«Raźmierkavali mietadystam u Vietku»
U IT Ivan moh patrapić jašče raniej. Paśla škoły jon hod pravučyŭsia na śpiecyjalnaści «prahramnaje zabieśpiačeńnie infarmacyjnych technałohij» Homielskaha ŭniviersiteta. Ale dalej nie zmoh — prafiesijna zajmaŭsia chakiejem, hulni i treniroŭki vypadali na siesiju. Chłopiec zabraŭ dakumienty i pierajšoŭ na fakultet fizičnaj kultury.
«Ja vučyŭsia na biudžecie, i mianie raźmierkavali mietadystam u Vietku, — zhadvaje Ivan. — Zarobak tam 100-150 dalaraŭ — daloka nie sałodkaje miesca. I heta jašče nie samy horšy varyjant byŭ. Ja pačaŭ šukać alternatyvu, i mnie prapanavali pajści ŭ milicyju.
U Vietcy nie chacieli mianie adpuskać. Raskazvali, jak niadoŭha na aŭtobusie da ich kožny dzień jeździć (heta 10 kiłamietraŭ ad Homiela). Mnie treba było 6 lipienia ŭ vučebku pryjazdžać, a admacavalny list ja atrymaŭ tolki 5-ha».
Tak chłopiec staŭ učastkovym. Raźbiraŭsia z alimientščykami, pjanymi skandalistami, chadziŭ z kamisijaj pa prablemnych siemjach. Zarobak — ad 1000 da 1300 rubloŭ. Plus časam raz u kvartał premija — rubloŭ 350.
«Raz vy nadzieli pahony, značyć, pavinny hałasavać za Łukašenku»
U 2020-m za paŭtara miesiaca da vybaraŭ milicyjantaŭ pačali rychtavać da razhonaŭ pratestaŭ.
«Kožny tydzień źbiralisia, adpracoŭvali pastrajeńni, nas vučyli, jak treba bić ludziej, jak zatrymlivać. I ź ideałahičnaha punktu hledžańnia apracoŭvali, kazali: raz vy nadzieli pahony, značyć, padtrymlivajecie ŭładu, pavinny hałasavać za Łukašenku. Naviazvali: kali vy nie zhodnyja, zdymajcie formu i sychodźcie.
Nasamreč ja sam nie čakaŭ, što takoje budzie, dla mianie była šokam žorstkaść siłavikoŭ. Čamu ich tak zachlisnuła lutaść? Mnohija byli razzłavanyja, što nie iduć dadomu, a davodzicca pratakoły składać, zatrymlivać.
Chłopcy, jakija nie ŭmiejuć filtravać infarmacyju i sami pa sabie ahresiŭnyja, kaniečnie, pierastupali paroh. Ale ŭ Homieli było ŭsio nie tak strašna, jak u Minsku».
U dzień vybaraŭ Ivana ŭ biełaj kašuli adpravili patrulavać park. Haradskija ŭłady nie čakali, što na vulicy vyjdzie stolki narodu. Paśla milicyjantaŭ pierakinuli na płošču Paŭstańnia, dzie sabralisia pratestoŭcy. Zatrymanych ludziej Ivan vioŭ u bok aŭtazaka i adpuskaŭ.
«Rabiŭ heta schavana, bo kali b takoje pabačyli, dumaju, u SIZA pajechaŭ by ŭ hety ž dzień. Tam chapali ŭsich biez razboru, tamu ja staraŭsia raźviarnuć ludziej, pierakanać ich nie iści na płošču.
Ja nie bačyŭ, kab chtości jašče adpuskaŭ zatrymanych. Byli tyja milicyjanty, chto prosta bajaŭsia, — što natoŭp ich pabje. Tamu jany niechacia rabili ŭsio ŭ apošni momant».
Na nastupny dzień Ivana pakinuli ŭ RUUS, składać pratakoły na zatrymanych.
«10 žniŭnia dla mianie stała vyrašalnym — ja ŭbačyŭ, što ŭ supracoŭnikaŭ milicyi źniesła dach, i treba z hetym niešta rabić. U RUUSie ludzi na kaleniach stajali ci lažali na žyvacie. Naručnikaŭ na ŭsich nie chapała. Nikomu nie davali ŭstać z padłohi, navat pozy mianiać nie dazvalali. Ja ŭ toj dzień byŭ sam nie svoj. Staraŭsia ŭmiešvacca, asłablać kajdanki.
My ŭsie pastavili VPN. Našaj hałoŭnaj krynicaj infarmacyi byŭ «Niechta». Kiraŭniki pra situacyju ŭ krainie kazali sucha: tam krychu pratestujuć, ale my spraŭlajemsia», — zhadvaje chłopiec.
«Z našaha adździaleńnia zvolniłasia niedzie kala 10 čałaviek»
11 žniŭnia va ŭčastkovaha byŭ vychodny. A 12-ha, kali treba było vychodzić na pracu, jon vykłaŭ videazvarot: nazvaŭ Cichanoŭskuju prezidentam i paprasiŭ siłavikoŭ nie prymianiać zbroju.
Praz paŭhadziny da jaho pryjechali ź milicyi — chacieli zajści pahavaryć, zabrać žeton i paśviedčańnie. Chłopiec nie staŭ adkryvać, skinuŭ usio z bałkona. A paźniej u toj ža dzień razam z žonkaj Nastaśsiaj źjechaŭ va Ukrainu.
«Što mianie jašče padšturchnuła zapisać videa: byli adzinadumcy ŭ RUUS, i ja padumaŭ, što pa Biełarusi takich chapaje, chto prosta baicca zrabić pieršy krok. Kaniečnie, krychu nie apraŭdalisia maje čakańni. Ja dumaŭ, na bok narodu buduć pierachodzić u bolšym maštabie.
Z našaha adździaleńnia zvolniłasia niedzie kala 10 čałaviek, nakolki viedaju. Heta vielmi mała — u nas 250 supracoŭnikaŭ było. Ź niekatorymi ŭčastkovymi inśpiektarami ja padtrymlivaju suviaź. Jany čakajuć skančeńnia kantraktu i buduć sychodzić. U mnohich ža hrašovyja abaviazki.
Naprykład, za Akademiju MUS, kali adrazu zvalniacca, 45 tysiač biełaruskich rubloŭ treba budzie vypłačvać. Kantraktnyja — siem tysiač. Kali suma za vučobu źmianšajecca pastupova, to kantraktnyja nie. Navat kali ŭ apošni dzień sychodziš, usiu sumu viarnuć treba. A hrošy ž zvyčajna ŭžo patracili — mašynu, telefon kupili.
Unutrany klimat u milicyi taki, što ŭ hetu strukturu ja nikoli nie viarnusia. Ciabie prynižajuć, abražajuć na ŭsich stadyjach. Pavahi adnoha da adnaho tam niama. Toje, što kažuć pra milicejskaje braterstva, — dy łuchta heta. Chiba ciapier krychu zhurtavalisia, bo zrazumieli, što narabili, i im treba pry hetaj uładzie niejak žyć».
«Pa 8-10 hadzin traciŭ na navučańnie»
U Kijevie Ivan zadumaŭsia ab źmienie prafiesii, bo jašče padčas pracy ŭ milicyi jamu padabałasia videazdymka i mantaž.
«Heta było maim chobi, ja pryhladaŭsia da hetaha, bo nie źbiraŭsia źviazvać svajo žyćcio dalej ź milicyjaj, — havoryć Ivan. — Jašče kali tolki išoŭ učastkovym, dumaŭ, tam treba hladzieć za pravaparadkam, abaraniać nievinavatych. A potym zrazumieŭ, što jany nie pa takoj sistemie pracujuć: im patrebny spravazdačy, statystyka. Raniej ja razhladaŭ varyjant u advakataru pajści, ale bačym, jak tam ciapier usich dušać i pazbaŭlajuć licenzii».
Chłopiec źviarnuŭsia da biełaruskaj inicyjatyvy, jakaja dapamahaje z pracaŭładkavańniem. Atrymaŭ mientara pa moušn-dyzajnie i zasieŭ za vučobu.
«Prykładna praź miesiac ja zmoh uziać svaju pieršuju fryłans zamovu. 150 dalaraŭ zapłacili.
Kab pryjści da takoha vyniku, ja kožny dzień biez vychodnych prachodziŭ kurs, — dzielicca hamialčuk. — Dla mianie heta było jak praca — ja pa 8-10 hadzin traciŭ na navučańnie. Ja byŭ u Kijevie amal miesiac i horada nie bačyŭ. Maksimum Chryščacik, navat u Kijeva-Piačorskuju łaŭru nie chadziŭ.
Razumieŭ: kali ciapier nie navučusia, na što budu dalej žyć? Ja ž z žonkaj źjechaŭ, adkaznaść za dvaich ludziej niasu».
U vieraśni 2020-ha Ivan pierajechaŭ u Polšču. Kaža, jamu tady Ukraina nie zdavałasia biaśpiečnaj, chvalavaŭsia, što ŭ vypadku čaho jaho mohuć vydać.
«Adzinaje, pra što škaduju, što nie syšoŭ 9 žniŭnia»
Ivan asieŭ u Łodzi. Pracuje ŭ kampanii, što raspracoŭvaje hulni. Zajmajecca 2D i 3D-animacyjaj.
«Mnie hety vid dziejnaści vielmi padabajecca. Ja ŭ adpačynku sumuju pa pracy — takoha ŭ milicyi nikoli nie było. Vyvučaju piersanažnuju animacyju, chaču ŭ «Dysnej», «Piksar» patrapić.
Kali mianie brali na pracu, najmalniku spadabałasia, što ja za dva miesiacy dasiahnuŭ vielmi šmat. Ja dobra zrabiŭ testavaje zadańnie dla ich — nie pavieryli, što sam vykonvaŭ.
U IT-industryi časta hladziać nie stolki na tvaje navyki vałodańnia prahramami (hard skills), skolki na soft skills — tvajo staŭleńnie da kalektyvu. U mianie z hetym prablem niama, ja dastatkova kamunikabielny, zmoh skaryć najmalnika na sumoŭi.
U mianie na staroncy ŭ LinkedIn było paznačana, što ja pracavaŭ u milicyi i pieravučyŭsia. Mianie pa videa paznali. Mahčyma, heta taksama rolu adyhrała pry pracaŭładkavańni».
Žonka Nastaśsia raniej była vykładčycaj u muzyčnaj škole, pracavała tam pa raźmierkavańni. Ciapier taksama ŭ IT, pieravučyłasia na markietynhavaha mastaka.
«U inšaj firmie pracuje — my kankurenty, — uśmichajecca chłopiec. — Nam pašancavała ŭdvuch uładkavacca ŭ krutyja biełaruskija kampanii».
Razam jany vučacca ŭ Varšaŭskim univiersitecie na palitałohii. Pastupali pa prahramie Kalinoŭskaha. Vybar śpiecyjalnaści byŭ prostym — pajšli na fakultet, dzie hatovy byli uziać ich abaich.
«Mnohija, hledziačy na naš prykład, niapravilna aceńvajuć vysiłki, jakija treba prykłaści dla IT. Kali čałaviek dumaje, što pa hadzinie ŭ dzień budzie vydatkoŭvać na vučobu i praź niekalki tydniaŭ pačnie brać zamovy, to pamylajecca.
Z chłopcaŭ, jakija sa mnoj vučylisia pa prahramie Kalinoŭskaha, mnohija natchnilisia maim prykładam, ale pakul ni ŭ koha nie atrymałasia.
U industryi płaciać dobryja hrošy, ale nie za prosta tak. Treba vielmi šmat ščyravać. Ja za hod kuču kursaŭ dadatkovych prajšoŭ i dahetul vučusia. IT jakraz pra heta — navat kali ciabie ŭziali na pracu, nielha spyniacca, treba pavyšać svoj navyk, bo industryja zaŭsiody mianiajecca».
Pra rasstavańnie ź milicejskaj formaj Ivan nie škaduje.
«Adzinaje, pra što ja škaduju, što nie zrabiŭ heta 9 žniŭnia. Ale da hetaha rašeńnia taksama treba było saśpieć. Kali tyja padziei adbyvalisia, ja razumieŭ, što z adnaho boku słužba, a ź inšaha — kalehi niapravilna dziejničajuć. Jość zakon i čałaviečyja normy marali, jakija nielha pierastupać».
Kamientary