У касцёле Найсвяцейшай Дзевы Марыі Ласкавай у вёсцы Задарожжа зроблена адкрыццё, якое дадае новы штрых да біяграфіі легендарнага беларускага мастака. Аказалася, што знакаміты «дзядзька Язэп» займаўся не толькі стварэннем уласных карцін і дываноў, але і рэстаўрацыяй сакральнага жывапісу.
Гісторыя знаходкі пачалася летась падчас пілігрымкі Росіца — Будслаў. Даследчык Зміцер Моніч, вядучы навуковы супрацоўнік аддзела старажытнабеларускага мастацтва Нацыянальнага мастацкага музея, звярнуў увагу на абраз «Святы Францішак і Хрыстос», які вісеў высока на калоне мясцовага храма. Нягледзячы на адлегласць, стыль выканання падаўся яму вельмі знаёмым.
JD і «абраз перамалёван»
Першае, што кінулася ў вочы даследчыку — гэта колеравая гама і манера пісьма. Металічныя шаты на плашчы Хрыста былі пафарбаваны ў нетыповы для кананічнай іканаграфіі, але ўлюбёны Драздовічам салатава-зялёны колер. Таксама на аўтарства «вечнага вандроўніка» паказваў наіўны малюнак галавы Езуса з характэрным высокім ілбом.
Здагадкі пацвердзіліся пасля таго, як абраз знялі для дэталёвага вывучэння. У правым ніжнім куце знайшоўся надпіс, які расставіў усе кропкі над «і»: «pro Restaŭracija J D. u 1925 h.». Ініцыялы «J. D.» бясспрэчна паказваюць на Язэпа Драздовіча (беларускай лацінкай: Jazep Drazdovič).
Яшчэ адно пацвярджэнне знайшлося пад металічным акладам. На выяве пярсцёнка святога Францішка адкрыўся надпіс чорнай фарбай: «абраз перамалёван 1925 г.».
Гэта стала адкрыццём, бо раней у навуковай літаратуры не сустракалася звестак пра тое, што Драздовіч займаўся кансервацыяй і панаўленнем чужых твораў.
Язэп Драздовіч працаваў настаўнікам
Дата рэстаўрацыі — 1925 год — ідэальна кладзецца ў біяграфію мастака. Менавіта ў гэты час Драздовіч працаваў настаўнікам малявання ў Глыбокім, недалёка ад Задарожжа.
Пробашчам касцёла ў тыя гады быў ксёндз Францішак Рамейка (часам яго прозвішча пішуць як Рамэйка) — актыўны дзеяч беларускага руху, які ўводзіў родную мову ў набажэнствы (і сваяк выбітнага сучаснага беларускага грамадскага дзеяча і аўтара Кастуся Шыталя). Любоў да беларушчыны і народнай культуры зблізіла святара з мастаком, што і прывяло да замовы на аднаўленне алтарнага абраза.
Язэп Драздовіч істотна змяніў абраз
Абраз быў перавезены ў Мінск для рэстаўрацыі і даследаванняў. Рэнтгенаграма паказала, што пад слоем 1925 года хаваецца больш старажытны і прафесійны жывапіс, верагодна, XVIII стагоддзя.
Цікавая дэталь: у версіі Драздовіча рана ад дзіды на целе Хрыста знаходзілася з левага боку, што супярэчыць традыцыі. Тэхналагічныя даследаванні пацвердзілі, што на арыгінальным ніжнім слоі невядомы мастак XVIII стагоддзя выявіў рану правільна — справа.
Перад рэстаўратарамі паўстала дылема: адкрываць якасны жывапіс XVIII стагоддзя ці пакінуць працу Драздовіча? Было прынята рашэнне захаваць слой 1925 года.
Па-першае, Драздовіч наносіў фарбы без прамежкавага грунта, што рабіла расслаенне тэхнічна рызыкоўным. Па-другое, праца Драздовіча ўжо сама па сабе мае вялікую мемарыяльную і гістарычную каштоўнасць для беларускай культуры.
Рэдкі сюжэт: «Святы Францішак спаталяе смагу з боку Хрыстовага»
Сюжэт абраза таксама аказаўся няпростым. Гэта не проста абдымкі, а рэдкая іканаграфія «Святы Францішак спаталяе смагу з боку Хрыстовага». Зміцер Моніч знайшоў аналаг гэтага сюжэта ў Італіі — алтарнае палатно пачатку XVI стагоддзя ў кляштары капуцынаў Монтэказале. Сюжэт сімвалізуе вяртанне да вытокаў духоўнасці і спажыванне «Вады жывой».
Быў запісаны шараговай копіяй расійскага абраза. Рэстаўратары раскрылі невядомы беларускі барочны абраз XVII стагоддзя
У Мінску быў свой шэдэўр Альбрэхта Дзюрэра. Дзе ён цяпер?
Праваенная малявальніца Жыгімонт дарвалася са сваёй выставай да Нацыянальнага мастацкага музея. Хто ёй дапамог?
Фанаты Тэйлар Свіфт наваднілі музей у Германіі, каб пабачыць карціну, да якой спявачка зрабіла адсылку ў сваім новым кліпе
Каментары