Mastactvaznaŭca Chareŭski: Dziakuj bohu, što hety režym nie zapeckaŭ ideju biełarusizacyi svaimi rukami
U vypusku debataŭ «DysKUT» pra toje, ci pavinna biełaruskaja mova być adzinaj dziaržaŭnaj, razvažajuć mastactvaznaŭca, litaratar Siarhiej Chareŭski i kulturałahinia Volha Ramanava.
«Da siońnia bolšaść biełarusaŭ, navat pavodle apošniaha pierapisu, ličać biełaruskuju movu rodnaj. Bolš za dva miljony śćviardžajuć, što jany štodnia joju karystajucca. A heta, nahadaju, u dva razy z hakam bolš, čym naohuł estoncaŭ na płaniecie i značna bolš za łatyšoŭ. Bolš važnym pakaźnikam źjaŭlajecca vałodańnie movaj. Amal 90% žycharoŭ Biełarusi ŭsich nacyjanalnaściaŭ śćviardžajuć, što jany vałodajuć biełaruskaj movaj u toj ci inšaj stupieni», — tłumačyć Chareŭski.
Jon akcentuje, što status adzinaj dziaržaŭnaj movy zusim nie aznačaje, što treba hvałtam jaje nasadžać abo što budzie dyskryminacyja ruskamoŭnych.
«Ni ŭ jakim razie nie. Nichto nie zakryje teleefiry, jakija ŭ nas na 95% ruskamoŭnyja, nichto nie zakryje internet. Plus ja b nadaŭ status aficyjnych moŭ aproč ruskaj jašče i polskaj, zvažajučy, što paŭmiljona žycharoŭ Biełarusi palaki, a taksama, badaj, i anhlijskaj. Heta aznačała b, što aficyjnyja dziaržaŭnyja dakumienty pierakładalisia b jašče i na anhlijskuju movu dziela suviazi z suśvietam. Aproč taho, ja b nastojvaŭ na statusie rehijanalnych moŭ. U našym vypadku byli b dva sielsaviety ź litoŭskaj movaj i, badaj, kala 5-7 sielsavietaŭ — z ukrainskaj. Ja dumaju, što ad takoj kanstrukcyi vyjhrajuć usie», — praciahvaje dumku Siarhiej Chareŭski.
Mastactvaznaŭca źviartaje ŭvahu, što pry lubych raskładach ruskaj movie ničoha nie pahražaje. Status biełaruskaj jak adzinaj dziaržaŭnaj źmienić chiba što tradycyi kamunikacyi dla čynoŭnictva.
«Što aznačaje status nacyjanalnaj movy. Jon aznačaje, što ŭsio čynoŭnictva, usie palityki musiać joj vałodać. Zusim nie abaviazkova pa-biełarusku havaryć usim, — kaža Chareŭski.
— Ruskaj movie ŭ ahladnaj pierśpiektyvie pry lubych raskładach ničoha nie pahražaje. My budziem zastavacca ŭ cieniu rasijskaj pop-kultury, rasijskaha telebačańnia i hihanckaha rasijskaha internetu. Tamu adzinaja nacyjanalnaja ci dziaržaŭnaja mova stvoryć dyskamfort chiba što dla čynoŭnictva, jakoje za apošniuju čverć stahodździa pierajšło całkam na ruskuju movu. I barani boh, kab biełarusizacyja adbyvałasia pry hetym režymie. Dziakuj bohu, što režym nie zapeckaŭ hetuju ideju svaimi rukami. Bo heta vyhladała b jak trešavyja «Dažynki», i paśla sychodu Łukašenki ad takoj biełaruščyny ŭsich by ledź nie vanitavała».
Hladzicie dyskusiju całkam na jutub-kanale debataŭ «DysKUT»:
03:15 — biełaruskaja — nacyjanalnaja mova, ale mohuć być rehijanalnyja
07:17 — pryniaćcie adzinaj dziaržaŭnaj movy źnizić kanfliktnaść u hramadstvie
10:45 — ruskaj movie ŭ Biełarusi ničoha nie pahražaje
13:45 — «pazityŭnaja dyskryminacyja» dla biełaruskaj movy
15:18 — biełarusizacyja pry režymie i novyja mahčymaści dla kryjejtaraŭ
17:48 — što rabić z tymi, chto nie razumieje movu?
21:30 — na jakoj movie pavinna być adukacyja?
24:01 — što takoje biełarusafobija i pry čym tut ruskaja mova
27:29 — ci jość prafiesijnaja terminałohija na biełaruskaj i što rabić z rasijskaj prapahandaj
33:50 — biełaruskaja jak adzinaja dziaržaŭnaja — harantyja niezaležnaści
39:59 — ci abmiažuje heta pravy ruskamoŭnych hramadzian?
47:25 — bilinhvizm — asablivaść biełarusaŭ i šmatmoŭje hłabalnaha śvietu
53:54 — biełaruskaja jak adzinaja dziaržaŭnaja — razryŭ z postsavieckaj spadčynaj
55:43 — čamu ruskaja mova niasie adkaznaść za impierskaść
57:33 — na jakoj movie vieści asnoŭny dakumientazvarot
03:30 — kanflikty na pobytavym uzroŭni pry biełarusizacyi
06:06 — svaja ruskaja mova ŭ Biełarusi
01:13:35 — abaviazkovy ekzamien dla vypusknikoŭ na biełaruskaj movie ŭ škole
Kamientary