Hledziačy kancert 7 listapada, ja padumaŭ: «Što b zrabiŭ z hetaj kampanijaj Paŭka Karčahin, kali b chvory i paranieny, biaz voka, prosta z pola boju trapiŭ na hety kancert ANT…»
Voś užo katory hod 2 listapada, na Dziady, sotni tysiač biełarusaŭ, zamiest taho kab paminać svaich prodkaŭ, siadziać na pracy. Zatoje praź piać dzion my, apošnija ŭ Eŭropie, mieli ŭnikalnuju mahčymaść svabodna adśviatkavać dzień 7 listapada, jaki zamacavaŭsia ŭ pamiaci niekalkich pakaleńniaŭ jak «čyrvony dzień kalendara». Jak tut nie pryhadać słovy adnaho pjanaha maładziona ŭ tralejbusie: «Mienavita «Aŭrora» zrabiła nas takimi, jakija my jość».
Śviatkavańnie prajšło jak zvyčajna. Na vulicach paviesili vyćviłyja ściahi, pa radyjo vystupili specyjalisty pa historyi, jakija raskazali ab unikalnaści padziei. Navinkaju staŭ śviatočny kancert, pakazany pa ANT.
Na arhanizacyju jaho byli kinuty ŭsie siły maładoj biełaruskaj papsy, što na novy ład pavinny byli pieraśpiavać pieśni revalucyjnaj epochi. Na scenie pierad hledačami prajšoŭ panoptykum pijaneraŭ, kamsamolcaŭ, kałhaśnikaŭ, kamisaraŭ i kamisarak, jakija vyłuzvalisia sa skury, kab jak maha bolš realistyčna adlustravać «hieraizm hramadzianskaj vajny i pieršych hadoŭ savieckaha budaŭnictva».
Ale kamu patrebna takoje śviatkavańnie, što symbalizuje, naprykład, vykanańnie hrupaj «Toples» pieśni «Vot kto-to s horočki spustiłsia» ŭ repaŭskich matyvach abo paŭhołyja dzieŭki, jakija ŭ budzionaŭkach skačuć pa scenie pad huki ledź nie «Internacyjanału»? Dzie hałasy veteranaŭ, jakija, zdavałasia b, pavinny byli aburycca i skazać: «My nie dazvolim!»?
Adkaz prosty: ułady pravodziać u žyćcio erzac-idealohiju, jakaja, pa sutnaści, źjaŭlajecca formaj staroj kamunistyčnaj idealohii. Mienavita formaj, pakolki byłyja ahitatary z tavarystva «Viedy», jakija ciapier kirujuć krainaj, užo ŭ paru svajoj maładości nie ŭjaŭlali zmahańnia za spraviadlivaje kamunistyčnaje hramadztva, u jakoje vieryli mnohija, chto zahinuŭ u 1930-ch pad stalinskaj siakieraj. Ciapier jany achviarujuć nia tolki źmiestam, ale i formaj. Vyrodlivaje spałučeńnie papsy, šansonu i sacrealizmu pasadžana na tačanku tolki dziela taho, kab pryciahnuć uvahu maładziejšaha pakaleńnia biełarusaŭ.
Takaja idealohija niepaźbiežna pamre, heta tolki sprava času. Jaje ŭžo, ułasna, niama. Najhoršaje, adnak, toje, što jana ŭjaŭlaje niebiaśpieku dla raźvićcia biełarusaŭ jak eŭrapiejskaj nacyi. Mała taho što na druhi plan iznoŭ adsoŭvajecca biełaruščyna, ale j usialakaja realnaść padmianiajecca niejkaj kvazirealnaściu, dzie repery chodziać u budzionaŭkach, sałdaty časoŭ Druhoj suśvietnaj tančać chip-chop, a kałhaśnica pieratvarajecca ŭ stryptyzerku.
U bolš prystojnym, prynamsi maralna, jašče savieckim styli na hetym kancercie prahučała tolki vystupleńnie Mikałaja Skorykava. «Ty tolko bud́, požałujsta, so mnoj, tovariŝ pravda», — śpiavaŭ jon.
Niadaŭna mnie trapiła ŭ ruki kniha ŭspaminaŭ pra Mikałaja Astroŭskaha: «Astroŭski vierniecca da nas jak prykład čałaviečaj mužnaści i addanaści svaim ideałam». Hledziačy kancert 7 listapada, ja ŭspomniŭ hetyja słovy i padumaŭ: «Što b zrabiŭ z hetaj kampanijaj Paŭka Karčahin, kali b chvory i paranieny, biaz voka, prosta z pola boju trapiŭ na hetaje mierapryjemstva?..»
Kamientary