Уладзімір Зяленскі прызначыў кіраўніком Адэскай гарадской ваеннай адміністрацыі Сяргея Лысака, які дагэтуль узначальваў Днепрапятроўскую абласную ваенную адміністрацыю. Фактычна гэта азначае, што ён забярэ стырно кіравання горадам у Генадзя Труханава, якога прэзідэнт Украіны напярэдадні пазбавіў украінскага грамадзянства, піша BBC.
Што здарылася
Адказ на пытанне, якой цяпер будзе канфігурацыя ўлады ў Адэсе, насамрэч не такі просты, як можа здавацца.
Насуперак меркаванню многіх каментатараў, сам факт з'яўлення ўказа прэзідэнта Зяленскага аб пазбаўленні Генадзя Труханава ўкраінскага грамадзянства не азначае аўтаматычнага зняцця яго з пасады адэскага мэра.
Па-першае, сам Труханаў працягвае сцвярджаць, што ён ніколі не меў грамадзянства Расійскай Федэрацыі, і абяцае аспрэчыць указ Зяленскага ў Вярхоўным судзе Украіны, а калі спатрэбіцца, то і ў Еўрапейскім судзе па правах чалавека.
Па-другое, згодна з украінскім законам аб мясцовым самакіраванні, пазбаўленне мэра грамадзянства Украіны, вядома, з'яўляецца падставай для яго адстаўкі. Але, гаворыцца ў тым жа законе, момантам фактычнага спынення паўнамоцтваў такога мэра з'яўляецца галасаванне адпаведнай гарадской рады, якім яна «прымае да ведама гэты факт».
Генадзь Труханаў, па агульным прызнанні, мае вельмі моцны ўплыў на адэскую гарадскую раду, таму зусім не факт, што яго дэпутаты лёгка прымуць адпаведнае рашэнне — нават калі гэтага будуць патрабаваць ад іх праціўнікі мэра, што збіраюцца на мітынгі ў цэнтры горада.
Гэта значыць, з аднаго боку, Труханаў, вельмі верагодна, прынамсі, на нейкі час застанецца мэрам Адэсы. З іншага боку, Кіеў вельмі ясна даў зразумець, што хацеў бы адабраць у яго стырно кіравання стратэгічна важным горадам, які працягвае заставацца адной з прыярытэтных цэляў для расійскай арміі.
У гэтай сітуацыі Уладзімір Зяленскі вырашыў стварыць у Адэсе гарадскую ваенную адміністрацыю. Згодна з украінскім заканадаўствам, такія часовыя органы кіравання могуць з'яўляцца падчас дзеяння ваеннага становішча і ў гэтых умовах ажыццяўляць функцыі мясцовага самакіравання. Кіраўнікоў такіх ваенных адміністрацый сваімі ўказамі аднаасобна прызначае прэзідэнт. Яны дзейнічаюць у дзясятках прыфрантавых населеных пунктах і раёнах Украіны, а таксама, напрыклад, у Кіеве.
Працуюць гэтыя органы ў розных месцах па-рознаму. Паблізу фронту ваенныя адміністрацыі часта фактычна замянілі сабой абраныя яшчэ да пачатку вялікай вайны органы мясцовай улады і забяспечваюць больш-менш эфектыўнае функцыянаванне механізму дзяржулады ва ўмовах паўнавартасных ваенных дзеянняў. У тым жа Кіеве праца кіраўніка ваеннай адміністрацыі Цімура Ткачэнкі, на думку многіх назіральнікаў, хутчэй палягае ў пастаянных спрэчках з мэрам Уладзімірам Клічком, які працягвае заставацца на пасадзе, і прыводзіць да функцыянавання сталіцы Украіны ў рэжыме фактычнага двоеўладдзя.
Фармальна падставай для стварэння прэзідэнтам на той ці іншай тэрыторыі ваеннай адміністрацыі з'яўляецца просьба пра гэта з боку мясцовай улады або ваеннага камандавання. Так супала, што якраз днямі патрабаваныя 25 тысяч подпісаў набрала апублікаваная на сайце прэзідэнта петыцыя, у якой звычайны грамадзянін Украіны Іван Казачук папрасіў у Зяленскага «разгледзець пытанне аб стварэнні Адэскай гарадской ваеннай адміністрацыі для забеспячэння бесперапыннага і эфектыўнага функцыянавання органаў улады ў горадзе Адэса ва ўмовах ваеннага становішча».
Ужо раніцай у аўторак Уладзімір Зяленскі даручыў адэскаму губернатару Алегу Кіперу і галоўнакамандуючаму УСУ Аляксандру Сырскаму разгледзець гэтае пытанне — чытай, накіраваць афіцыйнае прадстаўленне аб стварэнні ў Адэсе ваеннай адміністрацыі. А ў вячэрнім звароце Зяленскі ўжо канстатаваў, што ваенная адміністрацыя будзе створана.
«Адэса заслугоўвае большай абароны і большай падтрымкі… Занадта шмат пытанняў бяспекі ў Адэсе занадта доўга заставаліся без належнага адказу», — аргументаваў ён сваё рашэнне.
Чаму гарадская ваенная адміністрацыя ствараецца ў Адэсе толькі цяпер? З аднаго боку, кажа крыніца Бі-бі-сі ва ўкраінскай уладзе, Уладзімір Зяленскі быў агаломшаны навінамі з горада ад 30 верасня. Тады на Адэсу абрынулася стыхійнае бедства: на працягу некалькіх гадзін там выпала месячная норма ападкаў. Аднак, казалі тады многія назіральнікі, недагляды мясцовай улады прывялі да таго, што ў выніку пагоднай анамаліі Адэса панесла каласальныя страты і загінулі як мінімум дзевяць чалавек. Гэта, кажа крыніца Бі-бі-сі, паказала, што кіраўніцтва горада спраўляецца са сваімі абавязкамі неэфектыўна, і прэзідэнт даручыў падначаленым больш старанна прыгледзецца да таго, што адбываецца там.
З іншага боку, працягвае суразмоўца Бі-бі-сі, толькі цяпер украінскія спецслужбы падалі прэзідэнту «дакладныя дакументальныя пацверджанні» наяўнасці ў Труханава расійскага пашпарта: раней, маўляў, гэта былі толькі заявы або ксеракопіі дакументаў.
Чаму гэта адбылося толькі на чацвёртым годзе вайны (і на дванаццатым годзе ад першага згадвання пра расійскія дакументы Труханава)? «Пра многіх кажуць, што ў яго ёсць другі пашпарт, але праверыць гэта доўга і складана. Але калі пацвярджэнне атрымліваюць — заўсёды ідзе ўказ аб пазбаўленні грамадзянства», — тлумачыць суразмоўца Бі-бі-сі.
У любым выпадку, стварэннем у Адэсе ваеннай адміністрацыі Уладзімір Зяленскі забяспечыў сабе законную магчымасць прызначыць фактычнага кіраўніка (або сукіраўніка — залежыць ад таго, якую тактыку паводзін для сябе абярэ Труханаў) горада без правядзення выбараў.
Родам з СБУ
Сяргей Лысак быў адным з самых непублічных кіраўнікоў абласцей ва Украіне. Інфармацыі пра яго ў адкрытых крыніцах настолькі мала, што немагчыма знайсці нават дату яго нараджэння.
Тлумачыцца такая закрытасць проста. Большую частку свайго свядомага жыцця Лысак правёў «на аператыўных і кіруючых пасадах ва ўпраўленнях Службы бяспекі Украіны ў розных рэгіёнах». Па некаторых дадзеных, Лысак служыў у «Альфе» — спецпадраздзяленні СБУ.
У 2014—15 і 2017 гадах Лысак прымаў удзел у АТА — баявых дзеяннях супраць расійскіх войскаў і прарасійскіх сепаратыстаў на Данбасе. У інтэрв'ю «Суспільному» Лысак лаканічна апісаў спецыфіку сваёй працы ў тыя дні: «Выяўленне шпіёнаў, выяўленне разведчыкаў, контрдыверсійная праца».
У тым жа інтэрв'ю журналістка звяртае ўвагу на вялікую колькасць узнагарод, якія ляжаць на стале ў працоўным кабінеце Лысака. «Самая каштоўная з іх — напэўна, гэта першая. Гэта быў Крыж доблесці за распрацоўку адной з арганізаваных злачынных груп на тэрыторыі Адэскай вобласці», — расказаў тады Лысак.
«Скажу шчыра, у першы дзень поўнамаштабнага ўварвання, напэўна, адзінае, што я вывез з кватэры, у якой жыў, — гэта ўзнагароды», — дадаў ён.
«Абарона на ўсіх франтах»
Поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну заспела палкоўніка Лысака ў Жытоміры — там ён з 2020 года ўзначальваў абласное ўпраўленне Службы бяспекі.
Пазней ён будзе ўспамінаць: у 4:15 раніцы яму патэлефанаваў камандзір памежнага атрада, які паведаміў пра тое, што яго пост абстрэльваюць з тэрыторыі Беларусі.
«Панікі дакладна не было, таму што паніка — гэта вораг у такой сітуацыі», — казаў Лысак у інтэрв'ю «11 каналу».
Тады, у першыя дні і тыдні поўнамаштабнага ўварвання галоўнай задачай Лысака стала арганізацыя абароны рэгіёна, каардынацыя самых розных ведамстваў і службаў — ад арміі да мясцовага самакіравання і леснікоў.
«Мне за прынятыя тады рашэнні не сорамна», — казаў ён.
У апошнія дні сакавіка 2022 года расійскія войскі пакінулі тэрыторыю Жытомірскай вобласці, а 26 сакавіка — верагодна, да Дня СБУ, які адзначаецца 25 сакавіка — Лысак указам прэзідэнта Зяленскага атрымаў званне брыгаднага генерала. Журналісты звяртаюць увагу: дакладна такое ж званне ў гэты ж дзень атрымаў будучы кіраўнік Службы бяспекі Васіль Малюк.
У ліпені 2022 года Уладзімір Зяленскі прызначыў Сяргея Лысака кіраўніком упраўлення СБУ ў Днепрапятроўскай вобласці. А ў лютым 2023 года, пасля таго, як Зяленскі заявіў, што кіраўнікамі прыфрантавых рэгіёнаў стануць людзі з ваенным досведам, Лысак быў прызначаны кіраўніком Днепрапятроўскай абласной ваеннай адміністрацыі.
«Галоўны прыярытэт — абарона рэгіёна на ўсіх франтах… Разам з камандай будзем набліжаць немінучую перамогу», — крыху пафасна напісаў ён тады ў тэлеграме.
Працу Лысака ў Дняпры складана ацаніць адназначна. З аднаго боку, было б наіўна чакаць ад прыфрантавой (а з нядаўняга часу — паўнавартасна франтавой) вобласці, напрыклад, паказчыкаў эканамічнага росту.
З іншага — Днепр працягваў выконваць функцыі лагістычнага, гуманітарнага, ваеннага, медыцынскага хаба, крытычна важнага для баявых дзеянняў, якія працягваюцца на поўдні і ўсходзе Украіны, і пры гэтым кіраўнік яго адміністрацыі не фігураваў у гучных скандалах або ўнутрыэлітных канфліктах. З трэцяга — мяркуючы па ўсім, Лысак быў на добрым рахунку ў цэнтральнай улады: напрыклад, летась некалькі разоў менавіта ён прадстаўляў «План перамогі» Уладзіміра Зяленскага на пасяджэннях мясцовых саветаў еўрапейскіх краін.
«Водпуск. Мінімум на тыдзень»
Па моцным целаскладзе новага кіраўніка Адэсы можна беспамылкова меркаваць, што значнае месца ў яго жыцці займае спорт. У адным з інтэрв'ю Лысак сказаў, што ў яго няма любімага месца для адпачынку Дняпры, бо яго працоўны графік выразна ўкладваецца ў схему «дом-праца-спартзала» і не пакідае месца ні для чаго іншага.
Лысак казаў, што «большую частку жыцця» займаўся грэка-рымскай барацьбой і сёння з'яўляецца віцэ-прэзідэнтам украінскай федэрацыі гэтага віду спорту.
У іншым інтэрв'ю Лысак згадаў, што ў яго ёсць цэлая калекцыя вышыванак, і кожная з іх асацыюецца ў яго з пэўнымі падзеямі або людзьмі.
На пытанне, што першае ён збіраецца зрабіць пасля перамогі Украіны ў вайне супраць Расіі, Лысак неяк сказаў: «Напісаць рапарт на водпуск, пабыць з сям'ёй. Як мінімум на тыдзень. А далей — закасаць рукавы і адбудоўваць краіну».
Каментары
У 14 годзе " альфа" сбУ Данецкай вобл з камандзірам здрадзіла і ваюе на баку Рф
Наконт Днепрапятроўскай вобл пад кіраўніцтвам Лысака яшчэ у 2022 годзе спі..саны зніклі вялікія аб'емы гумдапамогі з-за мяжы