Hrošy ŭ Biełaruś viazuć furami. Jak dalnaboi i nie tolki napaŭniajuć krainu valutaj

Apošnija hady nasielnictva Biełarusi pradaje valuty našmat bolš, čym kuplaje. «Naša Niva» raźbirałasia, čamu tak adbyvajecca.

Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»

Narod hadami pradaje valutu bolš, čym kuplaje

Za dzieviać miesiacaŭ hetaha hoda fizičnyja asoby ŭ Biełarusi pradali ŭ banki valuty na $1,21 miljarda bolš, čym nabyli. Za anałahičny pieryjad 2024 hoda roźnica składała $1,26 miljarda. Ahułam za ŭvieś 2024 hod nasielnictva pradało valuty amal na $1,7 miljarda bolš, čym nabyło. Padobny pakazčyk budzie i sioleta.

Pry hetym varta adznačyć, što nasielnictva ŭžo piaty hod zapar źjaŭlajecca čystym pradaŭcom valuty, choć u 2021‑2022 hadach stanoŭčaje salda było bolš ścipłym — $53 miljony i $26 miljonaŭ adpaviedna. U 2023‑m było ŭžo amal $300 miljonaŭ.

Hrafik «Našaj Nivy», jaki pakazvaje salda valutnych apieracyj nasielnictva za apošnija 20 hadoŭ. Danyja za 2025 hod prahnoznyja, jany vybudoŭvajucca na asnovie danych za dzieviać miesiacaŭ hoda. 

Čamu pradavali valutu raniej

Usie apošnija dziesiać hadoŭ nasielnictva było čystymi pradaŭcami valuty za vyklučeńniem 2020-ha, kali paŭpłyvali ekanamičnyja i palityčnyja faktary.

Da 2020‑ha taksama była piacihodka, kali fizičnyja asoby štohod pradavali valuty bolš, čym kuplali. Ale ŭ ekanamičnym płanie pieryjad 2015—2019 hadoŭ mocna adroźnivajecca ad 2021—2025.

Heta była vielmi ciažkaja piacihodka, kali dachody padali. Praz značnaje skaračeńnie realnych zarobkaŭ ludzi byli vymušanyja zdavać raniej nazapašanuju valutu, prajadajučy adkładzienaje.

Pa miery palapšeńnia situacyi abjomy prodažu valuty nasielnictvam skaračalisia.

A što ciapier

A voś u 2023—2025 hadach nasielnictva aktyŭna pradaje valutu na fonie rostu realnych zarobkaŭ i biez papiaredniaha praciahłaha pieryjadu skupki valuty. 

Nabyvajuć valuty taksama šmat. Kali za ŭvieś rekordny 2024 hod biełarusy kupili valuty na $11,07 miljarda, to za 10 miesiacaŭ 2025‑ha — užo na $11,58 miljarda. To-bok na $512,2 miljona bolš, čym za ŭvieś minuły hod.

Kali paraŭnoŭvać studzień—kastryčnik 2025 hoda z anałahičnym pieryjadam 2024-ha, to pryrost składaje amal 28%.

Pavieličeńnie popytu na valutu pry stabilnym roście realnych dachodaŭ — źjava čakanaja. Ale pry hetym nasielnictva i bolš pradaje valuty, čym u papiarednija hady.

Heta mnoha ci mała?

Dla taho, kab zrazumieć, $1,7 miljarda — heta mnoha ci mała ŭ maštabach Biełarusi, — možna pahladzieć, naprykład, na hadavy biudžet Minska. Sioleta jon skłaŭ kala 11,8 miljarda rubloŭ, ci kala $4 miljardaŭ. To-bok nasielnictva druhi hod zapar pradaje valutu na sumu, jakaja raŭniajecca 44% biudžetu stalicy.

Hetyja ličby nijak nie źviazanyja pamiž saboj, ale adlustroŭvajuć, jak šmat valuty pradali biełarusy.

Adkul biarucca hetyja hrošy?

Statystyka pakazvaje, što ŭ biełarusaŭ ciaham apošnich hadoŭ hrošaj stanovicca bolš. Pry hetym časam možna pačuć, što nasielnictva pradaje šmat valuty nibyta praz toje, što prajadaje nazapašvańni. Ale z ulikam rostu realnych dachodaŭ i analizu inšych čyńnikaŭ stanovicca zrazumieła, što pryčyna ŭ inšym.

Inšy faktar, na jaki časam ukazvajuć ekanamisty, — heta skaračeńnie valutnych depazitaŭ i pieravod ich u rublovyja, pakolki, pačynajučy jašče z 2023 hoda, staŭki pa valutnych depazitach stali maksimalna niavyhadnymi ŭ paraŭnańni z rublovymi. Heta častkova sapraŭdy tak. 

Z 2023 hoda valutnyja depazity skaracilisia, ale na $1,1 miljarda. To-bok skaračeńni nie takija vialikija ŭ paraŭnańni z salda. A kali brać razam terminovyja depazity ź pieravodnymi, to atrymajecca, što ahulnaja suma valuty na rachunkach u nasielnictva ŭ paraŭnańni z 2023 hodam vyrasła na $194 miljony.

Pa-za ŭvahaj zastajecca taki važny faktar, jak masavaja mihracyja i ŭ pieršuju čarhu pracoŭnaja mihracyja.

Ludzi, jakija masava źjechali za miažu ŭ 2020‑ 2023 hadach, užo bolš-mienš uładkavalisia na novym miescy, ale ŭ mnohich zastalisia baćki ŭ Biełarusi, jakim jany mohuć dasyłać (a pa fakcie, chutčej, pieradavać najaŭnymi) hrošy ŭ Biełaruś, jakija paśla mohuć asiadać u abmieńnikach. Ale heta davoli drobny faktar u paraŭnańni z tym, kolki čałaviek źjechała na zarobki. U pryvatnaści, pajšli ŭ dalnabojščyki.

Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»

Kolki dalnabojščykaŭ ź Biełarusi pracuje ŭ ES?

Tolki ŭ adnoj Polščy stanam na vosień 2025 hoda kiroŭcami-mižnarodnikami pracuje kala 55 tysiač hramadzian Biełarusi. U Litvie — kala 25 tysiač. Atrymlivajecca tolki ŭ hetych dźviuch krainach kala 80 tysiač dalnabojščykaŭ ź biełaruskimi pašpartami.

Asablivaść takoj pracy ŭ tym, što dalnabojščyki redka pierajazdžajuć sami i vyvoziać siemji za miažu, bo 8‑10 miesiacaŭ na hod jany ŭsio adno pravodziać u kabinie fury.

Kali dadać, što biełarusy pracujuć dalnabojščykami nie tolki ŭ polskich i litoŭskich firmach, to možna mierkavać, što ličba biełaruskich dalnabojščykaŭ u ES moža dasiahać navat 100 tysiač čałaviek.

Ilustracyjny zdymak. Fota: AR

Pahatoŭ siarod biełarusaŭ kožny hod stanovicca ŭsio bolš hramadzian Polščy, jakija paśla atrymańnia druhoha hramadzianstva vypadajuć sa statystyki, ale pry hetym sami jany i ich siemji praciahvajuć žyć i tracić hrošy ŭ Biełarusi.

Pa kolkaści dalnabojščyki dahaniajuć ajcišnikaŭ

Kolkaść biełarusaŭ, jakija pracujuć dalnabojščykami ŭ Jeŭrasajuzie, supastaŭnaja z kolkaściu ajcišnikaŭ, jakija pracujuć u Biełarusi.

Raniej IT-siektar pry takoj kolkaści zaniatych u halinie ličyli adnym z asnoŭnych drajvieraŭ biełaruskaj ekanomiki. Aproč taho, što 100 tysiač ajcišnikaŭ traciać zaroblenyja hrošy ŭ krainie, jany taksama stvarajuć pradukt z vysokaj dadanaj vartaściu, dyj sami kampanii płaciać padatki ŭ Biełarusi.

Tym nie mienš vyhladaje, što najaŭnaść kala sta tysiač dalnabojščykaŭ, jakija ŭ siarednim zarablajuć pa 2000 jeŭra na miesiac, ź jakich kala 1500 jeŭra buduć pryvozić u krainu, — heta taksama vielmi važny čyńnik dla ekanomiki, jaki nie adlustroŭvajecca ŭ aficyjnaj statystycy.

Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»

Ludzi, jakija pradajuć nieruchomaść abo aŭto, zaŭvažajuć, što adčuvalnaja dola ich klijentaŭ — heta dalnabojščyki, jakija pracujuć u Jeŭropie.

Vymierać dakładny ŭniosak ad hetaha fienomiena niemahčyma, ale šerah uskosnych faktaraŭ pakazvaje na toje, što heta davoli istotnyja sumy, jakija pazityŭna ŭpłyvajuć na ekanomiku krainy.

Kamientary da artykuła