Я ўсё дзяцінства чакала, калі пачну паміраць. А яшчэ я баялася надыходу моманту, калі я перастану хадзіць. Калі гэта здарылася, мне было 14 гадоў…
Я ўсё дзяцінства чакала, калі пачну паміраць. А яшчэ я баялася надыходу моманту, калі я перастану хадзіць. Калі гэта здарылася, мне было 14 гадоў…
«НН»: Распавядзіце, калі ласка, крыху пра сябе, пра сваю сям’ю.
Інга Татур: Я нарадзілася ў Бабруйску ў 1969 г. Пражыла тут усё жыццё. Тата ў мяне тутэйшы, ён нарадзіўся ў Бабруйску ў 1944 годзе, калі горад яшчэ вызвалялі. У іх вялікая сям’я, шмат братоў, сёстраў.
А маці ў мяне з роду Крукоўскіх. Захаваўся адзін стары фотаздымак прадзеда Паўла Крукоўскага — там ён, малады, у мундзіры афіцэра царскай арміі. Потым ён служыў і ў Чырвонай. Пабраўся шлюбам з Марыяй Міхневіч, у іх нарадзілася пяцёра дзетак. Мая бабуля Ніна была старэйшай дачкой.
Жылі яны вельмі заможна, працавалі многа. Арыштавалі прадзеда разам з ягонымі братамі ў гады «яжоўшчыны» — а пасля расстралялі. Сям’ю выслалі ў Бабруйск, дзе вельмі хутка памерла мая прабабка Марыя. Дом і маёмасць разрабавалі. Бабуля Ніна тулялася з малодшымі братамі і сястрычкамі па здымных кутах, працавала нянькай. Пісала нават Калініну, каб ён дазволіў прыняць дзяцей «ворага народа» ў школу‑інтэрнат. Дазволіў… А праз год пасля арышту Яжова майго прадзеда рэабілітавалі, пасмяротна.
«НН»: Калі вы згубілі магчымасць хадзіць? Як вы перажывалі гэты момант?
ІТ: Калі мне паўгода было, перахварэла нейкай хваробай. Дактары доўга не маглі разабрацца, чым я хварэю. Калі, нарэшце, даведаліся, у чым справа, мне ўжо было гадоў пяць. Я зразумела, пра што дактары размаўлялі з бацькамі. Яны казалі, што я хадзіць не буду, што хвароба будзе паступова развівацца, што я хутка памру. Я ўсё дзяцінства чакала, калі пачну паміраць. А яшчэ я баялася надыходу моманту, калі я перастану хадзіць. Калі гэта здарылася, мне было 14 гадоў.
Вельмі хутка, можа праз год, пачалі адмаўляць рукі. Уздымаю іх — а пальцы проста вісяць. А калі нейкія цягліцы перастаюць працаваць, то гэта, лічы, незваротна. Я спачатку вельмі перажывала, потым пачала маліцца. Я хаджу ў Евангельскую царкву, і там мы, калі молімся, рукі ўздымаем угару. Я кажу: «Вось бачыш, я нават не магу пальцамі паварушыць!» «А ты паспрабуй!» — нібыта чую ў адказ. Паспрабавала — пальцы трымаюцца трошкі — і падаюць. «А ты не засяроджвайся на іх! — у галаве такое. — Не засяроджвайся і ўсё, засяродзься на мне». Я пачала думаць пра Хрыста, маліцца. Малітву скончыла — і ўсё, працуе! На абедзвюх руках пальцы ажылі. Вось тады страх прайшоў. Ну, канечне, усё адно часам перажываеш, але гэта жыццё, і нават у такіх умовах трэба трымацца. Бо калі размазваешся — тады і размажашся. А калі трымаешся — дык і ўтрымаешся. Вось такія справы. Калі я пачала верыць у Бога, то перастала баяцца.
«НН»: Бог, царква — што яны значаць для вас?
ІТ: Як ужо сказала — можна размазацца, а можна трымацца. І тое, на чым ты трымаешся, — гэта Бог. Нядаўна так разважала: у Бібліі напісана, што словам Божым створаны нябёсы, сусвет, усё на гэтым слове трымаецца. Колькі людзей шукаюць, як жыць у гармоніі з сусветам. Яны абліваюцца вадой, мяса не ядуць, яшчэ нешта робяць, каб штосьці зберагчы, каб знайсці гармонію. А гармонія — яна ў слове Божым. Яна пачынаецца з твайго сэрца. Калі ў цябе ў сэрцы ці то крыўды, ці то нянавісць, ці горыч, боль —магчыма, нават справядлівая — няма ўжо той гармоніі з сусветам і няма зменаў, бо гэтыя пачуцці раз’ядаюць знутры. Як Ісус сказаў: Валадарства Божае ў саміх вас. Калі ты пачынаеш змяняцца з сэрца, то змяняецца і ўсё астатняе. Раней, калі я наведвала маладзёжную службу ў царкве, то вельмі перажывала, што я такая непрыгожая, са скаліёзам. Плакала шмат ад гэтага. У царкве такія дзяўчаты прыгожыя, а я… Аднойчы кажу: «Божа, ну зрабі мяне хоць на кроплю такой жа прыгожай». Доўга‑доўга малілася, хвілінаў пятнаццаць, звычайна ў мяне так доўга не атрымліваецца. Тады такое прыйшло: «Прыгажосць дачкі Цара ўнутры яе». Думаю: недзе я гэта ўжо чула. Ёсць такі псалом, але там не прыгажосць, а нейкае іншае слова. Але я прыняла гэта. Усё з сэрца чалавека ідзе. І ўпэўненасць, усё адтуль. Мы вельмі часта выгляд сабе малюем, антураж робім, а ўнутры гармоніі няма.
«НН»: Дарэчы, вас не крыўдзіць слова «інвалід»?
ІТ: Ды гэта ж немагчыма вымавіць: «чалавек з абмежаванымі фізічнымі магчымасцямі». Інвалід… Нармалёвае слова. Ну, дзякуй, што не калека, канечне! Я пра сябе кажу, што я інвалід, а вось іншых так назваць ужо баюся — а раптам чалавек пакрыўдзіцца? На самой справе, як бы ні называў, галоўнае — як ты ставішся да гэтага. А што да паліткарэктнасці, то яна часам гэтак зашкальвае ў людзей, што страчваецца цвярозасць.
«НН»: Як да вас ставяцца людзі на вуліцах у Бабруйску?
ІТ: Раней, калі я сама перасоўвалася па горадзе, у нас яшчэ было вельмі мала пандусаў.
Дык нашыя хлопцы — п’яныя, цвярозыя, лысыя, валасатыя, панкі — усе дапамагалі, каго толькі ні папросіш.Ім гэта не цяжка, яны разумеюць, што трэба чалавеку дапамагчы. Нават калі сустракаеш чалавека, які насцярожана да цябе ставіцца — магчыма, ён проста сам баіцца. На самой справе, калі чалавека разварушыць, усё будзе добра.
«НН»: Як вы думаеце, з цягам часу, гісторыі, людзі робяцца лепшымі ці горшымі?
ІТ: Я думаю, што людзі заўсёды аднолькавыя. Пачытайце Апулея «Залаты асёл». Там такое ж, як і ў нас. Так што ўсё аднолькавае, проста чалавек сам па сабе мае схільнасць да таго, каб скатвацца ўніз. У расій¬скай мове ёсць паняцце «целомудрие», цэласны розум. Цяпер межы гэтага цвярозага розуму настолькі размытыя, што людзі не ведаюць, дзе добра, дзе кепска. Я вось цяпер размаўляю па інтэрнэце з адным хлопцам — гэта наркаман, з Алтайскага краю. Мяне ніколі тая Сібір не цікавіла. А тут сустрэўся чалавек, які кажа: «Хачу кінуць, і не атрымліваецца». Проста чалавек робіцца для цябе блізкі, і думаеш, як яму дапамагчы.
«НН»: А вашая беларускамоўнасць — адкуль яна?
ІТ: Ад Караткевіча. У сёмым класе сяброўка, суседачка, прынесла мне кнігу на расійскай мове «Каласы пад сярпом тваім». Я як пачытала… Закахалася ў гэтага Алеся Загорскага. Пачала шукаць іншыя кнігі Караткевіча — не знайшла на расійскай мове, на беларускай чытаць пачала. Вельмі цяжка было, бо ў нас у сям’і ўсё па‑расійску было, у школе я беларускую мову не вывучала.
Багдановіч потым мне патрапіў, «Маладзік», кніга яго. Я нават перапісвала яе. Чытаць я чытала, але не размаўляла. А потым, калі пайшла ў царкву, настолькі мяне слова Божае захапіла, то мне нічога больш не хацелася. Хіба што Дастаеўскага чытала. Калі мастацкая літаратура, то мне хацелася, каб яна была пра шляхі чалавека да Бога.
А потым проста ў малітве пачалі з’яўляцца нейкія новыя словы. Кажу: «Госпадзе, ласка твая». А сама думаю: што такое «ласка»? Потым: «Госпадзе, ты такі лагодны». А што такое «лагодны»? Пачалі беларускія словы выскокваць. Гэта адбылося ў вёсцы. Ведаеце, Бог тваё жыццё бачыць наперад. Ён ведаў, што мне гэта патрэбна, што мне гэта да сэрца.
Гутарыў Алесь Кудрыцкі
Каментары