Navukoŭcy znajšli žudasnuju pryčynu, čamu ludzi ŭpieršyniu zaviali chatnich katoŭ
Vyniki novych daśledavańniaŭ prymušajuć pierahledzieć našy ŭjaŭleńni pra pachodžańnie chatnich katoŭ. Ludzi mahli pačać ich utrymlivać nie dziela siabroŭstva ci źniščeńnia hryzunoŭ, a ź inšaj nahody, jakaja zusim nie humannaja.
Doŭhi čas ličyłasia, što kot staŭ spadarožnikam čałavieka jašče ŭ niealicie. Kala 9000 hadoŭ tamu paŭnočnaafrykanskija dzikija katy (Felis lybica) pačali sialicca kala pieršych ziemlarobčych pasieliščaŭ. Zhodna z hetaj hipotezaj, składy zbožža pryciahvali hryzunoŭ, a tyja — katoŭ, što pryviało da pastupovaha ŭzajemavyhadnaha suisnavańnia i ŭrešcie da pryručeńnia.
Adnak, jak piša BBC Science Focus, novaje daśledavańnie pad kiraŭnictvam archieołaha doktara Šona Doerci z Eksieterskaha ŭniviersiteta stavić hetuju madel pad sumnieŭ.
Na padstavie analizu kostak, hienietyčnych danych i malunkaŭ katoŭ u staražytnym mastactvie navukoŭcy śćviardžajuć: sapraŭdnaje pryručeńnie hetych žyvioł pačałosia ŭ Staražytnym Jehipcie pryblizna ŭ druhim-pieršym tysiačahodździ da našaj ery.
Kamanda Doerci vykarystała zoaarchieałahičny, hienietyčny i radyjovuhlarodny analiz dla datavańnia pareštkaŭ katoŭ, znojdzienych na archieałahičnych pomnikach pa ŭsioj Jeŭropie i Paŭnočnaj Afrycy, jakija datujucca ad staražytnych časoŭ da sučasnaści.
Kości z 9500-hadovaj vioski ziemlarobaŭ na Kipry, jakaja kaliści ličyłasia adnym ź miescaŭ rańniaha pryručeńnia, akazalisia bolš padobnymi da dzikich katoŭ.
Pa słovach Doerci, niekatoryja pamyłki ŭ datavańni mahli być źviazanyja z tym, što kości katoŭ małyja i z časam mohuć pieramiaščacca pamiž płastami hleby. Tamu dla ŭdakładnieńnia ŭzrostu navukoŭcy źviarnulisia da radyjovuhlarodnaha analizu, jaki pakazaŭ: šerah astankaŭ nasamreč značna maładziejšyja, čym mierkavałasia.
Usio heta śviedčyć ab tym, što chranałohija pryručeńnia katoŭ nasamreč bolš poźniaja, čym ličyłasia.
Pavodle daśledčykaŭ, choć zmahańnie z hryzunami, biezumoŭna, adyhryvała peŭnuju rolu ŭ pryručeńni katoŭ, hałoŭnym faktaram mahła być relihija. U Jehipcie katy stali śviaščennymi žyviołami bahini Bast, i miljony hetych žyvioł vyroščvalisia śpiecyjalna dla achviaraprynašeńnia.
«Suviaź pamiž chatnimi katami i bahiniaj Bast dasiahnuła piku ŭ pieršym tysiačahodździ da našaj ery, — śćviardžaje Doerci. — U chramach, pryśviečanych joj, znachodziać miljony mumifikavanych katoŭ. Ich było tak šmat, što ŭ viktaryjanskuju epochu tony ich mumij pryvozili ŭ Brytaniju dla pieramołu i vykarystańnia ŭ jakaści ŭhnajeńnia».
U pracesie masavaha raźviadzieńnia katoŭ dla rytualnych achviaraprynašeńniaŭ pastupova adbiralisia tyja, chto byŭ bolš spakojny i prydatny da ŭtrymańnia. Tak, ź ciaham času, i źjaviŭsia chatni kot.
U druhim daśledavańni, saaŭtaram jakoha taksama źjaŭlajecca Šon Doerci, byŭ praviedzieny analiz 87 hienomaŭ katoŭ — staražytnych i sučasnych.
Navukoŭcy nie znajšli dokazaŭ taho, što chatnija katy trapili ŭ Jeŭropu razam ź niealityčnymi fiermierami. Zamiest hetaha vyśvietliłasia, što jany źjavilisia ŭ Jeŭropie tolki kala 2000 hadoŭ tamu — chutčej za ŭsio, z Paŭnočnaj Afryki.
«Vyniki śviedčać, što naša blizkaść z katami nie źviazanaja z praciahłaściu sumiesnaha žyćcia, jak heta było z sabakam», — padsumoŭvaje vučony.
Ciapier čytajuć
Dziaržaŭnyja sacyjołahi: Biełarusy najpierš źviazvajuć svaju dziaržaŭnaść ź Vialikim Kniastvam Litoŭskim16
Kamientary