Na vychodnych u Astravieckim rajonie prajšła karanacyja abraza Maci Božaj Škaplernaj. Repartaž z Hudahaju Źmitra Pankaŭca.
«Raniej, jak było? — kaža maja surazmoŭnica. — Usie z Astravieččyny i susiednich rajonaŭ jechali ci išli ŭ pilihrymki da Maci Božaj Vostrabramskaj ŭ Vilniu. Ciapier ža zrabili miažu miž krainami, tak prosta jaje nie pierasiačeš, voś i stvarajem svaje śviatyni». Jana ŭžo nia pieršy raz pryjšła pakłanicca da Maci Božaj Škaplernaj u Hudahaj, adznačaje, što sioleta ludziej, jak nikoli šmat.
Užo pry ŭjeździe ŭ Hudahaj stajać milicejskija mašyny. Jany pilnujuć, kab nichto ŭ miastečka nie prajechaŭ na mašynie, parkavacca dazvolena tolki za jaho miežami, kab nie stvarać zatoraŭ.
Adčuvajecca śviatočnaja atmasfera. Na ŭvachodzie ŭ miastečka sioleta ŭstalavali draŭlanyja bramy, jaki abviazali dubovymi halinkami i ŭpryhožyli roznakalarovymi stužkami. Na hałoŭnaj vulicy Hudahaju vyjava abrazu Maci Božaj na dźviarach praktyčna kožnaj chaty, taksama ustalavanyja bieła‑žoŭtyja ściahi Vatykanu i bieła‑sini — Najśviaciejšaj Maryi. Kala nievialikaha, ale vielmi ŭtulnaha draŭlanaha kaściołu, raźmieščanyja handlovyja pałatki.
Śviaty abraz Maci Božaj Hudahajskaj šanujuć ad XV st., kali nievialikaja vyjava Maryi była znojdziena ŭ Ašmianskaj puščy. Chutka jana stała pryciahvać šmatlikich ludziej, jakija prychodzili ŭ hetaje miesca pamalicca.
Ad pačatku 1990‑ch u Hudahaj viarnulisia bosyja karmelity, jakim raniej naležaŭ kaścioł, jany i adnavili tradycyju Hudahajskaha festu. Z kožnym hodam siudy prychodzić usio bolej i bolej ludziej, kali minułyja hady ŭsie nabaženstvy prachodzili ŭ samim kaściole, to sioleta nasuprać chramu, na adkrytym pavietry, zrabili vialiki ambon, na jakim było napisana: «Tabie, Maci, addajom naš los».
Pilihrymy sioleta pryjechali ź Niaśvižu, Viciebsku, Miensku, navat z Homielu. Byli hości ź Litvy, Łatvii, Polščy, Italii, Rasiei. Na fest źjechałasia kala 60 ksiandzoŭ i manachaŭ. Była delehacyja ad hreka‑katalikoŭ, jakuju ŭznačalvaŭ ajciec Andrej Krot.
Ciapier ksiandzami ŭ Hudahai palaki, ale jany zaciata trymajucca biełaruskaści. Praktyčna ŭsie nabaženstvy sioleta na feście prachodzili na biełaruskaj movie, tolki častka śpievaŭ była pa‑polsku. Padčas dzionnaj imšy ŭ subotu ksiondz źviartaŭsia da Matki Božaj: «Nikoli nie pakidaj nas, navat kali my pakiniem Ciabie».
Prykładna a 20:00, kali skončyłasia imša, śviatary zaklikali ludziej moŭčki malicca ŭ kaściole. Prykładna ŭ hety samy čas pačali padychodzić pilihrymy z raźmieščanych pablizu Sołaŭ, Ašmianaŭ, Smurhoniaŭ. U asnoŭnym, razam z ksiandzami i klirykami, išła moładź. Śpiavali pad hitaru biełaruskija relihijnyja pieśni, hukali «Na Biełarusi Boh žyvie! Žy‑vie! Žy‑vie!» Tolki astravieckaja pilihrymka śpiavała pa‑polsku. Usich pałomnikaŭ na parozie kaściołu sustrakaŭ probašč Kazimir Maraŭski, jon vidavočna radavaŭsia kožnamu hościu.
Paśla malitvy ŭ kaściole pilihrymy raźbivali pałatki. Miascovyja žychary taksama prymali haściej, chto kolki moh, nichto nie admaŭlaŭ.
Za hadzinu da apoŭnačy pačałasia śviataja imša, jana była pa‑biełarusku, ale praź niejki čas dublavałasia i pa‑polsku. Imša była ŭ kaściole, ale pry ŭsim chacieńni ŭsie žadajučyja nie mahli tam źmiaścicca, stolki šmat było ludziej. Častka ludziej słuchała słužbu praz kalonki na dvare.
Pracesija sa śviečkami, jakaja była zaplanavanaja apoŭnačy niejki čas usio nie pačynałasia, bo spaźniaŭsia hienerał ordenu karmelitaŭ bosych Luis Arestehij Hamboa, jaki tolki pryjechaŭ z Vatykanu. Za hety čas ksiandzy prymali spoviedzi ŭ viernikaŭ.
Dzieści praź 15‑20 chvilinaŭ paśla apoŭnačy pačałasia pracesija. Napieradzie kalony čaćviora ksiandzoŭ nieśli abraz, śledam za imi sa śviečkami ŭ rukach išli vierniki. Ułasna na pracesii było kala 2‑3 tysiač čałaviek. Pracesija nakiravałasia nia tolki vakoł kaściołu, jak minułyja hady, ale i ŭpieršyniu vakoł blizkich mohiłak, kab «pakazać prodkam našu vieru».
Daroha, jakoj išli ludzi, jašče da kanca nie zaasfaltavanaja, časam davodziłasia pieraskokvać niejkija kamiani i jamy, ale padajecca, što i hetyja drobiazi chutka tut buduć vyrašanyja.
Adrazu paśla paŭhadzinnnaj pracesii pačałasia Najśviaciejšaja eŭcharystyja, jakuju vioŭ ksiondz‑hienerał Luis Arestehij Hamboa, zdajecca, navat jon byŭ uražany ŭsim, što adbyvałasia ŭ Hudahai. Hienerał karmelitaŭ havaryŭ pa‑hišpansku, adnak jahonyja słovy adrazu pierakładalisia na biełaruskuju.
U niadzielu ŭ Hudahaj pryjechali biskupy ŭsich biełaruskich dyjacezij, u tym liku kardynał Kazimir Śviontek, byŭ apostalski nuncyj Marcin Vidavič. Jašče pierad pačatkam hamilii na cudoŭnaj biełaruskaj movie vystupiŭ arcybiskup maskoŭski Tadevuš Kandrusievič, jon adznačyŭ, što svaju viadomaść jon zasłužyŭ mienavita ŭ hetych miaścinach.
U adroźnieńni ad Budsłaŭskaha festu, Hudahajski naviedvajuć i pradstaŭniki aficyjnaj ułady. U druhi dzień z ambonu vystupaŭ staršynia Haradzienskaha abłvykankamu Ŭładzimier Saŭčanka, jaki havaryŭ nakolki važny hety fest dla adradžeńnia duchoŭnaj spadčyny našaj krainy. Byŭ začytany list ad upaŭnavažanaha pa spravach relihijaŭ i nacyjanalnaściaŭ Leanida Hulaki. Nie praminuŭ svajoj uvahaj fest i staršynia astravieckaha rajvykankamu Kavalko.
Kazimir Śviontek adznačaŭ, što da ŭsich karanavanych ŭ Biełarusi abrazaŭ jon maje niepasrednaje dačynieńnie. Kulminacyjaj festu stałasia sama karanacyja abrazu Maci Božaj Škaplernaj Papskaj Karonaj. Hrošy na zołata dla Karony źbirali sami miestačkoŭcy, paśla čaho ich zrabili polskija juveliry, a jašče paźniej ich aśviaciŭ Papa Rymski.
Karony, ich dźvie, adna dla Panny, druhaja — maleńkamu Jezusu, vynieśli vyśviečanyja ŭ manachi‑karmelity rodnyja brat i siastra. Jak tolki adbyłasia karanacyja, zahučaŭ śpieŭ «Salva rehina», jaki vykonvaŭ chor mienskaha Čyrvonaha kaściołu. Na roznych movach (biełaruskaj, polskaj, litoŭskaj, rasiejskaj, łatyni) prahučała malitva błasłaŭleńnia.
Dzieści a treciaj probašč kaściołu ksiondz Kazimier Maraŭski padziakavaŭ usim, chto sabraŭsia ŭ Hudahaj, a taksama zaklikaŭ pryjaždžać na nastupnyja hady.
U hetym hodzie fest byŭ najbolš masavym, pa roznych padlikach u im uziało ŭdzieł ad 5 da 10 tysiač čałaviek.
Historyja ŭ EHU — heta histfak vašaj mary. Jeŭrapiejski dypłom z navučańniem na biełaruskaj movie pry intensiŭnym vyvučeńni anhlijskaj. I poŭnaja svaboda11
Kamientary