«Čystaja vypadkovaść»: hienij iranskaha kino źniaŭ film pra byłych palitźniavolenych, jakija atrymali mahčymaść adpomścić

Džafar Panachi — adzin z samych viadomych iranskich režysioraŭ, čyja bijahrafija stała simvałam baraćby za svabodu tvorčaści. Jaho filmy nieadnarazova zabaraniali ŭ Iranie, a samoha jaho ŭ 2010 hodzie aryštavali i asudzili da turemnaha źniavoleńnia. Jamu taksama na 20 hadoŭ zabaranili zdymać kino, vyjazdžać z krainy i davać intervju. Tym nie mienš, jon praciahvaŭ pracavać u padpolnych umovach. Adzin z svaich samych znakamitych filmaŭ, «Taksi», jon, kab abyści zabaronu na zdymki kamieraj, źniaŭ na videarehistratar aŭtamabila.

Panachi — łaŭreat hałoŭnych uznaharod viadučych suśvietnych kinafiestyvalaŭ. Jaho debiutny poŭnamietražny film «Bieły šar» (1995) atrymaŭ «Załatuju kamieru» na Kanskim fiestyvali.

U 1997 hodzie film «Lusterka» adznačany pryzam «Załaty leapard» u Łakarna.

U 2000 hodzie stužka «Koła» zavajavała «Załatoha lva» na Vieniecyjanskim fiestyvali.

A film «Taksi» ŭ 2015 hodzie atrymała «Załaty miadźviedź» Bierlinale. Heta byŭ film aŭtabijahrafičny, u im režysior vystupaje ŭ roli taksista i viadzie hutarki z pasažyrami. 

Pavialičyć

Svoj novy film — «Čystaja vypadkovaść» — u Kanach Panachi prezientavaŭ asabista — upieršyniu z 2010 hoda.

Pavodle słoŭ kinakrytyka Antona Dolina, «Čystaja vypadkovaść» — «u palityčnym sensie jašče i samaja pravakacyjnaja, adkrytaja i hłybokaja karcina Panachi».

Pra što film

Uviečary pa pustynnaj darozie jedzie aŭtamabil: baćka, ciažarnaja maci, maleńkaja dačka. Na momant pieraklučyŭšy ŭvahu z darohi na mahnitołu, mužčyna źbivaje sabaku. Dziaŭčynka ŭ šoku, baćka niervujecca. Mašyna raptam hłochnie, i kiroŭca vymušany źviarnucca pa dapamohu da vypadkovaha aŭtamiechanika.

U hety momant źjaŭlajecca inšy piersanaž — Vachid. Jon uvažliva hladzić na baćku siamiejstva, zapaminaje jaho tvar i numar mašyny.

Na nastupny dzień kiroŭca mašyny (Ekbal) akazvajecca vykradzienym i źviazanym u furhonie. Paźniej hledačy daviedajucca pryčynu. Vachid — były palitviazień, jaki pieražyŭ u turmie katavańni, a paśla jaje — samazabojstva kachanaj i stratu pracy. Jon upeŭnieny, što Ekbal — toj samy aficer śpiecsłužbaŭ ź mianuškaj Kaleka, jaki ździekavaŭsia ź viaźniaŭ i vybivaŭ pryznańni. U Vachida adbityja nyrki, jon chodzić ź ciažkaściu. Ekbala jon paznaŭ pa skrypie prateza: toj straciŭ nahu padčas vajny ŭ Siryi.

Vachid pryvozić vykradzienaha ŭ pustyniu i pačynaje kapać jamu mahiłu. Ale toj kryčać, što heta pamyłka, što jon nie toj, za kaho Vachid jaho prymaje.

Sumnieŭ — klučavy elemient filma. Były palitźniavoleny pačynaje dumać: ci sapraŭdy jon paznaŭ kata? Ci hnieŭ i bol nie zaciamnili jamu zmysłaŭ?

Kab paćvierdzić asobu pałonnaha, Vachid źviartajecca da inšych, chto vyžyŭ, — byłych achviar: fotažurnalistki, lekara, knihara. Va ŭsich ich u pamiaci zastaŭsia bol, ale nichto nie bačyŭ tvaru kata — na ich byli paviazki. Ciapier paviazka — simvalična — apynajecca na vačach u pałonnaha.

U impravizavanym łahiery ŭ pustyni razhortvajecca abmierkavańnie: što rabić z čałaviekam, jaki, mahčyma, i jość toj samy Kaleka?

Dolin adznačaje: «Panachi — humanist, jaki curajecca luboj pavučalnaści, uciakaje ad manifiestaŭ i łozunhaŭ. Viečnuju prablemu adkazu na hvałt — stanovišsia ci ty sam złom, kali zmahaješsia ź im jaho mietadami? — jon pieranosić u vyklučna praktyčnuju płoskaść, abychodziačysia biez pampieznaści i maralizatarstva. Nadziei na adkryty finał niama».

Struktura filma zakalcavanaja: historyja pačynajecca i zakančvajecca ŭ adnym miescy, praz sutki. Usio nibyta patrabuje, kab hieroi pastavili kropku — ale ci zmohuć jany?

Pavialičyć

Čamu hety film važny dla biełarusaŭ

«Čystaja vypadkovaść» hučyć jak pramy zvarot da biełaruskaj traŭmy 2020 hoda. Za apošnija hady tysiačy biełarusaŭ prajšli praz kamiery i katavańni, sotni byli pakalečanyja, niekatoryja zahinuli ŭ źniavoleńni. Ale hałoŭnaje — my viedajem tych, chto katavaŭ. Ichnija proźviščy, fota, pasady — viadomyja dziakujučy rasśledavańniam i publikacyjam.

Pytańni, jakija Panachi stavić u filmie, — heta pytańni, što ŭźnikajuć u mnohich biełarusaŭ: što rabić, kali ty sustrenieš taho, chto ciabie źbivaŭ? Ci moža pomsta stać formaj spraviadlivaści — ci tolki pamnožyć zło? Ci zdolny ty daravać? A ci patrebna heta?

Panachi nie maralizuje, ale robić hałoŭnaje: pakazvaje, jak ciažka zastavacca čałaviekam u niečałaviečych abstavinach. I nakolki niebiaśpiečnaja miaža pamiž spraviadlivaściu i pomstaj.

• 8
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0