Saša Filipienka: Rasijskaje hramadstva abasrałasia na apieradžeńnie

Piśmieńnik Saša Filipienka daŭ intervju rasijskamu vydańniu «Mieduza» pra svoj apošni raman «Słon». U im jon siarod inšaha raskazaŭ, čamu hety raman — «u bolšaj stupieni razmova z rasijskim hramadstvam», ale ź biełaruskim hramadstvam taksama. A taksama akreśliŭ, u čym roźnica pamiž biełarusami i rasijanami.

Saša Filipienka ŭ Bierlinie 26 maja 2025 hoda

— Spytaju adrazu pra hałoŭnaje: u vas raman pra słanoŭ, jakich usie ihnarujuć. Jak naradziŭsia hety vobraz?

— Heta było jašče ŭ samym pačatku vajny. Ja vielmi šmat piŭ u tyja pieršyja dni. Kali pačalisia padziei ŭ Biełarusi [heta značyć pratesty suprać Alaksandra Łukašenki 2020-2021 hadoŭ], ja adčuvaŭ, što mahu niešta źmianić, što my rana ci pozna pieramožam. A tut ja adčuŭ vialikaje biaśsille, chaj heta i nie maja vajna.

Paru tydniaŭ ja prosta čakaŭ treciaj hadziny dnia, i adrazu napivaŭsia. Ja tady znachodziŭsia ŭ Šviejcaryi, u vielmi malaŭničym miescy ŭ harach ź vidam na Ženieŭskaje voziera. I mianie mučyła nievierahodnaje pačućcio viny i soramu, što ja znachodžusia ŭ pryhažości i biaśpiecy, a nie sa svaimi siabrami ŭ Kijevie. Paru tydniaŭ ja lažaŭ płastom, a potym uśviadomiŭ, što nikomu heta nie dapamoža.

Ale mianie ŭraziła reakcyja maich byłych tavaryšaŭ u Rasii, jakija vielmi chutka pierapałochalisia, damovilisia pamiž saboj i vyrašyli, što bolš ničoha zrabić nielha, što supraciŭlacca strašna. Tut u mianie asabistyja pretenzii da rasijskaha hramadstva.

Ja zaŭsiody ŭdzielničaŭ u pratestach i ŭ Rasii, i ŭ Biełarusi, chadziŭ na adzinkavyja pikiety. U mianie dastatkova vopytu, kab paraŭnać, dzie strašniej. I ja nie razumieju, kali mnie kažuć, što ŭ Rasii było vielmi strašna. Byŭ vialiki adrezak času, kali było nie strašna vychodzić, i mnie zdajecca, hety momant byŭ prapuščany. Rasijskaje hramadstva abasrałasia na apieradžeńnie.

Spačatku hienieralnaja linija była — niama sensu ničoha rabić, tamu što narmalna ž žyviom. I potym raptam babach — i ŭsio, ciapier strašna chadzić na pratesty, vakoł teror, ničoha nie zrabić. Vyjšli dziasiatki tysiač čałaviek, ale na fonie 140 miljonaŭ čałaviek hetaha mała — choć nie admianiaje podźvihu hetych ludziej.

U čym roźnica pamiž biełarusami i rasijanami? Biełarusy, jak u «Pralatajučy nad hniazdom ziaziuli», mohuć zaŭsiody skazać, što chacia b pasprabavali.

— U vyniku atrymlivajecca, što «Słon» — heta pierš za ŭsio tekst pra Rasiju.

— Mnie chaciełasia napisać univiersalny tekst. U Amierycy, naprykład, jaho možna čytać jak historyju pra prychod Trampa. Pryjšli słany, raznosiać usio i prahaniajuć ludziej. Mnie chaciełasia napisać i pra tych słanoŭ, jakich nie zaŭvažaje niamieckaje hramadstva i šviejcarskaje hramadstva. 

Ale viadoma, u bolšaj stupieni heta razmova z rasijskim hramadstvam — niezdarma ŭ mianie źjaŭlajecca dvuchhałovy słon, jon navat jość na adnym z eskizaŭ vokładki. Ale i ź biełaruskim hramadstvam taksama.

Siońnia ja naziraju, jak mnohija biełarusy vykarystoŭvajuć 2020 hod jak indulhiencyju. Jany suciašajuć siabie tym, što kažuć: my choć niešta zrabili ŭ 2020 hodzie, a rasijanie nie zrabili ničoha. Ale prajšło ŭžo piać hadoŭ, a ŭ Biełarusi ničoha nie vyrašyłasia. My nie pieramahli, u nas ludzi ŭ turmach, katavańni, aryšty ŭvieś čas. Vyjechała ad 500 tysiač da dvuch miljonaŭ čałaviek. U centry horada staić turma, dzie katujuć ludziej.

Biełarusy ŭ Minsku sapraŭdy hetak ža ciapier nie zaŭvažajuć toje, što adbyvajecca, nie chočuć zaŭvažać. Vyrasła novaje pakaleńnie — chłopcy i dziaŭčaty, jakim u 2020 hodzie było 15, ciapier im 20, i jany žyvuć užo ŭ inšaj krainie. Jany viedajuć, što było ŭ 2020 hodzie, ale heta nie ich baraćba.

Kamientary da artykuła