Alaksandr Łukašuk: «Soramna za Amieryku, baluča za Ukrainu, škada Biełarusi»

«Seikcim», — śpiavaje žančyna; «seikcim», — padyhryvaje mužčyna; «seikcim», — vychodzić u tancy dziaŭčyna. Try vykanaŭcy ŭ nacyjanalnych strojach, baćka, maci i dačka, adkryvajuć «Forum 2000» numaram, jaki ŭ pierakładzie z ujhurskaj aznačaje «kachany» ci «kachanaja».

Vacłavu Haŭłu, jaki prydumaŭ Forum jak placoŭku dla dyskusij pra demakratyju, taki pačatak spadabaŭsia by. Choć by tamu, što Haveł razumieŭsia ŭ mastactvie kachańnia i nikoli nie prapuskaŭ nahody zakachacca. Luboŭ uvohule siła biaśsilnych, a na ŭjhuraŭ siońnia ciśnie miljardnaja masa kitajskaha siłavoha aparatu.

Kitaizacyja ŭjhuraŭ pravodzicca hetaksama jak prachodziła pałanizacyja i rusifikacyja biełarusaŭ — sistemna, usiebakova, biaźlitasna. Falkłor stanovicca movaj supracivu ŭ časy, kali siła prava sastupaje pravu siły. 

Ci takoje adkryćcio Forumu — epihraf da budučych palityčnych dyskusij ci epitafija, adrazu i nie raźbiareš. Chutčej za ŭsio, toje i toje.

Na adkryćci ŭručajuć uznaharodu Forumu: sioleta jaje atrymali hruzinskija pratestoŭcy suprać zmanipulavanych prezidenckich i parłamienckich vybaraŭ. Pierad mnoj siadzić Sałame Zurabišvili, paryžanka pa miescy naradžeńnia, piataja prezidentka Hruzii, pieršaja žančyna na hetaj pasadzie i apošni kiraŭnik krainy, abrany usienarodnym hałasavańniem. Kiroŭnaja pramaskoŭskaja partyja źmianiła kanstytucyju, i novaha prezidenta abrali ŭžo deputaty parłamienta. Zurabišvili z vybarami nie pahadziłasia i praciahvaje ličyć siabie prezidentam.

Čamu jana nie pamiłavała svajho papiarednika, niaŭrymślivaha Mišu Saakašvili ci nie dapamahła adpuścić jaho z turmy na lekavańnie — nie viedaju.

Jak nieviadoma, čamu ŭsienarodnyja vybary prezidenta lepšyja za parłamienckija. U Biełarusi hramadoj abrali takoha prezidenta, što bolš i vybaraŭ nikoli nie było. A ŭ Čechii čatyry razy deputaty abirali Vacłava Haŭła, byŭ prezident-technakrat, potym eks-kamunist ałkaholik, i ciapier voś pryncypovy i razumny hienierał Piotr Paveł…

Bieły dom padaŭ apielacyju

Pieršy atrymaŭ uznaharodu Forumu piać hadoŭ tamu moj siabar Karł Hieršman, tady prezident Nacyjanalnaha fondu demakratyi ZŠA. Ciapier jon iznoŭ u Prazie, choć i vyjšaŭ na piensiju, a baraćbu za vyžyvańnie NEDu viadzie jaho pierajemnik Dejman Uiłsan.

NED staŭ biespapiarovaj arhanizacyjaj, u kabiniecie novaha prezidenta nijakich dakumientaŭ. Małady, mabilny, chutki, jon respublikaniec, NED zaŭsiody mieŭ padtrymku dźviuch partyj, ale nie administracyi Trampa. 

Karł raskazvaje apošnija naviny: jurysty NEDu pieramahli ŭ sudzie, finansavańnie ŭchvalenaje, ale ŭ apošniuju hadzinu — samuju apošniuju — Bieły dom padaŭ apielacyju, i znoŭ usio ŭ pavietry. Karł, zdajecca, uražany hetym «amal», byccam supraćlehły bok spachapiŭsia ŭ apošni momant, i mahło być inačaj. Ja dumaju, što naadvarot — jany zaŭsiody hatovyja asprečyć projhryš, i zrabili heta ŭ apošniuju chvilinu, kab paniervavać apanientaŭ.

«DON'T» vialikimi litarami

2025 — hod vajny administracyi Trampa suprać infrastruktury zamiežnaj palityki ZŠA, jakaja spryjała demakratyi, pravam čałavieka, svabodzie słova, akazvała šmatmiljardnuju dapamohu humanitarnym prajektam va ŭsim śviecie. Zmoŭk «Hołas Amieryki», zadychajecca «Radyjo Svabodnaja Jeŭropa / Radyjo Svaboda», pierajšli na šept inšyja miedyi niadaŭna mahutnaha zamiežnaha viaščańnia Złučanych Štataŭ, tysiačy zvolnienych žurnalistaŭ.

Ale adna navina ŭraziła asabliva: ambasady ZŠA spyniajuć «vykazvacca pra spraviadlivaść, sumlennaść i lehitymnaść vybaraŭ u inšych krainach». Dypłamataŭ papiaredžvajuć «NIE vykarystoŭvajcie eŭfiemizmaŭ, kab pasprabavać abyści hetaje ŭkazańnie».

Heta cytaty z cyrkularu Dziarždepartamienta, razasłanaha va ŭsie ambasady ŭ lipieni 2025. «DON'T» napisana vialikimi litarami, jak u tvitach lubić łupić hałoŭny kamunikatar Złučanych Štataŭ. Nie suciašaje navat toje, što ja nie pracuju ŭžo na radyjo i nie treba z hetym mieć spravu.

Soramna za Amieryku, baluča za Ukrainu, škada Biełarusi.

Sprava intelektuałaŭ — praŭda

— Nie vieru svaim vačam, 9 viečara, niadziela, i 60 čałaviek pryjšli pasłuchać našy sprečki! — kaža stenfardski prafiesar Łary Dajmand. Pieršaja dyskusija ŭ prahramie Forumu pačynajecca adrazu za cyrymonijaj uznaharodaŭ i nazyvajecca «Rola intelektuałaŭ u baraćbie za demakratyju». Dajmand chiba samaje viadomaje prafiesarskaje imia na Forumie i samy hłyboki sučasny daśledčyk demakratyi, pavodle jaho knih vučacca studenty i palityki, jon redahuje ŭpłyvovy «Journal of Democracy».

Upieršyniu ja słuchaŭ jaho vystup roŭna čverć stahodździa tamu, i dahetul pamiataju ŭražańnie ad bliskučaj i adnačasna niaprostaj arhumientacyi i adčuvańnie niedastupnaj mnie hłybini. Tady, u 2000-m, ja byŭ stypiendyjatam u Huvieraŭskim instytucie ŭ Kalifornii, dzie Dajmand praciahvaje pracavać.

Na Forumie jaho intanacyja nie mianiajecca, jak i jaho viera ŭ demakratyčny praces. Mnie tak zdajecca, ale zadać takoje pytańnie naŭprost nie ŭdajecca — panelisty nie paśpiavajuć paryravać adzin adnaho, taki pluralizm.

Voś niekalki chutkich zapisaŭ. Francuzski prafiesar Nikala Tenzer: «Nie dumaju, što intelektuałam treba daviarać. Moj dzied-jaŭrej kazaŭ, što kryminalnikaŭ siarod jaŭrejaŭ stolki ž, kolki siarod inšych ludziej, a heta značyć my narmalnyja ludzi. Intelektuały taksama narmalnyja ŭ hetym sensie. Lichtenberh ličyŭ, praŭda, što intelektuały — asablivyja kryminalniki, bo jany sprabujuć apraŭdać svaje złačynstvy».

Reahuje viadoŭca Ramin Džachanbiehłu, iranska-kanadski palityčny fiłosaf: «Ja dumaju, Žan-Pol Sartr i Zihmund Frojd pieravočvajucca ŭ svaich mahiłach».

Tenzer — nie tolki akademičny intelektuał, ale i ŭradoviec, uznačalvaŭ departamient stratehičnaha płanavańnia ŭrada Francyi.

«My pierakrucili i skazili intelektualizm. Ja francuz, i kali pačynać ad Zala, inšych, jakija ličyli, što sprava intelektuałaŭ — praŭda, a značyć, i zmahańnie za jaje. My ž bačym, što nie ŭsie intelektuały chočuć ci mohuć albo majuć śmiełaść zmahacca za svabodu. I traciać usiaki sens. Jość i piarevaratni-intelektuały. Noam Čomski, jaki salidaryzujecca z usimi dyktatarami ŭ śviecie, Alen Badźjo, jaki ličyŭ, što miljon zabitych u Kampučyi lepš, čym mahčymy kamunistyčny režym…

My jak intelektuały pavinny zajmacca vielmi kankretnymi rečami, naprykład, vajnoj suprać Ukrainy, tym, što tvoryć Kitaj u roznych častkach śvietu. Inačaj my nie majem nijakaha značeńnia i nie hrajem nijakaj roli».

Reč nie ŭ Trampie

Simanida Kacarska, dyrektarka Instytyta jeŭrapiejskaj palityki z Paŭnočnaj Makiedonii, kaža, što ludzi ŭ hetym pakoi vyznačyli jaje žyćcio: «Ja naradziłasia ŭ 1982 hodzie i vyrasła ŭ śviecie, sfarmavanym intelektualnymi debatami ŭ Jeŭropie i Amierycy. Naša razumieńnie mižnarodnaha libieralnaha paradku, davieru da jaho, da hłabalizacyi, mieli vielmi istotny upłyŭ na naš śvietapohlad. My brali raźvityja zachodnija hramadstvy za madel transfarmacyi, i vielmi tryvožna nazirać ich zahnivańnie, pryčyny jakoha nazyvaŭ prafiesar Tenzer. Ad času pieršaha prezidenctva Trampa my nazirajem raspad hetaj pazicyi prahresiŭnaha intelektuała, choć reč nie ŭ Trampie. Heta prymušaje zadumacca, jak budavać hramadskuju prastoru?» 

Praŭda stała adnosnaj

Prafiesar Łary Dajmand vystupaŭ apošnim i havaryŭ pra ŭzajemadnosiny intelektuała i ŭłady:

«Byŭ čas, kali my havaryli pra toje, što treba kazać praŭdu ŭładzie. I mienavita tak jašče tryccać hadoŭ tamu vyznačali paniaćcie «intelektuał». Nikala kaža, što było šmat intelektuałaŭ, jakija chłusili — z pryčyny kamunizmu, z pryčyny nacyzmu. Jość navat kniha pad nazvaj Opium des Intellectuels — u joj havorycca pra toje, jak jany padmanvali ludziej. Ci, na vaš pohlad, siońnia vykazvańnie praŭdy ŭładzie ŭsio jašče maje siłu? Ci ŭžo pra heta nielha havaryć?

Dla mianie — maje. Pracujučy ŭ śfiery hramadzianskaj adukacyi, ja časta viartajusia da asnoŭnych idejaŭ, na jakich pieršapačatkova hruntavałasia adukacyja — praz publičnuju dyskusiju roznych pazicyj.

Ale ciapier, kali praŭda stała adnosnaj, a adkrytaja chłuśnia — zvyčajnaj źjavaj, uźnikła dylema: nakolki ludzi jašče zdolnyja ŭdzielničać u sapraŭdnaj dyskusii adzin z adnym? U vyniku bolšaść Jeŭropy, Amieryka, dzie ja žyvu, apynułasia ŭ infarmacyjnych «viežach». U hetych izalavanych prastorach peŭnyja viersii historyi i peŭnyja asoby zaniali ŭsio pole — prysabiečyli idei i pierakrucili fakty, što pryviało da vialikich prablem.

I voś uźnikaje pytańnie: ci treba ŭstupać u takija dyskusii, kali hetym nibyta lehitymizuješ tych, chto raspaŭsiudžvaje chłuśniu? Ci lepš prosta adyści i pakinuć im pole dla dziejnaści? Na žal, z-za vietlivaści i, moža, navat soramu pierad samim paniaćciem «mižnarodny libieralny paradak», my časta pakinuli zanadta šmat publičnaj prastory dla tych, chto jaje nie zasłuhoŭvaje.

Tamu, naprykład, ja starajusia ŭdzielničać u publičnych debatach nastolki, nakolki mahu, navat kali heta zdajecca marnym i niasie ryzyku iści pa vielmi tonkaj miažy.

Dyk viartajučysia da vašaha pytańnia — tak, kazać praŭdu ŭładzie varta. Bo, na maju dumku, heta adziny šlach, jakim my možam ruchacca napierad».

U hetym adkazie mianie dzivić bolš za ŭsio samo pytańnie. Ci varta ŭ dyskusii intelektuałaŭ zadavać rytaryčnyja pytańni? Ci reč tut u niečym inšym, niejkaj inšaj mecie, i my prysutničajem nie na dyskusii, a na abmienie mantrami, patrebnymi nia stolki aŭdytoryi, kolki samim udzielnikam? Kali pahladzieć, dyk ciemra navokał, badaj, samaja hustaja ad pačatku treciaha tysiačahodździa, i śviatłu praŭdy nie tolki ciažka prabicca, jano hublajecca ŭ miryjadzie inšych iluminacyj…

Nie Łukašenka vinavaty?

Siarod intelektuałaŭ na Forumie byli i tyja, chto padpisvaŭ pietycyju za vyzvaleńnie z turmy biełaruskaha palitviaźnia fiłosafa Uładzimira Mackieviča. Paśla vyzvaleńnia Mackievič byŭ biaźlitasny što da ŭrokaŭ paŭstańnia 2020 hodu: «Nie Łukašenka vinavaty. I nie siłaviki, jakija pieramahli, bo jany vorahi. Vinavatyja my, što nie zmahli pieramahčy svaich vorahaŭ. I tolki my. I ja ŭ tym liku».

Pavialičyć

Što b na heta skazali ŭdzielniki našaj panelnaj dyskusii? Jakoje miesca ŭ intelektualnym analizie zajmaje maralnaja adkaznaść, ci źjaŭlajecca jana arhumentam u palityčnym dyskursie? Ci panelisty adnieśli b vysnovy Mackieviča da teoryi viktymnaści, dzie zaŭsiody vinavataja achviara zhvałtavańnia, bo apranuła zakarotkuju spadnicu, vinavaty sam abkradzieny, bo nie pastaviŭ na sihnalizycyju?.. Pryviali b prykłady z historyi — ci vinavataja Polšča ci Bielhija, što jaje akupavali hitleraŭcy? Jaŭrei, što nie spynili Chałakost, čačency i krymskija tatary, što Stalin vykinuŭ ich z radzimy? Pabačyli b u zajavie achviarnaść i samakrytyčnaść ci siabielubstva i hanarlivaść?

Spadziajusia, Uładzimir Mackievič zmoža sam padyskutavać na nastupnym Forumie, prynamsi, takuju prapanovu ja pasłaŭ arhanizataram.

Nam treba ciarpieńnie, aściarožnaść i razumieńnie hieapalityčnych abmiežavańniaŭ

Zaraz uzhadaŭ, što ja ž byŭ na adkryćci pieršaha Forumu, ŭ 1997 hodzie — prosta tady nie było jašče smartfonaŭ z fotakamierami. Cyrymonija prachodziła ŭ samym pryhožym i prestyžnym miescy Respubliki Čechii — Ispanskaj zale zamka Hradčany, dzie mieścicca rezidencyja prezidenta. Hości byli z usiaho śvietu, adkryvaŭ prezident Haveł. Pierad pačatkam ja pabačyŭ Hienry Kisindžera, byłoha dziaržsakratara ZŠA, architektara miru na dumku Nobieleŭskaha kamiteta i mižnarodnaha złačyncy na dumku niekatorych krytykaŭ. Kisindžer siadzieŭ u kreśle na kołcach, jaho abstupaŭ natoŭp cikaŭnych, a jon niešta pavolna, z zadyškaj raskazvaŭ. Ja chacieŭ spytać, što jon dumaje pra budučyniu Biełarusi, bo tady ŭ Biełarusi jašče była budučynia, ale było niajomka pierabivać i ni z puščy ni z pola zadavać svajo pytańnie. Jość ŭ takich sprobach niešta pravincyjnaje, niejki kompleks niepaŭnavartaści.

Prabačcie, nie ŭstrymaŭsia i paprasiŭ ChatGPT adkazać na majo niezadadzienaje pytańnie za Hienry Kisindžera:

«Biełaruś — heta kraina, jakaja apynułasia na skryžavańni historyi i hieahrafii. Jaje trahiedyja i jaje patencyjał zaklučajucca ŭ tym, što jana staić pamiž dvuma cyvilizacyjnymi polusami — Rasiejaj i Zachadam. U minułym Biełaruś šukała biaśpieku ŭ padparadkavańni, a ciapier šukaje hodnaść u niezaležnaści. Ale ni toje, ni druhoje nie daje joj stabilnaści.

Zachad časta ŭsprymaje biełaruski pytańnie jak maralny vyklik — jak baraćbu dabra i zła. Ale palityka nie pavinna być maralnaj mietafizikaj. Jana pavinna być mastactvam mahčymaści. Biełaruś zmoža ruchacca da demakratyi tolki tady, kali hety ruch nie budzie ŭspryniaty jak pahroza dla rehijanalnaha bałansu sił. Heta patrabuje nie hučnych łozunhaŭ, a ciarpieńnia, aściarožnaści i razumieńnia hieapalityčnych abmiežavańniaŭ.

U doŭhaterminovaj pierśpiektyvie demakratyja ŭ Biełarusi mahčymaja. Ale jana nie pryjdzie praź impart madelaŭ z-za miažy, a praz farmavańnie nacyjanalnaj śviadomaści, jakaja navučyłasia b spałučać žadańnie svabody z pačućciem adkaznaści. Realnaść žorstkaja: aŭtarytaryzm moža časova dušyć hramadstva, ale nie zdolny kantralavać evalucyju idej. I tamu, kali Zachad budzie dziejničać kirujučysia nie emocyjami, a rozumam — Biełaruś usio ž znojdzie svoj šlach».

«Biełaruś stanie demakratyčnaj tady»

Paprasiŭ štučny intelekt skazać heta adnym skazam i atrymaŭ amal mantru: «Biełaruś stanie demakratyčnaj tolki tady, kali heta supadzie z novaj architekturaj biaśpieki ŭ Jeŭropie».

Voś čamu vajna za Ukrainu heta vajna za Biełaruś. Ale i partyzanskuju vajnu nichto nie admianiaŭ.

Pavialičyć

Razburalny aktar na suśvietnaj scenie

Samuju zornuju kamandu panelistaŭ sabrała dyskusija pad nazvaj «Razburalny aktar na suśvietnaj scenie: budučynia adnosinaŭ z Rasiejaj». Udzielniki — prezident Čechii Piotr Paveł, prezidentka Hruzii Sałome Zurabišvili, prafiesar Łary Dajmand i były ministr abarony, zamiežnych spravaŭ, ličbavaj transfarmacyi, kibierbiaśpieki, administratyŭnych spravaŭ i staršynia nacyjanalnaj kamisii biaśpieki Japonii Tara Kona. Zabyŭsia nazvać jašče adnu pasadu, jakuju zajmaŭ Kona — ministr praviadzieńnia vakcynacyi suprać kovidu-19. Nie viedaješ, čamu bolš dzivicca — arhanizacyi japonskaj ŭłady ci talentam jaje vykanaŭcaŭ.

Najbolšuju zajzdraść na Forumie ŭ mianie vyklikała maderatarka dyskusii pra Rasieju Viesna Pusič. Byłaja ministarka zamiežnych spravaŭ Charvatyi vykonvała svaju rolu jak dyryžorka, jakaja daskanała viedaje muzykantaŭ, i adnačasna jak kampazitarka, jakaja stvaraje partyturu. Hadzinu poŭnaja zała nie varuchnułasia. Ja try dziesiacihodździ prykładna raz na tydzień sam udzielničaŭ u dyskusijach, pravodziŭ kruhłyja stały, vioŭ prezientacyi, davaŭ i braŭ intervju, bačyŭ roznyja styli, stupień padrychtoŭki, aŭdytoryju — i tut było tolki adno adčuvańnie: asałoda.

Pavialičyć

Roznaja chutkaść času va Ukrainie i Jeŭrasajuzie

Tracina dyskusij na Forumie tyčyłasia Ukrainy. Ale najbolš zapomnilisia nie acenki Rasiei, pucinskaha manijakalnaha cynizmu, vajennaha varvarstva i prapahandysckaha paskudstva, bo što takoje słovy na fonie štodzionnych i štonočnych zabojstvaŭ. Aleksandr Karnijenka, pieršy vice-śpikier Viarchoŭnaj Rady Ukrainy, havaryŭ pra toje, što chvaluje ŭkraincaŭ bolš za ŭsio — pra čas. Dakładniej, pra jaho roznuju chutkaść va Ukrainie i Jeŭrasajuzie i jak hetaja chutkaść upłyvaje na nadziei ŭkraincaŭ na pieramohu, na ŭstupleńnie ŭ ES, na viartańnie dadomu miljonaŭ emihrantaŭ, na zialonuju enierhietyku, na čakańnie zimy z tempieraturami nižejšymi za minus 20, na biaśpieku ŭ jeŭrapiejskich stalicach, dzie ŭ dziciačych sadkach nie vučać, jak biehčy ŭ bombaschovišča. Pakul nie vučać.

Anhielskaja mova

«Uzmacniajučy demakratyčnyja suviazi ŭ razasoblenym śviecie» — prykładna tak pierakładajecca hałoŭnaja tema Forumu. Ja zaŭvažyŭ, što ŭžo nie dziŭlusia dobraj, navat vydatnaj anhielskaj movie ŭdzielnikaŭ ź Biełarusi. Heta stała normaj. Suviazi z demakratyjami biaz viedańnia anhielskaj nie nadta ŭzmacniš. Bieź pierakładčykaŭ na Forumie vystupali prezidenty Čechii i Hruzii, byłyja premjery i ministry z krainaŭ Jeŭrasajuza, śpikiery parłamientaŭ. Choć zaraz uzhadvaju — sam Haveł nie nadta svabodna havaryŭ pa-anhielsku.

Biełaruś: technałohija dla demakratyi

Tolki adna panel sioleta była čysta biełaruskaja i nazyvałasia pryvabna: «Biełaruś: technałohija dla demakratyi». Pavieł Libier, Darja Minskich, Arciom Kancavy vystupali tałkova, upeŭniena, sapraŭdy było što raskazać i pakazać. Ja spytaŭsia pra biaśpieku ŭ internecie, jak tak vyjšła, što piać hadoŭ tamu demakratyčnaja apazicyja całkam daminavała ŭ infarmacyjnych technałohijach, a ciapier KDB zmoh ustanavić tatalny elektronny kantrol u krainie i staŭ niebiaśpiečnym voraham dla biełarusaŭ zamiežža. My stali horšymi ci jany stali lepšymi? Biełaruś sama vyhadavała infarmacyjnych karnikaŭ, ajcišniki z dvarovych čataŭ pieramieścilisia ŭ absłuhu dyktatury? Ci zavieźli śpiacoŭ i techniku z uschodu, blizkaha i dalokaha? Z adkazaŭ vynikała, što i toje, i toje.

«Heta ŭsio hebe»

Sustreŭ na Forumie daŭniaha znajomaha, adnaho ź biełaruskich apazicyjnych aktyvistaŭ papiarednich dziesiacihodździaŭ, raskazaŭ ab pryjemnym uražańni ad paneli ź biełaruskimi ŭdzielnikami. «Heta ŭsio hebe», — admachnuŭsia toj. Nikoha z vystupoŭcaŭ jon nie viedaje, ale, akazvajecca, viedaje ŭsio pra ich. Pabačyŭšy moj vyraz tvaru, patłumačyŭ: «Nu ty ž viedaješ, jak da ŭsich ich staŭlusia». Samoha jaho vystupać daŭno ŭžo nie zaprašajuć. Moža tamu, što ŭ čorna-biełym śviecie daminantaj stanovicca šery.

Staŭšy na kaleni, sabie nie zaviažaš

Prezident Piotr Pavieł kaža pra svaju krainu niečakana ścipła dla prezidenta-hienierała: «My małaja kraina i navat nie rehijanalnaja supierdziaržava». Ale rola Čechii ŭ dapamozie biełaruskaj demakratyi ad Haŭła da Paŭła kudy bolšaja za jaje vahu ŭ Jeŭrapiejskim sajuzie. Heta tyčycca i roli Čechii ŭ dapamozie Ukrainie.

Pavialičyć

A voś kiraŭnik susiedniaj, udvaja mienšaj krainy, zdabyvaje mižnarodnuju vahu ŭvahaj da inšaj siły. Słavacki premjer Robiert Fica niadaŭna zajaviŭ: «Ruskija stanoviacca na kaleni tolki, kab zaviazać šnurki».

Mianie paciešyŭ kamient piśmieńnika Dźmitryja Bykava: pierad kim stanoviacca i kamu buduć zaviazvać? Bo staŭšy na kaleni, sabie nie zaviažaš…

Biazhłuździca, jakaja prykidvajecca infarmacyjaj

Z 22 prezidentaŭ ZŠA za apošnija 125 hod tolki adzin, Kienedzi, mieŭ trochskładovaje proźvišča. Rešta — adzin ci dva składy, hienerał Ejzenchaŭer išoŭ na vybary pad siamiejnaj mianuškaj «Ajk»: «I like Ike». Taksama heta prykład biazhłuździcy, jakaja prykidvajecca infarmacyjaj. Padumałasia tak paśla niekatorych vystupaŭ na Forumie.

Vybuch śviatła

Moh, ale nikoli nie rabiŭ intervju ź jašče adnym nieadmiennym udzielnikam Forumu — ciapierašnim Dałaj-Łamam. Choć praviły arfahrafii patrabujuć takoha napisańnia, pravilniej było b pisać z małych litaraŭ abodva słovy, bo heta tytuł, a nie imia. Ale dla mianie łahodny tybieciec Tendzin Hjamccho, jaki 88 sa svaich 90 hod žyvie ŭ emihracyi, uvieś tolki ź vialikich litaraŭ. Ja zajzdrošču Śviatłanie Aleksijevič — nie jaje suśvietnamu tryumfu, a adnamu pocisku ruk. Śviatłana sustrakałasia z Dałaj-łamam u Vašynhtonie, na zdymku dva Nobieleŭskija łaŭreaty trymajuć adzin adnoha za ruki i vakoł vybuch śviatła. Kolki razoŭ ja bačyŭ jaho na Forumie, stolki navat nie toje što nie pytaŭsia ničoha, a navat nie nadta słuchaŭ — dastatkova było hladzieć, prosta być u adnym pakoi, kab adčuć pasłańnie i zrazumieć sens.

Alexander, Alaksandar, Aljaksandar, Aljaksandr, Alaksandr, Aleksandr

Na sajcie Forumu ŭ anhłamoŭnaj Vikipiedyi jość śpis hanarovych udzielnikaŭ roznych časoŭ, tam prezidenty, suśvietnaviadomyja palityki, łaŭreaty, dysidenty, siarod ich i adziny biełarus Alaksandr Milinkievič. Ale heta taksama adzinaje imia, jakoje vyłučana čyrvonym, bo spasyłka nie adkryvajecca. Prablema ŭ pravapisie: na Alyaksandar Milinkevich ŭ siecivie pustata, zato poŭna publikacyj na Milinkevič i Milinkievič, z vybaram imia na luby hust: Alexander, Alaksandar, Aljaksandar, Aljaksandr, Alaksandr, Aleksandr. Navat u Łukašenki mienš varyjantaŭ.

Pluralizm pa-biełarusku samy pluralistyčny ŭ śviecie.

Bialacki budzie

«Sutykajučysia ź pieraškodami: šlachi napierad» — tak trochi kastrubavata nazyvajecca zaklučnaja dyskusija na Forumie. Hałoŭnaja ŭdzielnica — sioletniaja łaŭreatka Nobieleŭskaj premii miru Maryja Karyna Mačada. Jana ŭ padpolli, dyktatar Vieniesueły ŭ šalenstvie šukaje pieramožcu parłamienckich vybaraŭ, a ŭ Prazie jana na poŭnym ekranie, jakaść suviazi vydatnaja. Tvar śvietły, uśmichajecca, hladzić prosta ŭ kamieru. Ja słuchaju jaje poŭnyja aptymizmu i siły słovy, i baču našaha Nobieleŭskaha łaŭreata Alesia Bialackaha. Jon abaviazkova budzie reprezientavać Biełaruś na Forumie. Jon užo reprezientuje.

• 26
• 3
• 1
• 1
• 1
• 1
• 0
• 0