Інжынерны цуд коштам $167 мільярдаў павінен зрабіць Кітай энергасамадастатковым. Вось у чым яго сутнасць
Праект прадугледжвае пракопванне тунэляў праз высокія горы, каб выкарыстаць сілу ракі, якая працякае праз самы глыбокі і, магчыма, найдаўжэйшы каньён у свеце. Суседнія краіны выказваюць занепакоенасць з гэтай нагоды.
Фота: Li Lin / China News Service / VCG via Getty Images
Як піша The Wall Street Journal, Кітай пачаў будаўніцтва гіганцкай гідраэлектрастанцыі на сейсманебяспечнай ускраіне Тыбецкага плато на рацэ Цангпо.
Для рэалізацыі праекта давядзецца пракапаць тунэлі праз высокія горы, каб выкарыстаць сілу ракі, якая працякае праз самы глыбокі і, магчыма, найдаўжэйшы каньён у свеце.
Калі ўсё атрымаецца, то новая электрастанцыя зможа выпрацоўваць у тры разы больш энергіі, чым самая магутная на сёння гідраэлектрастанцыя ў свеце «Тры каньёны», якая таксама знаходзіцца ў Кітаі і забяспечвае энергіяй 40 мільёнаў дамоў.
Гэты праект, коштам 167 мільярдаў даляраў, лічыцца інжынерным цудам і з'яўляецца часткай стратэгіі Пекіна дасягнуць самадастатковасці ў крытычных галінах, такіх як энергетыка, на фоне ўзмацнення канфрантацыі з ЗША.
У 2023 годзе Кітай імпартаваў амаль чвэрць сваіх энергетычных рэсурсаў, і Пекін актыўна працуе над зніжэннем гэтай залежнасці. Праект таксама дапаможа падтрымаць кітайскую эканоміку, стварыўшы працоўныя месцы і развіваючы бізнэс у аддаленым Тыбецкім рэгіёне, дзе ўрад спрабуе ўмацаваць лаяльнасць мясцовага насельніцтва.
Энергію з праекта плануецца перадаваць па высакавольтнай сетцы коштам 7 мільярдаў даляраў у правінцыю Гуандун, а таксама ў гарады Ганконг і Макао.
Аднак праект выклікаў занепакоенасць з нагоды магчымай шкоды для навакольнага асяроддзя і патэнцыйнай катастрофы ў горным, сейсмічна актыўным рэгіёне, які вызначаецца велізарнай біяразнастайнасцю. Тут сустракаюцца рэдкія віды прыматаў, снежныя леапарды і бенгальскія тыгры. Напрыклад, у 1950 годзе землятрус магнітудай 8,6 у гэтым рэгіёне прывёў да тысяч ахвяр і апоўзняў, якія перакрывалі рэкі.
Рака Цангпо (Брахмапутра) на карце з пазначэннем (у правым верхнім вуглу) меркаванага тунэля і месца землятрусу 1950 года. Фота: WSJ
Кітайскія інжынеры актыўна імкнуцца пазбегнуць памылак мінулых праектаў, такіх як ГЭС «Тры каньёны», будаўніцтва якой прывяло да масавага перасялення людзей і экалагічных праблем з-за стварэння вялікага вадасховішча. Замест традыцыйнага ўзвядзення мегадамбы яны выкарыстоўваюць тэхналогію будаўніцтва ГЭС праточнага тыпу, якая абапіраецца на натуральны паток ракі для вытворчасці энергіі.
Для рэалізацыі гэтай канцэпцыі плануецца пракапаць глыбокія тунэлі праз горы ў зоне Вялікага каньёна Цангпо, каб перанакіраваць частку плыні ракі. Гэтыя тунэлі «прарэжуць» U-падобны выгін ракі ў зоне Вялікага каньёна (Great Bend), дзе рака падае амаль на 3200 метраў па вышыні на адрэзку больш за 480 кіламетраў.
Уверсе і ўнізе тунэляў будуць пабудаваныя плаціны. Вада будзе адводзіцца з верхняга ўзроўню, праходзіць праз тунэлі, прыводзіць у рух турбіны на ніжнім узроўні і вяртацца ў рэчышча перад тым, як цячы ў Індыю. Гэты метад, згодна з меркаваннем экспертаў, з’яўляецца суперразумным і пазбягае тыповых праблем традыцыйных дамбаў, такіх як выкарыстанне ядзерных выбухаў для прабівання шляху ў арыгінальных планах 1950-1970-х гадоў.
Нягледзячы на разумныя тэхнічныя рашэнні, праект выклікаў пратэсты ў суседніх краінах, праз якія цячэ рака Цангпо — Індыі і Бангладэш. Яны бачаць у ім пагрозу, бо Кітай можа кантраляваць паток вады, што ўплывае на рэсурсы за межамі сваёй тэрыторыі.
У Індыі мясцовыя ўлады называюць яго «вадзяной бомбай», якая можа пагоршыць сезонныя паводкі.
У адказ Індыя плануе пабудаваць уласную дамбу, каб кантраляваць паток ракі. Напружанасць павялічваецца яшчэ і таму, што Кітай лічыць частку індыйскага штата Аруначал-Прадэш сваёй тэрыторыяй, называючы яе паўднёвым Тыбетам.
Кітай, Індыя і Бангладэш не маюць пагаднення аб сумесным кіраванні ракой, якая ў Індыі называецца Брахмапутра, а ў Бангладэш зліваецца з Гангам. Кітай адхіляе крытыку, сцвярджаючы, што праект паспрыяе развіццю чыстай энергіі і паляпшэнню жыцця мясцовых жыхароў.