Культура44

У Іраку археолагі раскапалі старажытную статую

Міфалагічную істоту асірійскага перыяду, вырабленую з кальцыту 2700 гадоў таму, знайшлі ў старажытным горадзе Дур-Шарукіне (цяпер Харсабад) на поўначы Ірака. Галава скульптуры, скрадзеная дзесяцігоддзі таму кантрабандыстам, стала адным з сімвалаў трагічнага лёсу культурнай спадчыны ў рэгіёне.

Скульптура шэду, раскрытая на руінах горада Дур-Шарукін. Фота: Іракскай дзяржаўнай рады па старажытнасцях і культурнай спадчыне

Дур-Шарукін будаваўся ў апошнія гады кіравання асірыйскага цара Саргана II з 713 па 707 гады да н. э., ён меў стаць новай сталіцай імперыі. Аднак у адным з бясконцых ваенных паходаў цара забілі, і будаўніцтва ягонай рэзідэнцыі замарозілася. Ягоны сын перанёс сталіцу ў Ніневію. А ў VII стагоддзя да н. э. горад быў канчаткова разбураны мідыйскімі войскамі.

Горад-рэзідэнцыя Саргана II быў абнесены магутнай сцяной з 8 брамамі. Статуі шэду (ламасу), грозных і пагардлівых крылатых быкоў з напышлівымі чалавечымі тварамі, стаялі на варце каля брам і мелі магічную засцерагальную функцыю. Пяць ног крылатай пачвары стваралі ілюзію руху: у залежнасці ад становішча гледача, той бачыў у анфас, што яна нерухома стаіць, або ў профіль, што шэду ідзе. 

Даследчыкі даўно ведалі пра існаванне гэтай скульптуры. Яна ўпершыню згадваецца ў запісах раскопак XIX стагоддзя, калі французамі былі знойдзены некалькі аналагічных скульптур, якія былі вывезены ў Еўропу. Каменныя пачвары з палаца Саргана II, кожная з якіх важыць 21 тону, захоўваюцца сёння ў Луўры і ў Брытанскім музеі. 

Брама № 6 у Дур-Шарукіне, дзе была выяўленая скульптура шэду. 

Але пра скульптуру, якая засталася ў іракскіх пясках, ніякіх звестак не было, пакуль у 1990 гадах іракскія ўлады наноў не адкрылі яе. Комплекс брамы (№ 6 на плане), якая размяшчалася з паўднёва-заходняга боку крэпасці, пачалі даследаваць яшчэ ў 1992 годзе. Сярод іншага, была выяўленая велізарная статуя крылатага быка з чалавечай галавой. Неўзабаве, аднак, з-за нестабільнай сітуацыі ў краіне работы давялося спыніць, а помнікі зноў закапалі, каб зберагчы.

Сёння Дур-Шарукін ізноў капаюць французскія і іракскія археолагі. Археолаг Паскаль Батэрлін з Універсітэта Парыж I Пантэон-Сарбона адзначыў, што ніколі раней у жыцці не адкопваў нічога такога вялікага. Скульптура мае памеры прыкладна 3,8 на 3,9 метра і важыць каля 18 тон.

Галава шэду, спілаваная і разбітая кантрабандыстамі, у Нацыянальным музеі Ірака. Фота: Wikimedia Commons

Уражвае і захаванасць старажытнай скульптуры за адзіным выключэннем — адсутнічае галава. Яе спілавалі кантрабандысты праз некалькі гадоў пасля выяўлення ў 1990-я гады. Каб вывезці яе з краіны, злодзеі разбілі яе на кавалкі. На шчасце, галава была выратавана ад вывазу з краіны і сёння яна выстаўлена ў Нацыянальным музеі Ірака.

Улады перапахавалі рэшткі статуі, каб абараніць яе ад рабавання і нападаў. У 2010-х гадах мясцовыя жыхары дапамагалі абараняць скульптуру ад «Ісламскай дзяржавы», якая бязлітасна вынішчала любыя старажытнасці, тым больш язычніцкіх ідалаў, да якіх магла дацягнуцца. Па паведамленнях мясцовых жыхароў, 8 сакавіка 2015 года ісламскія баевікі часткова разрабавалі, часткова знішчылі руіны горада.

Скульптуры крылатых быкоў з чалавечымі тварамі, вывезеныя французамі з Дур-Шарукіна ў сярэдзіне XIX стагоддзя, у экспазіцыі парыжскага Луўра. Фота: Wikimedia Commons

Цяпер, калі скульптура зноў раскрытая, навукоўцы не пакідаюць надзеі вярнуць галаву на спрадвечнае месца, хоць кантрабандыстамі ў свой час была моцна пашкоджана шыя міфічнай істоты.

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

Каментары4

  • Кеку
    10.11.2023
    А астатнія вяртаць Іраку ніхто з заходніх гаспадароў не збіраецца, я правільна разумею?
  • Казік
    11.11.2023
    Кеку, каб чарговыя ісламісты ўсё знішчылі? Я б не давяраў мясцовым уладам, пакуль туды не прыйшла цывілізацыя. І пляваць, што гэта выглядае "неталерантна"
  • CV
    11.11.2023
    невук, Беларуская энцыклапедыя, том 14: САрган Старажытны, акадскі цар

Цяпер чытаюць

Ад 300 000 да 500 000 даляраў. Стала вядома, хто прывёз Джэйсана Дэрула ў Беларусь1

Ад 300 000 да 500 000 даляраў. Стала вядома, хто прывёз Джэйсана Дэрула ў Беларусь

Усе навіны →
Усе навіны

«Змагла развітацца па-людску». У Польшчы ў беларускі памёр муж — яна расказала, як даставіла прах на радзіму і арганізавала пахаванне

Банкаўскія інсайдары лічаць новыя санкцыі супраць чатырох беларускіх банкаў малазначнымі. І вось чаму11

Францыя вырашыла прызнаць Палесцінскую дзяржаву. Ізраіль заявіў, што гэта «ўзнагарода за тэрарызм»13

Каранавірус паскорыў старэнне мозгу нават у тых, хто не хварэў4

Мінскае «Дынама» без шанцаў прайграла албанскай «Эгнаціі»2

Тавары з «Пагоняй» прадавалі, нягледзячы на забароны10

Стала вядома, як рагачоўскі завод працуе на расійскую вайсковую прамысловасць5

Ва ўсім свеце перастаў працаваць Starlink

Гродзенскі «Нёман» перавярнуў гульню з «Кошыцамі», прайграючы 0:21

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Ад 300 000 да 500 000 даляраў. Стала вядома, хто прывёз Джэйсана Дэрула ў Беларусь1

Ад 300 000 да 500 000 даляраў. Стала вядома, хто прывёз Джэйсана Дэрула ў Беларусь

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць