Фестываль Graj: свята беларускай музыкі і перажыванні польскай паліцыі
Чацвёрты фестываль Graj, які прайшоў у Варшаве 5 верасня, падабраў праграму выступаў, у якой фактычна кожны гурт — хэдлайнер. Такога моцнага складу беларускіх артыстаў бадай не было ні на адным з ранейшых фестываляў у Польшчы. «Белсат» пабываў на мерапрыемстве і паглядзеў, што з гэтага атрымалася.
Званок з паліцыі
Фестываль сёлета змяніў лакацыю. Яшчэ летась ён месціўся на адкрытай пляцоўцы варшаўскага Odessa Club, якая змяшчала да 700 чалавек, а ўжо ў гэтым годзе атрымаў «падвышэнне» і пераехаў у культавы клуб Progressja. Крытая пляцоўка здольная «ператравіць» унутры сябе да паўтары-дзвюх тысяч наведвальнікаў. Цікава, ці назбіраецца столькі людзей? Каб задаць гэтае пытанне, журналісты знайшлі адну з арганізатарак фестывалю. Але размова пачынаецца з іншага…
«Уявіце, перад пачаткам канцэрту ў клуб тэлефанавала польская паліцыя і пыталася, як у нас справы. Гэта пасля канцэрту Макса Каржа», — кажа, усміхаючыся, суарганізатарка Graj Інэс Сянкевіч. Але, высвятляецца, абмежаваліся выключна тэлефанаваннем — відавочна, правяраюць, каб беларусы зноў не ўчудзілі чаго якога».
Колькасць людзей сёлета тут будзе сапраўды большая, кажа Інэс. І гэтаму ёсць тлумачэнне…
«Мы збіраем найлепшыя беларускія гурты, у мінулых гадах быў выключна рок-фестываль, у гэтым годзе змяшалі розныя стылі, каб прыцягнуць розную беларускую публіку, таму што ў кожнага гурта публіка свая. Я была на розных канцэртах і бачыла зусім іншыя твары — і мы пастараліся сабраць усю гэтую публіку ў адным клубе. Плюс яшчэ ў гэтым годзе спадзяёмся на польскую аўдыторыю, бо мы запрасілі спецыяльнага госця Sw@da x Niczos», — адзначае арганізатарка фестывалю.
Дый іншыя беларускія фестывалі, кажа Інэс, якіх хапае ў Польшчы, пачалі ўжо адстройвацца адзін ад аднаго: змянілася стылістыка ў Marafest — яны запрашаюць не толькі беларускія гурты, але і іншых сусветных выканаўцаў, кракаўскі фэст «Летуцень» — гэта фестываль у парку, «Тутака» — праводзіцца на адкрытай пляцоўцы пад патранатам Падляшскага ваяводства. «А мы ў Варшаве адны такія», — смяецца суразмоўца.
Дэбют
Зала, запоўненая больш як на траціну, вельмі прыхільна сустракае музыкаў, якія першымі выходзяць на сцэну. Упэўнены вакал, зладжаныя рыфы, магутны гук. Шыкоўна. І толькі пасля стала вядома, што гэта быў увогуле першы выступ гурта на сцэне. Дэбют. І адразу вялікая пляцоўка.
Гурт «Prypiać» узнік толькі ў гэтым годзе, але планку ўзняў даволі высока. Рэч у тым, што стварыў яго 17-гадовы юнак Казімір Савіцкі, сын бас-гітарыста «Пятлі Прыхільнасці». У склад бэнду ўваходзіць гітарыст Дзяніс Тарасенка («Разбітае сэрца пацана»), а таксама бацька Казіміра — бас-гітарыст Цімафей Савіцкі («Пятля Прыхільнасці») і Саша Энджэла («Модель поведения»), якая адказвае за сэмплы — электронныя гукі і эфекты падчас выступу. Самі музыкі адносяць сябе да музычнага стылю пост-панк, але заўважаюць, што некаторыя знаходзяць у іхніх песнях нешта з такіх стыляў, як грандж (песня «Матылі») ці індзі.
«Страшна было перад першым выступам?» — пытаюцца ў грымёрцы ў Казіміра. — «Не тое, каб страшна, але хвалююча. А калі выйшаў на сцэну, пачаў танцаваць і спяваць — гэта разрад эмоцый, то ў меру хваляваўся, але гэта было штуршком, натхніла», — кажа юнак і адзначае, што, як на першы выступ, то, яму здаецца, усё прайшло цудоўна.
Дзяніс Тарасенка таксама заўважыў, што для першага разу ўсё прайшло нават лепш, чым чакалася. «Цудоўны старт, адразу і на такім узроўні. Зараз галоўная задача гэты ўзровень утрымаць, што цяжэй, чым пачаць», — смяецца гітарыст.
У планах — праца над альбомам і невялікі тур па польскіх гарадах. Казімір нават не выключыў, што ў перспектыве ў гурта могуць з'явіцца і польскамоўныя песні. Праўда, тут жа заўважыў, што пакуль не ведае, калі дакладна гэта адбудзецца.
Тым часам заводзіць танцпол гурт «Без назвы» (:B:N:), які ўжо някепска працуе ў тым ліку і з польскай аўдыторыяй: менеджар калектыву — паляк, і ягонымі стараннямі гурт ужо робіць някепскія поспехі сярод мясцовага слухача. Дый чаму тут дзівіцца: з вопытам ігры ў чвэрць стагоддзя:B:N: умее даць дыхту.
Уласна кажучы, гэта і бачна на сцэне. Першая песня, другая — і зала ўжо стаіць на вушах. З калідораў падцягваюцца слухачы, на пляцоўцы становіцца горача ва ўсіх сэнсах.
«Калі арганізатары нам прапанавалі выступіць на фэсце Graj, мы спыталі: «А не баіцёся, што мы разнясём гэтую пляцоўку?» І нам сказалі: «А паспрабуйце!» Для нас гэта была такая прыемная неспадзяванка, бо павінен быў граць іншы артыст», — кажа вакаліст:B:N: Алесь Лютыч.
Адносна прыцягнення польскай публікі Алесь рэагуе: так, запісалі некалькі песень на польскай мове і стараемся іх выконваць падчас сваіх клубных канцэртаў.
«Мы стараемся іх выконваць, каб павялічваць колькасць мясцовай публікі. Бо мы жывём у гэтай краіне і трэба з павагай ставіцца да гэтага і рабіць такія крокі, каб мясцовыя зразумелі нас: пра што мы спяваем, што нас турбуе, і ў творчасці гурта штосьці павінна быць на іх мове», — адзначае Алесь Лютыч. «Каб зачапіць людзей і каб яны пачалі слухаць беларускую музыку», — дадае бубначка:B:N: Vicky Fates.
Трэба сказаць, падчас аўтограф-сесіі, якую Алесь зладзіў каля месца продажу мерча, ад іх доўгі-доўгі час не адыходзілі некалькі польскамоўных фанатак, якія зачараванымі вачыма заглядаліся на саліста гурта.
Перакур
Паміж выступамі камандаў гледачы спяшаюцца выйсці з залы — здаецца, ад гарачыні ў ёй хутка пойдзе дым. Часам адчыняюць аварыйныя ўваходы, каб праветрыць, але на вуліцы спёка — не дапамагае. У перапоўненай курылцы можна паразмаўляць.
«Файны канцэрт, файныя музыкі. Лайнап у гэтым годзе сапраўды класны — тут і на патанчыць, і на паслухаць: «Крамбамбуля», Naviband, ніколі не слухала Sw@da x Niczos ужывую, таму чакаю. І так, столькі прыгожых людзей, і ўсе, ці амаль усе, размаўляюць па-беларуску — такой колькасці не сустракала даўно», — кажа Ганна (імя змененае).
А з залы нібыта рэхам даносіцца: «Нельзя, нельзя, нельзя, нельзя, повсюду камеры висят. Всюду камеры висят, за это граждане сидят…» На сцэне «Пятля Прыхільнасці», якая вяртае з летуценняў у беларускую рэчаіснасць. Пад песні гурта людзі на танцполе неяк мерна пагойдваюцца з боку ў бок: гэта нібыта і не танец зусім: усё ж «Пятля» — гэта хутчэй пра сэнсы, а не пра танцы.
Хлопцаў на сцэне змяняюць удзельнікі гурта Naviband, і разам з імі настрой мяняецца на зусім лірычны. Для гэтага, як аказалася, ёсць прычына: 5 верасня ў Ксюшы і Арцёма 11-я гадавіна вяселля. Ад гэтага песні ў іхным выкананні гучаць яшчэ больш інтымна — меней электронікі, больш акустычнага гучання, яны, нібы наўмысна, зрабілі перадых пасля трох папярэдніх сэтаў.
Урэшце ўсе затойваюць дыханне: Арцём прагаворвае прызнанні, што, бачна, ідуць з самага сэрца, і дзякуе «Ксю» за тыя гады, што яны разам. У адказ чуецца Ксюшына: «Ты цудоўны, самы лепшы. Дзякуй вялікі за падтрымку, за тое, што мы можам адсвяткаваць такую важную дату разам з вамі. Гэта сапраўды вельмі неверагодна».
Безумоўна, сэрцы пасля такіх словаў растаюць канчаткова.
«Я трошкі паплакала. Асабліва на кампазіцыі Naviband «Мама», бо сваю маму я не бачыла амаль тры гады, і гэта вельмі сумна. А што да беларускіх фестываляў, то я іх вельмі люблю, бо гэта адчуванне яднання, магчымасць убачыць шмат знаёмых твараў, паабдымацца з людзьмі, і я б адзначыла арганізацыю гэтага фэсту як добрую. Няма вялікіх чэргаў, прыемныя вядоўцы», — дзеліцца сваімі ўражаннямі Дар'я, якая ўжо больш за два з паловай гады жыве ў Варшаве.
Своеасаблівую атмасферу фестываля адзначылі і самі музыкі.
«Я сказаў бы, што тут вельмі цёпла, вельмі па-дамашняму, не хочацца, каб гэта спынялася. Бо такога не хапае, і я разумею, што людзі прыстасоўваюцца да жыцця краіны, у якой яны жывуць, але калі мы збіраемся разам — гэта тое роднае, што сядзіць недзе ў нас, і сэрца спявае. Я зычу фестывалю ўсяго толькі самага лепшага, няхай у наступным годзе ён адбудзецца на яшчэ большай пляцоўцы, поспехаў яму», — гаворыць Арцём з Naviband у каментары «Белсату».
Карціны «з малатка»
Тым часам вядоўцы фестывалю Марына Савіцкая і Алег Гарбуз праводзяць са сцэны аўкцыён. Лоты — рэчы артыстаў, якія бяруць удзел у фестывалі. Грошы, атрыманыя падчас аўкцыёну, ідуць на падтрымку беларускай музыкі.
Лоты, у сваю чаргу, разыходзяцца як гарачыя піражкі: за лічаныя секунды стаўкі ўзлятаюць да соцень злотых: цішотка і плэйліст Naviband ідуць за 600 злотых, карціна мастака Яраслава Кірвеля з выявай гурта «Дзецюкі» з першапачатковай стаўкі ў 10 злотых раптам хуценька дабягае да 777 злотых.
Крыху пазней акварэльная карціна Лявона Вольскага адпраўляецца аднаму з наведвальнікаў за 2000 злотых (праўда, рэкорду мінулага году гэта не перабіла — мінулым разам акуляры Лявона Вольскага пайшлі за 2 з паловай тысячы злотых).
Чаканыя «Госці»
Нарэшце на сцэне «адроджаная» «Крамбамбуля». Было бачна, што за час свайго «маўчання» гурт не тое што не згубіў сваёй формы, а, як сапраўдны моцны напой, толькі настаяўся і быў цалкам гатовы да ўжывання. Чым, безумоўна, не мінулі скарыстацца ўсе прысутныя. Хапіла адной песні — і разгарачаныя твары прысутных яскрава сведчылі: выступлення гурта ўжо даўно чакалі. А там «нагбом» пайшлі і «Партызаны», і «Абсэнт», і «Турысты» і «Госці».
Нават у пэўны момант падалося, што перад Sw@da x Niczos паўстала даволі няпростая задача — не разгубіць усю тую энергію, якую накалілі перад імі Лявон Вольскі і Ko. Але дзе там — гучныя біты, якія, здавалася, прабіралі наскрозь усё цела, і пранізлівае трохгалоссе падляшскіх дзяўчат — усё гэта ўводзіла ў пэўны транс і прымушала натоўп рухацца ў такт музыцы. Калектыў прымалі з надзвычайнай цеплынёй.
Як прызналася вядоўца Марына Савіцкая, публіка на фестывалі была сапраўды «цёплая і класная».
«Я не ведаю, ці то справа ў тым, што сёння нас так шмат, прычым вядома, што прыехалі з розных гарадоў, розных куткоў — ад Фінляндыі да Беларусі, што таксама не можа не радаваць. Класна, што ў нас адбываецца аўкцыён, і гэтыя лоты разлятаюцца па розных кутках свету, а гэта значыць, што беларускай музыкі, беларускага вайбу будзе больш, і гэта не можа не натхняць», — падсумавала вядоўца.
Такім чынам, беларусы ў Progresiji далі жару… А што да перажыванняў польскай паліцыі, то можна адзначыць такі эпізод. Ужо разыходзячыся з канцэрту, чарада людзей спыняецца на святлафоры. Чырвонае. Ні злева, ні справа няма трамваяў. Але людзі стаяць. Да пераходу падыходзіць яшчэ адзін мужчына, азіраецца ў адзін бок, у другі — і хуценька шмыгае цераз трамвайныя рэйкі. «Адразу бачна: не беларус», — голасна кажа адзін з чакальшчыкаў «зялёнага», і астатнія беларусы заліваюцца гучным смехам.
Былы выкладчык Іняза перайшоў на беларускую ў эміграцыі. Ён разважае пра лёс універсітэта, беларусаў за мяжой і адрозненне нас ад палякаў4
Каментары
Абшарпаны , брудны , не рамантаваны ад часоу́ Герэка .
Ганьба
І на падобных фэстах таксама.