała vahi ŭ kołach šyickaha duchavienstva i palitykaŭ, adnak jon zmoh rasstavić svaich prychilnikaŭ na klučavyja pasady i chutka atrymaŭ niepachisny aŭtarytet.

Naležyć da relihijnych kansiervataraŭ, u źniešniaj palitycy prytrymlivajecca rezka antyzachodniaha i antyizrailskaha kursu. Žanaty, maje čatyroch synoŭ i dźviuch dačok. Jaho syn Madžtaba niekatory čas ličyŭsia vierahodnym pierajemnikam baćki na pasadzie viarchoŭnaha lidara.

Lidarstva pad pahrozaj?

Taki niezvyčajny ŭzrovień pahrozy i reakcyja Chamieniei vyznačyli ŭsprymańnie jaho lidarstva. «Ajatała Chamieniei niasie adkaznaść jak za toje, što pryvioŭ svoj režym da hetaj katastrofy, tak i za jaho ratavańnie ŭ samy niebiaśpiečny momant», — skazaŭ u intervju Radyjo Svabodnaja Jeŭropa/Radyjo Svaboda Ali Vaez, dyrektar iranskaj prahramy Mižnarodnaj hrupy pa kryzisach.

Pieršy izrailski ŭdar źniščyŭ vierchni ešałon iranskaha vajennaha kamandavańnia i vykryŭ «surjoznyja strukturnyja słabaści ŭ kiraŭnictvie i aparacie biaśpieki Irana», — ličyć Vaez. Hetyja niaŭdačy, pahoršanyja stratami, naniesienymi rakietnamu arsienału, jadziernaj prahramie i rehijanalnym proksi Irana, pryviali da taho, što stratehičnaja daktryna Isłamskaj Respubliki apynułasia ŭ chaosie.

«Choć Chamieniei pieražyŭ kanflikt jak fizična, tak i palityčna, jaho spadčyna zhubnaja dla krainy», — śćviardžaje Vaez.

Tym nie mienš, niekatoryja ekśpierty bačać i inšyja niuansy ŭ tym, jak Chamieniei spraŭlaŭsia z kryzisam. Ras Zimt, dyrektar daśledčaj prahramy «Iran i šyickaja voś» u tel-aviŭskim Instytucie daśledavańniaŭ nacyjanalnaj biaśpieki (INSS), adznačyŭ, što, niahledziačy na pieršapačatkovy šok i stratu starejšych kamandziraŭ, Chamieniei ŭdałosia chutka pryznačyć pierajemnikaŭ — arhanizacyjny podźvih, ździejśnić jaki było «nie tak lohka», asabliva ŭličvajučy maštab paniesienych strat.

«Niahledziačy na niečakanaść, niahledziačy na šok, jaki, biezumoŭna, uzmacniŭ jaho paranoju, jamu ŭdałosia pryznačyć pierajemnikaŭ mienš čym za 24 hadziny», — adznačaje Zimt.

Pa jaho mierkavańni, heta zdolnaść zachoŭvać kantrol va ŭmovach chaosu časova ŭratavała Chamieniei ad pramych vyklikaŭ jaho ŭładzie: «U bližejšaj budučyni pastavić pad sumnieŭ jaho ŭładu budzie jašče składaniej, u asnoŭnym z-za taho, što jaho akružajuć mienš vopytnyja kamandziry».

Uzvyšeńnie KVIR

Hety epizod, adnak, jašče bolš uzmacniŭ rolu Korpusa vartavych isłamskaj revalucyi (KVIR), jaki časam nazyvajuć taksama Revalucyjnaj hvardyjaj.

Ali Vaez adznačaje, što «kožny bujny źniešni šok dla Isłamskaj Respubliki… histaryčna spryjaŭ pašyreńniu roli KVIR u sistemie. Korpus vyjšaŭ z kryzisu jak apora palityčnaha isteblišmientu, chutka zapoŭniŭ krytyčnyja prabieły ŭ kamandavańni i pazicyjanavaŭ siabie jak niezamiennym instytutam dla vyžyvańnia Isłamskaj Respubliki».

Z hetym zhodny i Ras Zimt: «Ja nie baču nikoha, chto moh by zamianić Revalucyjnuju hvardyju ŭ jakaści asnoŭnaha elemienta iranskaj elity, zdolnaha zabiaśpiečyć biaśpieku i padtrymać isnavańnie režymu». Tym nie mienš, stratehičnyja vydatki vajny, vierahodna, pastaviać u bližejšyja miesiacy składanyja pytańni, «što datyčacca niazdolnaści Irana zachavać svaje siły strymlivańnia adnosna Izraila i Złučanych Štataŭ».

Adnak, dadaje ekśpiert, «ja dumaju, što pakul [Chamieniei] tam i pakul niama padstaŭ dla jaho adstaŭki, KVIR budzie prosta padtrymlivać jaho… a zatym rychtavacca da pieršaha dnia ŭłady jaho pierajemnika».

Źmiaščeńnie bałansu sił

Abodva ekśpierty sychodziacca ŭ mierkavańni, što choć u karotkaterminovaj pierśpiektyvie pieravarot u Iranie małavierahodny, upłyŭ KVIR budzie tolki raści, asabliva pa miery taho, jak pavažany ŭzrost Chamieniei budzie vynosić napierad pytańni pierajemnaści. Ali Vaez papiaredžvaje, što KVIR «prybližajecca da taho, kab razhladać klerykalnaje kiraŭnictva chutčej jak pasiŭ, čym jak aktyŭ». Tym časam Ras Zimt nie bačyć prykmiet chutkaha źmianieńnia stratehičnaha kursu Irana ni pry Chamieniei, ni pry jaho pierajemniku, što, pa jaho słovach, całkam zadavolić Revalucyjnuju hvardyju.

Takim čynam, choć niepasrednyja vykliki ŭładzie ajatały Chamieniei małavierahodnyja, centralnaja rola KVIR tolki ŭzrasła z-za vajny ź Izrailem, jakaja abvastryła pytańni vajennaj palityki i baraćby za ŭładu, što buduć vyznačać budučyniu Isłamskaj Respubliki.

• 0
• 1
• 0
• 1
• 0
• 0
• 1
• 0