«U kałonii canili prahramy prapahandystki Skabiejevaj». Były palitviazień Jaŭhien Mierkis raskazaŭ, jak vyžyvaŭ za kratami
Siarod vyzvalenych i prymusova vysłanych u Litvu 11 vieraśnia biełaruskich palitviaźniaŭ byŭ homielski žurnalist Jaŭhien Mierkis. Jaho asudzili na 4 hady źniavoleńnia za supracoŭnictva z «Biełsatam» i «Fłahštokam» — pa artykułach «Stvareńnie ekstremisckaha farmavańnia abo ŭdzieł u im» i «Sadziejničańnie ekstremisckaj dziejnaści». Jaŭhien, jaki ciapier znachodzicca ŭ Litvie, adkazaŭ na pytańni «Fłahštoka».
«Cisnuli, pałochali ciažkimi artykułami»
Žurnalist prabyŭ u niavoli amal poŭnyja try hady. Jaho zatrymali 13 vieraśnia 2022 hoda.
«Zranku pastupiŭ zvanok: dziaŭčyna z padatkovaj inśpiekcyi paprasiła padjechać, kab byccam vyrašyć niejkaje pytańnie. Pierad vychadam z domu zahadzia napisaŭ kaleham, papiaredziŭ, što kali chutka nie vyjdu na suviaź, to mianie zatrymali. «Tryvožny čamadančyk» užo byŭ hatovy.
Idu da parkoŭki, baču 5‑6 mužčyn u cyvilnym, paśpieŭ zaskočyć u mašynu, zabłakavaŭ dźviery. Sprabavaŭ nabrać tatu, ale mnie pačali hrukać u šybu, pakazvać, što buduć zaraz raźbivać šyby, zabłakavali mianie svaimi mašynami», — uzhadvaje Jaŭhien.
Zatrymańniem kiravaŭ małady kedebešnik. Paśla, kali žurnalist byŭ u SIZA, supracoŭnik KDB prychodziŭ da Jaŭhiena i sprabavaŭ vyciahnuć infarmacyju: jak finansujecca «Biełsat», chto z žurnalistaŭ pracuje ŭ Biełarusi, chto kiruje «Fłahštokam»:
«Cisnuli, pałochali niekalkimi ciažkimi artykułami. Ale ja kateharyčna admoviŭsia. Z taho času kedebešnik bolej nie prychodziŭ».
Na sudzie vyklikali śviedkaŭ, ale ich nabor byŭ vielmi dziŭnym. Dapytvali ŭ tym liku siabroŭ, a adnoj sa śviedkaŭ była žančyna, jakaja časta źjaŭlałasia na roznych iventach, prykidvałasia «svajoj», a paśla davała śviedčańni jak suprać Łarysy Ščyrakovaj, tak i suprać Jaŭhiena:
«Heta Žana Pikoŭskaja, jakaja davała pakazańni, što ja prychodziŭ na mierapryjemstvy ź mikrafonam z łahatypam «Biełsata», choć u mianie takoha mikrafona nie było. U vyniku prysud maje absurdnyja farmuloŭki, dzie napisana razmytaj movaj pra toje, što ja moh sfarmiravać u ludziej niejkaje niehatyŭnaje staŭleńnie, i za heta ja pakarany».
«Padychod, jaki vielmi psuje žyćcio, — zek nie pavinien mieć volnaha času»
Paśla prysudu Jaŭhiena nakiravali ŭ kałoniju ŭ Škłoŭ:
«Choć raniej u SIZA i kałonijach nikoli nie siadzieŭ, ale dziakujučy kniham, raspoviedam savieckich dysidentaŭ ujaŭlaŭ, jak vyhladaje sistema. Tamu mnie asabista było lahčej, bo hadami byŭ u temie».
Adnak ciažkaści Jaŭhien pieražyvaŭ jak i ŭsie «palityčnyja»: zabarona naviedvać sportzału, stadyjon, navat biblijateku i carkvu. Davodziłasia pastrajanna być u napružańni, bo treba było sačyć za tym, što adbyvajecca navokał, i za saboj:
«Kab nie dali jakoha parušeńnia, a tym bolš vakoł stukačy, i nie viedaješ dakładna, chto mienavita. Sistema prasiaknutaja ŭstanoŭkaj: zek pavinien pakutavać. Padychod, jaki vielmi psuje žyćcie, — zek nie pavinien mieć volnaha času. Administracyja stvaraje vielmi ščylny hrafik. Akramia prymusovaj pracy — roznyja lekcyi dadatkova, dziažurstvy, jak u vojsku, treba stajać na tumbačcy ŭ atradzie, hramadskija raboty časta biessensoŭnyja, prahlady filmaŭ na vychadnych. Tamu zeki vielmi vymatanyja».
Jaŭhien, jaki ŭ štodzionnym žyćci razmaŭlaje pa-biełarusku, praktykavaŭ heta i ŭ SIZA, ale nie ŭ kałonii:
«U škłoŭskaj kałonii mnie chutka dali zrazumieć, što ŭ ciabie buduć hihanckija prablemy. I na prykładach inšych siadzielcaŭ stała zrazumieła, što ja jašče bolš pryciahnu da siabie ŭvahu i pačnuć kidać u ŠIZA, dzie možna navat za paru dzion pasadzić zdaroŭje. Potym — PKT, krytaja turma».
Jaŭhien bačyŭ u kałonii šmat ludziej, jakija chutka psichałahična złamalisia, niechta pačynaŭ varjacieć. Fonam u mnohich adbyvalisia sumnyja padziei: śmierci blizkich, razvody. Ciažka było pieranosić toje, što «palityčnym» zabaraniajuć listavacca ź siabrami, važnymi tabie ludźmi, a dazvalajuć tolki ź blizkimi svajakami.
«Dziakujučy vałodańniu movami ŭdavałasia štości zrazumieć ź mižnarodnaj situacyi»
Jak žurnalistu Jaŭhienu cikava było imknucca sačyć za navinami, jakija ŭdavałasia atrymlivać vielmi abmiežavana — tolki ź dziaržaŭnych radyjo i telebačańnia. Asabliva — pra chod vajny Rasii suprać Ukrainy, bo da zatrymańnia Jaŭhien, niahledziačy na niebiaśpieku, imknuŭsia fiksavać situacyju z prysutnaściu ŭ Homieli rasijskich vojskaŭ i dzialicca infarmacyjaj ź niezaležnymi miedyja.
«Pry prahladzie telebačańnia ŭ kałonii canili pieradačy rasijskaj prapahandystki Skabiejevaj, bo jana z metaj vyśmiejvańnia pakazvała zamiežnuju chroniku, uryŭki repartažaŭ zamiežnych ŚMI, časam byli bačnyja biahučyja radki, i dziakujučy vałodańniu movami ŭdavałasia štości zrazumieć ź mižnarodnaj situacyi. Štości raskazvali «biełyja» [niepalityčnyja kryminalniki], jakija atrymlivali infarmacyju na spatkańniach z rodnymi. Dzialilisia, chto što čuŭ, abmieńvalisia navinami, bačyli ahulny trend», — havoryć Jaŭhien.
Jon adznačaje, što asnoŭnaj krynicaj navin było telebačańnie, jakoje časam uklučali:
«Samaje kaštoŭnaje ŭ navinach na dziaržTB — biahučyja radki, infarmacyja ź jakich nie zaŭsiody traplała ŭ zmantavanyja siužety. Źviartali ŭvahu, na čym akcentujecca prapahanda. I dalej sprabavali analizavać. Navat hazieta «SB» mahła być krynicaj infarmacyi — uvažliva čytali vialikija teksty i časam znachodzili tam paru kaštoŭnych radkoŭ».
«Jakim by ciažkim tam žyćcio ni było, chaciełasia b zastavacca ŭ Biełarusi»
Pra toje, što idzie praca pa vyzvaleńni palitviaźniaŭ, u kałonii razumieli z aficyjnych navin:
«Šokam dla ŭsich stała, što vypuścili Siarhieja Cichanoŭskaha. Zdavałasia, što my tut robim, kali ŭžo navat Siarhieja vyzvalili? Tamu čakali vyzvaleńnia, ale praces adbyvaŭsia raptoŭna».
Jaŭhien mierkavaŭ, što jaho razam ź inšymi palitviaźniami mohuć vyvieźci za miažu — tak i adbyłosia. Źjazdžać ź Biełarusi jon nie chacieŭ:
«Jakim by ciažkim tam žyćcio ni było, chaciełasia b zastavacca ŭ Biełarusi. Ale zaraz heta niemahčyma. Razumieju, što kali b ja pasprabavaŭ viarnucca, albo kali b mianie vyzvalili pa skančeńni terminu, była b hihanckaja ryzyka, što mianie ŭ luby momant biez pryčyny mahli b znoŭ zatrymać. Tamu bližejšyja płany pakul — pryjści ŭ siabie».
Jaŭhien chacieŭ by dalej realizoŭvać svaje navyki, kali dla hetaha źjaviacca ŭmovy:
«Nie ŭpeŭnieny, što heta budzie žurnalistyka. Mahčyma — ułasny błoh, analityka».
Łarysa Ščyrakova: Kab mianie pasadzić, HUBAZiK zamoviŭ u mianie etnafotasiesiju
Kolki zastavałasia siadzieć departavanym palitviaźniam?
Voś jak u Vilni sustrakali vyzvalenych palitviaźniaŭ ŠMAT FOTA
Poŭny śpis 52 vyzvalenych palitviaźniaŭ
Cisk Polščy daŭ vynik: na svabodu masava vyjšli žurnalisty «Biełsata». Ale pakul nie Pačobut
Ciapier čytajuć
«Čakaju tavar užo 13 dzion». Što pišuć klijenty ab prablemach Wildberries6
Kamientary