«Яны кашмарылі ўсіх». Суседзі пра сям’ю Ліпскіх, якія «планавалі забойства больш за 40 чалавек»

(Усе імёны герояў, якія сутыкнуліся з сям'ёй Ліпскіх, змененыя ў мэтах іх бяспекі.)

«Раней яны жылі ў Светлагорску»

Да прыезду ў Мінск Ліпскія жылі ў Светлагорску. У сталіцу яны пераехалі гадоў дваццаць таму, калі іх сын Саша вучыўся ў школе. Сям'я купіла двухпакаёвую кватэру ў панэльнай хрушчоўцы на праспекце Ракасоўскага.

— Спачатку яны здаваліся прыстойнымі людзьмі, усміхаліся. Але з часам усё настолькі змянілася, што жыльцы баяліся лішні раз сустракацца з імі, чакалі, калі тыя пройдуць, каб выйсці кудысьці. Усе зразумелі, што Ліпскія — вельмі слізкія і небяспечныя людзі: яны пастаянна пісалі паклёпы і скаргі, выклікалі ДАІ. Толькі чалавек адкрывае рот, каб ім запярэчыць, а яны ўжо кажуць, што ў іх «ёсць інфармацыя», — распавядаюць суседзі Ліпскіх.

Людзі дагэтуль не могуць паверыць у тое, што сям'я, якая кашмарыла ўсіх гадамі, больш не прычыніць нікому шкоды, і на ўсялякі выпадак просяць не называць іх імёнаў.

— Яны маглі напісаць, дапусцім, што чалавек бярэ хабар або гандлюе чымсьці забароненым, хоць, зразумела, гэта было не так. Мы не ведаем, як Ліпскія збіралі звесткі, але яны ведалі, хто і дзе працуе, хто адкуль родам, маглі паехаць на радзіму жыльцоў і распытваць пра іх там. Бацька яго, Валодзя, быў самы ціхі з іх: гаворыць з табой і нешта сам сабе думае. Распавядаў, што працаваў на буравых вышках, вахтаваў. А вось Раіса была вельмі непрыемнай і ўсім незадаволенай. Калі яна ішла насустрач, даводзілася адводзіць погляд, абы толькі не «зачапіла».

Павялічыць

Пра сына сужэнцаў Аляксандра Ліпскага вядома нямногае. У 2009 годзе ён паступіў у БНТУ на факультэт горнай справы і інжынернай экалогіі. Адзін з аднагрупнікаў у размове з журналістамі Onlíner апісаў яго як «закрытага чалавека».

— Так выйшла, што ў нашай групе вучылася адразу некалькі хлопцаў з яго роднага Светлагорска. Гэта, вядома, на ўзроўні чутак, але распавядалі, што, яшчэ калі яны жылі там, мама вельмі ярасна адстойвала Сашавы інтарэсы ў школе, а іх сям'ю называлі «рамсавымі». У універсітэце ён ні з кім асабліва не вадзіў блізкіх адносін, быў толькі аднагрупнік — адзін з нешматлікіх, з кім ён кантактаваў. Пра самога Аляксандра магу сказаць, што гэта быў чалавек са сваім меркаваннем, мог паспрачацца з выкладчыкам, умеў адстойваць свае правы.

Павялічыць

— Суседзі па доме меркавалі, што ў яго юрыдычная адукацыя. Мог ён яшчэ недзе вучыцца?

— Мы скончылі ўніверсітэт у 2014 годзе, і пасля гэтага сувязь з ім, здаецца, ніхто не падтрымліваў. Магу толькі сказаць, што Ліпскі быў далёка не дурны чалавек і калі на чымсьці засяродзіўся, то рабіў гэта з ашалеласцю. Так што, думаю, калі б ён захацеў і ўпёрся, мог бы і прапампаваць сябе ў юрыдычным плане.

Ступень «прапампаванасці» Ліпскіх у юрыдычным плане можна ацаніць па судовай цяжбе, якую яны завялі ў 2013 годзе: сям'я падала іск у дачыненні старшыні дачнага кааператыва (у іх была дача ў Вязынцы), які ўзяў грошы на падвядзенне газу, але на гэтым усё спынілася. Па заявах Ліпскіх, працу дачнага кааператыва правяралі Генпракуратура і АБЭП, прайшло не адно судовае пасяджэнне. Пра ўсё гэта маці і сын Ліпскія самі распавядалі ў рэдакцыі Onlíner у 2014 годзе.

Канфлікт. «Ліпскія кашмарылі ўсіх»

Ключавыя падзеі, пасля якіх Ліпскія сталі складаць свой «расстрэльны спіс», адбыліся ў 2019 годзе, калі Аляксандр напаў на суседа па пад'ездзе Аляксея. Гэтаму папярэднічала чарада абставінаў. Сямю гадамі раней, пад Новы год Аляксей пераехаў у двухпакаёўку, якая належала яго дзяўчыне. Кватэра знаходзілася проста над Ліпскімі. Літаральна праз пару дзён да маладой пары наведаўся ўчастковы.

— Ён кажа: «Нам паступіла скарга, што засяліўся нейкі маньяк». Мы з маёй будучай жонкай спачатку не звярнулі ўвагі на гэты «званок», — успамінае Аляксей. — Пасля гэтага Ліпскія нават віталіся з намі нейкі час, пакуль не з'явіліся пытанні з паркоўкай. Справа ў тым, што каля дома не было дзе прыпаркавацца (быў толькі вузкі праезд уздоўж дома, і жыльцы вымушаны былі паркавацца на зялёнай зоне, Ліпскія таксама), і я стаў займацца арганізацыяй паркоўкі: напісаў заяву ў выканкам, пачалася распрацоўка праекта. Мяне ўсе тады падтрымалі, у тым ліку Ліпскія.

Павялічыць

Пра існаванне ў Ліпскіх сына я спачатку нават не ведаў, ён ніяк не праяўляўся. Пра тое, як прасоўваюцца справы з паркоўкай, у асноўным цікавіўся яго бацька Валодзя. Але калі з'явіўся Аляксандр і стаў хадзіць на арганізацыйныя сходы, сям'я раптам перастала з намі вітацца. У нас, дапусцім, сход у двары, тэлефаную ім, а ніхто трубку не здымае і дзверы не адчыняе. На той момант я ўжо сабраў подпісы з усяго дома — там было некалькі аркушаў. Але далей здарылася неверагоднае: гэтыя ж подпісы нейкім чынам трапілі да Ліпскіх. І, як аказалася, яны таксама падалі заяву на арганізацыю паркоўкі і прыклалі спісы з подпісамі жыльцоў, сабраныя мной.

Ім адмовілі як самі жыльцы, так і ў ЖКГ, і пасля гэтага з боку Ліпскіх у дачыненні да нашай сям'і пачалася вайна. Што яны толькі ні рабілі!

Не ведаю, якім чынам, але за ноч мая машына аказвалася коламі на бардзюры, і тут жа раніцай выклікаўся экіпаж ДАІ. Мяне нават суседзі прыкрывалі і бралі штрафы на сябе, таму што ведалі: пяць адміністратывак — і мне пагражала б дэпартацыя. Я прыехаў жыць у Беларусь з Украіны, і Ліпскія пра гэта ведалі і карысталіся гэтай інфармацыяй. Напрыклад, пісалі ў міграцыйную службу, што ў мяне ва Украіне нібыта ёсць другая жонка. Таксама яны ўсяляк імкнуліся зрабіць наша жыццё ў кватэры невыносным: уключалі пад дзіцячым пакоем дачкі гучную музыку, гук туберкулёзнага кашлю або дрылі і ішлі на прагулку. Калі мы выклікалі на іх міліцыю, Ліпскія тут жа звярталіся ў міграцыйную службу з новай гісторыяй пра мяне. Там, вядома, ужо разумелі, што гэта за людзі, але ўсё роўна вымушаныя былі праводзіць праверкі.

Павялічыць

Паркоўку жыльцам так і не зрабілі. Паводле слоў суразмоўцы, Ліпскія «сталі пісаць кляўзы на ўсіх датычных да праекта».

— Напрыклад, даведваліся, хто архітэктар праекта, і пачыналі катаць на яго скаргі. Геадэзіст патэлефанаваў і кажа: «Давайце анулюем дамову, я вярну вам усе грошы», — таму што Ліпскія паскардзіліся на яго ва ўсе магчымыя інстанцыі і зрабілі яго ледзь не бандытам. Гэта значыць, яны псавалі жыццё абсалютна ўсім, кашмарылі ўсіх, каго толькі маглі.

У канцы 2018 года Аляксей з жонкай і дзецьмі збіраўся паехаць на навагоднія святы ў вёску жонкі, што ў Брэсцкай вобласці. Мужчына праграваў машыну і чакаў, пакуль сям'я спусціцца. У гэты час да аўтамабіля, паводле яго слоў, падбеглі маці і сын Ліпскія і сталі здымаць Аляксея на відэа.

— Я выйшаў, каб сказаць ім, што яны не маюць права здымаць мяне ў машыне, калі я сяджу ў ёй. Яны пачалі свяціць мне ў вочы ліхтарыкамі, паводзілі сябе агрэсіўна, пачалі нападаць. У нейкі момант спачатку маці Ліпскага, а пасля і сам Ліпскі сталі заліваць мне вочы і твар з пярцовага балончыка. Я амаль нічога не бачыў, проста адмахваўся ад іх рукамі. І, відаць, ад таго, што яны нічога не могуць мне зрабіць, Аляксандр схапіў мяне за палец і вывернуў яго ў зваротны бок. У гэты момант міма праходзіў сусед Максім — хлопец, з якім мы, увогуле, раней і не кантактавалі. Ён проста ўбачыў, што адбываецца, і паспяшаўся на дапамогу. Ліпскія і яму ў вочы пырснулі. Пасля гэтага мы неяк разышліся. У судзе высветліцца, што пры нападзе маці і сын вылілі на нас два поўныя пярцовыя балончыкі і пачалі трэці.

Да гэтага моманту жонка Аляксея разам з дзецьмі выйшла з пад'езда і, убачыўшы тое, што адбываецца, выклікала міліцыю і хуткую.

— Калі прыехала хуткая, маці Ліпскага, паводле слоў іншых суседзяў (таму што я нічога не мог бачыць), стала катацца па снезе і крычаць, што яе забіваюць. Прычым гэта было ўдалечыні ад нас. І вось прыязджае хуткая, і яны ў яе скачуць са словамі «На нас напалі!». Мы ў шоку! Жонка патэлефанавала сваёй сястры, нябожчыцы, якую Ліпскі пасля забіў. І вось яны з мужам прыехалі сюды, калі пад'язджала другая хуткая.

Па дадзеным факце ў дачыненні да Аляксандра Ліпскага была заведзена крымінальная справа. Калі яна была перададзеная ў суд, маці і сын Ліпскія, паводле слоў суразмоўцы, узялі адваката і паехалі ў вёску жонкі пацярпелага Аляксея, каб сабраць звесткі пра іх.

— Гэта тая вёска ў Брэсцкай вобласці, куды мы збіраліся ехаць на навагоднія святы. Ліпскія — толькі ўявіце сабе такое! — хадзілі па дварах, ездзілі нават да старшыні сельсавета, каб хоць нешта даведацца пра нас з жонкай, — кажа Аляксей.

Суд прызначыў Аляксандру Ліпскаму пакаранне ў выглядзе абмежавання свабоды (паводле слоў суразмоўцы, 4 гады «хіміі»), аднак неўзабаве той уцёк. Услед за ім знікла і яго маці. Бацька Ліпскага працягваў працаваць і сцвярджаў, што не бачыў сына з 2018 года, а жонку — з 2020-га. Як пасля ўдалося даведацца следчым, ён таксама ўдзельнічаў у планаванні забойстваў.

— Хлопец з суседняга дома, які паспеў тады на дапамогу, усе тыя гады, што Ліпскія хаваліся, баяўся выйсці з кватэры на вуліцу, штодня тэлефанаваў мне па некалькі разоў, пытаўся, дзе яны і ці знайшлі іх. Распавядаў, што ў яго знікала пошта. Ён баяўся нават спусціцца па яе. Я таксама адчуваў небяспеку. Тое, што яны ўцяклі і недзе хаваюцца, толькі пагоршыла пачуццё небяспекі, якая зыходзіла ад гэтых людзей. Мы з жонкай разумелі: нават калі іх знойдуць і пасадзяць, яны ўсё роўна не пакінуць нас у спакоі. І мы прадалі гэту кватэру, улезлі ў крэдыт і купілі іншую.

Паводле слоў Аляксея, увесь час да затрымання Ліпскіх у 2024 годзе яго сям'я жыла ў неймаверным напружанні.

— Штодня я праводзіў і сустракаў дзяцей і жонку, нікуды нікога не пускаў адных. Госці, сустрэчы — усё пад забаронай. Перад тым як падняцца на паверх, глядзеў уверх: ці няма там каго на лесвічнай пляцоўцы. Перад выхадам чакаў, пакуль патухне лямпачка, каб у цемры разгледзець, ці ёсць хто каля пад'езда. Калі глядзеў у акно, лавіў сябе на думцы, што з вокнаў дома насупраць таксама могуць сачыць за намі. А пасля таго як Ліпскі застрэліў родную сястру маёй жонкі (у лістападзе 2021 года. — Заўв. Onlíner), я ўсталяваў на кожным акне кватэры жалюзі, якія не дазвалялі бачыць сілуэты, што выключала магчымасць прыцэліцца і стрэліць прама ў акно. Увогуле, гэта было нейкае пякельнае жыццё. Нават не жыццё, а чаканне чагосьці. Ужо потым я даведаўся, што Ліпскі нас знайшоў, ведаў наш новы адрас. Ён усіх знайшоў, усіх, хто быў у гэтым спісе.

Павялічыць

— Што гэта за спіс?

— Яны склалі спіс усіх, абсалютна ўсіх, хто быў датычны да справы 2019 года, таму што лічылі, што гэтай крыміналкай сапсавалі жыццё і кар'еру іх сыну.

— Забітая Маша, сястра вашай жонкі, таксама была ў гэтым спісе? Была версія, што Ліпскі проста пераблытаў вашу сям'ю з імі.

— Мы дакладна не ведаем і можам толькі меркаваць, што яна там была і ён пачаў забіваць з самых блізкіх нам людзей. Адрас гэтай кватэры фігураваў у судзе па іншай справе, яшчэ да падзей 2019 года: Ліпскія падавалі на мяне ў суд з нагоды таго, што мы іх затапілі і што з разетак нібыта «лілася кіслата». Кватэра была запісана на цешчу, там пражывала родная сястра маёй жонкі Маша з мужам і маленькай дачкой.

Помста. «Маша бачыла Ліпскага за паўгадзіны да забойства»

У лістападзе 2021 года Аляксандр Ліпскі, які ўжо знаходзіўся ў вышуку, прыйшоў дадому да іншай сямейнай пары (блізкіх жонкі Аляксея). Па дадзеных следства, у той дзень мужчына пераапрануўся ў форму супрацоўніка міліцыі, а каб пранікнуць у пад'езд, набраў выпадковую кватэру праз дамафон і прадставіўся паштальёнам. Пасля гэтага падняўся на пяты паверх і патэлефанаваў у кватэру, дзе жыла 33‑гадовая мінчанка з мужам і дачкой. Марыя (сястра жонкі Аляксея) была застрэленая, а яе муж, спрабуючы пералезці з балкона пятага паверха на чацвёрты, сарваўся ўніз, але выжыў.

Поўную храналогію таго дня дапамог аднавіць Сяргей, муж забітай Машы.

— Жонка прыходзіла з працы недзе з чатырох да пяці вечара. Незадоўга да таго дня Маша распавяла мне, як у дамафон тэлефанаваў нейкі малады чалавек, які прадставіўся курьерам і, назваўшы чамусьці імя і прозвішча яе роднай сястры (жонкі Аляксея), сказаў, што ў яго для яе дастаўка. Нягледзячы на тое, што жонка сказала яму, што ён памыліўся, малады чалавек нейкім чынам пранік у пад'езд і патэлефанаваў прама ў кватэру. Маша яму не адчыніла. Разгледзець яго яна толкам не змагла, сказала толькі, што быў «малады чалавек».

Павялічыць

У тую раніцу Сяргей вярнуўся з начной змены ў таксі і, перакінуўшыся парай фраз з Машай і 5‑гадовай дачкой, якія збіраліся ў дзіцячы садок, пайшоў адсыпацца.

— Днём, недзе ў 16:30 Маша прыйшла з працы, разбудзіла мяне. Яна здавалася ўсхваляванай, казала, што, здаецца, бачыла Ліпскага. Мы яшчэ пагаварылі пра тое, што будзем рабіць, калі гэта сапраўды ён. Літаральна хвілін праз 30—40 Маша пайшла на кухню паставіць чайнік, а я — на балкон. У гэты час у дзверы пазванілі, і яна пайшла паглядзець, хто там. Тут я пачуў пляск і затаіўся на балконе. Не ведаю, колькі часу прайшло, хвіліна ці дзве, як я выйшаў. Гэты момант захаваўся вельмі скамечана, пазней следчыя ўсталююць, што ў мяне адбылося замяшчэнне фактаў: мозг — відаць, у стрэсе — дадумаў тое, чаго не было. Ліпскага я ўбачыў ужо на лесвіцы. Ён заўважыў мяне і вярнуўся. Я не змог зачыніць за сабой дзверы кватэры, пабег на балкон, зачыніўся там. Але Ліпскі выбіў шкло. Калі я спрабаваў спусціцца праз балконнае акно на паверх ніжэй, сарваўся і ўпаў. Памятаю, як падняўся і стаў крычаць, што нас забіваюць і каб хто-небудзь забраў з садка дачку. Людзі спрабавалі пакласці мяне на зямлю….

У выніку падзення з вышыні пятага паверха Сяргей пашкодзіў пазваночнік, зламаў рэбры, абедзве рукі і ногі. Мужчына праляжаў у бальніцы амаль два месяцы, прыкладна столькі ж ляжаў дома, пакуль не пачаў паціху ўставаць.

Зараз дачцэ 9 гадоў, яна пакуль не ведае, што насамрэч адбылося з яе мамай. Пасля гібелі жонкі Сяргей гадуе дзяўчынку адзін, часам яму дапамагае яго мама.

— Добра, што дачку тады не паспелі забраць, бо садок амаль пад вокнамі. Шчыра кажучы, мы разумелі, хто такія Ліпскія, але не меркавалі, што яны могуць дайсці да такога. Казалі, што нібыта іх сын запісаў нейкі відэазварот у YouTube, дзе казаў, што склаў нейкі спіс і што ўсім з яго «будзе хана». Але тады я гэтага відэа не бачыў і пасля не знайшоў у інтэрнэце.

Павялічыць

«Здавалася, бацьку Ліпскага было сорамна за сына і жонку»

Суседзі Ліпскіх распавядалі, што часам сустракалі на вуліцах Мінска Ліпскіх (як маці, так і сына), але толкам не ведалі іх статусу: затрыманыя яны ці не.

— Нам да апошняга не верылася, што ён забіў менавіта нашу Машу. Мы ж спачатку не ведалі, што ў яе страляў менавіта Ліпскі, — успамінае Аляксей. — Да ночы мы стаялі каля пад'езда, чакаючы, калі нас пусцяць да Машы. І калі гадзіны ў тры-чатыры нам сказалі, што асоба злачынцы ўстаноўлена і што гэта Аляксандр Ліпскі, мы з жонкай былі ў шоку, таму што дома засталіся нашы дзеці, а ён уцёк. Памятаю, як разам з нарадам міліцыі мы імчалі да нас дадому. І вось увесь гэты час, пакуль Ліпскага не забілі, а яго бацькоў не затрымалі, мы жылі ў страху, былі маральна знясіленыя.

Пазней стане зразумела: перажыванні Аляксея былі не беспадстаўныя.

Павялічыць

Увесь гэты час Ліпскія, па дадзеных следства, вялі назіранне за сваімі «цэлямі»: фіксавалі месцы іх пражывання, наяўнасць камер, дадатковыя выхады з пад'ездаў, размяшчэнне кватэр і вокнаў. Яны здабывалі канфідэнцыйныя даныя, забіралі паведамленні з паштовых скрынь, збіралі інфармацыю з адкрытых крыніц, для сачэння выкарыстоўвалі відэакамеры, біноклі, прыборы начнога бачання, універсальныя ключы ад дамафонаў і іншае спецыяльнае абсталяванне.

— Аляксей, вы неяк тлумачылі для сябе паводзіны сям'і Ліпскіх?

— Гэта людзі, у якіх у галаве, як у таго маньяка, запальваецца нейкая думка, якую яны не могуць адагнаць, і ў іх, акрамя гэтай думкі, нічога больш няма. Калі гэта ўсё пачалося, бацька Ліпскага апускаў вочы, і яму, здавалася, было за іх сорамна, а потым ён стаў такі ж, як яго жонка і сын. Нават калі мы прайгралі суд па затапленні, калі выйгралі суд па нападзе, мне было іх шкада.

Таму што я не разумеў, як людзі маглі жыць у такой лютай нянавісці да ўсіх вакол.

У верасні 2024 года міліцыя ўстанавіла месцазнаходжанне сям'і. Пры спробе затрымання малодшы Ліпскі аказаў узброенае супраціўленне і быў смяротна паранены.

У доме знайшлі арсенал зброі: пісталеты, патроны, глушыцелі, самаробныя гранаты і боепрыпасы. Паводле следства, «для рэалізацыі планаў сям'я Ліпскіх выкарыстоўвала канспірацыю: парыкі, кіі, змену адзення на вуліцы». Былі зменены колер і марка аўтамабіля бацькі. Для сувязі паміж сабой яны выкарыстоўвалі каля 50 SIM-картак, аформленых на розных грамадзян, уключаючы замежнікаў.

Цяпер сужэнцы Ліпскія чакаюць суда пад вартай. У іх кватэры ніхто не жыве, яна апячатана. За час, які прайшоў пасля арышту гаспадароў, у паштовай скрыні назбіралася мноства дакументаў. Кажуць, раней Ліпскія даставалі жыроўкі са скрынь суседзяў, каб сабраць даныя пра іх.

• 0
• 0
• 1
• 11
• 10
• 3
• 6
• 0