«Jany horšyja za francuzaŭ, my trapili z ahniu dy ŭ połymia». Jak «Vahnier» pravaliŭsia ŭ Mali

Dva hady paśla hibieli Jaŭhiena Pryhožyna hrupoŭka «Vahnier» pieražyvaje hłyboki kryzis u Mali. Rasijanam nie ŭdałosia ŭzbahacicca za košt zdabyčy karysnych vykapniaŭ. Bolš za toje, ich žorstkija mietady vyklikali napružanaść unutry malijskaj armii.

Malijcy z rasijskimi ściahami padčas akcyi pratestu suprać Francyi na Płoščy Niezaležnaści ŭ stalicy krainy Bamaka 22 vieraśnia 2020 hoda. Fota: Anadolu Agency via Getty Image

Paśla pieravarotu ŭ 2021 hodzie ŭładu ŭ Mali zachapiła vajskovaja chunta na čale z «časovym» prezidentam Asimi Haita, jaki sioleta padoŭžyŭ svoj termin da 2030 hoda. Spačatku, jak piša The Economist, jon padavaŭsia mnohim malijcam vyratavalnikam: abiacaŭ bolš rašučuju baraćbu z džychadystami i adnaŭleńnie suvierenitetu krainy paśla dziesiacihodździaŭ francuzskaha ŭpłyvu.

Chunta abvinavaciła Francyju i miratvorčuju misiju AAN (Arhanizacyi Abjadnanych Nacyj) u nierašučaści i pasiŭnaści. Ułady Mali spadziavalisia, što «Vahnier» budzie vajavać bolš achvotna i padparadkoŭvacca miascovamu kamandavańniu.

Novaja chvala hvałtu

Spačatku ŭ rasijan byli pośpiechi. U 2023 hodzie jany dapamahli armii viarnuć kantrol nad horadam Kidal na poŭnačy krainy. Adnak heta byŭ pik ich dasiahnieńniaŭ.

Pavodle danych prajekta pa zbory danych ab miescach i padziejach uzbrojenych kanfliktaŭ ACLED, z 2022 pa 2024 hod kolkaść śmierciaŭ, źviazanych z džychadystami, składała ŭ siarednim 3135 u hod, u toj čas jak za papiaredniaje dziesiacihodździe hety pakazčyk byŭ 736. Sioleta zahinuła ŭžo amal 2000 čałaviek, što śviedčyć pra dalejšaje paharšeńnie situacyi.

Sietka JNIM (Jama'a Nusrat ul-Islam wa al-Muslimin  — «Hrupa padtrymki isłamu i musulman», hałoŭnaja džychadysckaja arhanizacyja ŭ Sachieli, źviazanaja z «Al-Kaidaj») pašyraje svaju dziejnaść i napadaje navat na ekanamičnyja centry, jak horad Kaje na trasie da Sieniehała.

Viadoma, heta nie tolki vina «Vahniera». Situacyja ź biaśpiekaj była drennaj i da ich prychodu. Na piku francuzskaj apieracyi ŭ rehijonie było 5 tysiač vajskoŭcaŭ i 12 tysiač miratvorcaŭ AAN, ciapier u Mali tolki kala 2 tysiač rasijskich najmitaŭ.

Ale mietady «Vahniera» absalutna nie pasujuć dla baraćby z teraryzmam, jak tłumačycca ŭ spravazdačy amierykanskaj rasśledavalnickaj arhanizacyi The Sentry.

Akazałasia, što zabojstvy mirnych žycharoŭ — drenny sposab pryciahnuć na svoj bok zvyčajnych malijcaŭ. U vyniku infarmataraŭ stała mienš.

Kanflikty z vojskam

Pavodle ACLED, za apošni hod 80% śmierciaŭ siarod cyvilnaha nasielnictva adbylisia ad ruk malijskich sałdat abo «vahnieraŭcaŭ», a nie džychadystaŭ.

«Jany prosta zabivajuć ludziej [jakich padazrajuć], navat nie praviarajučy», — raskazaŭ adzin z sałdat.

U spravazdačy śćviardžajecca, što «Vahnier» stvaraje «turmy pad adkrytym niebam», błakujučy harady, dzie, na ich dumku, chavajucca bajeviki. Rasijanie taksama padtrymali apałčeńnie, jakoje abvinavačvajuć u etničnych čystkach. U vyniku sieparatysty i džychadysty ŭsio čaściej abjadnoŭvajucca suprać «Vahniera» i ŭradavaj armii.

Skrynšot videa / YouTube

Pavodle amierykanskaj daśledčaj arhanizacyi The Sentry, «vahnieraŭcy» adkryta pahardžajuć malijcami, zabirajuć vajskovuju techniku biez dazvołu i ihnarujuć zahady. Padčas evakuacyi pieravaha addajecca rasijanam, što vyklikaje niezadavolenaść siarod prostych malijskich sałdat. Adzin aficer pryznaŭ:

«Jany horšyja za francuzaŭ, jany ličać maich ludziej durniejšymi za siabie. My trapili z ahniu dy ŭ połymia».

Da taho ž, sama bajazdolnaść rasijskich najmitaŭ pad sumnievam. U 2024 hodzie kala 84 rasijan zahinuli ŭ bai z paŭstancami paśla taho, jak piasčanaja bura nie dazvoliła vykarystoŭvać avijacyju.

11 žniŭnia napružańnie ŭ armii vyliłasia ŭ adkryty kanflikt: dziasiatki sałdat i hienierałaŭ, jakija krytykavali rasijan, byli zvolnienyja.

Ekanamičny tupik

Nie ŭdałosia «Vahnieru» i atrymać kantrol nad zdabyčaj zołata ŭ krainie, jakaja źjaŭlajecca druhim pa vieličyni vytvorcam zołata ŭ Afrycy. Chunta admoviłasia pieradavać rasijanam bujnyja radoviščy, jakimi kirujuć zachodnija kampanii. Zamiest hetaha ŭrad vykarystaŭ «rasijskuju pahrozu», kab vycisnuć bolš hrošaj z haliny, jakaja zabiaśpiečvaje bolš za pałovu padatkovych pastupleńniaŭ.

«Asimi i jaho kamanda — nie durni. My nie dla taho vyhnali adnych zachopnikaŭ, kab adčynić dźviery inšym, jak heta zrabili ŭ Centralna-Afrykanskaj respublicy», — kaža čynoŭnik ź Ministerstva hornaj zdabyčy.

Sproby «Vahniera» zachapić drobny, samatužny siektar taksama pravalilisia. Spačatku ich pasłuhi apłačvalisia ź biudžetu Mali, ale siońnia, mahčyma, častku vydatkaŭ užo pakryvaje sama Maskva.

Fota: Arkady Budnitsky / Anadolu Agency via Getty Image

Abureńnie hramadstva

Choć u hramadstvie niama žadańnia viartać prafrancuzskija elity, niezadavolenaść rasijanami raście.

«Ja byŭ adnym z tych, chto ščyra vieryŭ, što rasijskaja prysutnaść niešta źmienić. Siońnia ja vielmi rasčaravany», — cytuje vydańnie ananimnaha subiasiednika-navukoŭca.

Žychar stalicy Bamaka adznačaje: «Jany stracili 80% svajoj papularnaści, bo nie zdolnyja kiravać krainaj. Sacyjalnaja struktura razburajecca z kožnym dniom».

Novyja hulcy i padzieńnie ŭpłyvu Maskvy

Ci mahčymy novy pieravarot u Mali — pakul niajasna. Niekatoryja analityki miarkujuć, što prezident Haita choča pamienšyć zaležnaść ad Rasii (u toj čas jak ministr abarony maje bolš ciesnyja suviazi z Maskvoj).

Mahčyma, na heta robiać staŭku ZŠA, jakija ŭžo nakiroŭvajuć svaich čynoŭnikaŭ u rehijon dla abmierkavańnia dapamohi ŭ śfiery biaśpieki i ździełak pa karysnych vykapniach. Taksama ŭzmacniajecca ŭpłyŭ Turcyi, jakaja pastaŭlaje bieśpiłotniki, i krain Piersidskaha zaliva.

Dla Maskvy heta surjoznaja prablema. Asnoŭny kozyr «Vahniera» byŭ u tym, što jon hatovy vajavać tam, dzie Zachad ci AAN admaŭlalisia ŭmiešvacca. Ale praz dva hady paśla śmierci svajho lidara Jaŭhiena Pryhožyna Kreml sprabuje ŭziać hrupoŭku pad kantrol.

U červieni jaje reštki ŭ Mali pierajmienavali ŭ «Afrykanski korpus» z pramym padparadkavańniem Maskvie. Heta było ŭskosnaje pryznańnie pravałaŭ «Vahniera».

Ciapier chunta Mali moža zadacca pytańniem: kali jość vybar pamiž asłablenaj Rasijaj i novymi partniorami — ad ZŠA da Turcyi i dziaržaŭ Piersidskaha zaliva, — dyk navošta praciahvać arendu rasijskich štykoŭ?

Kamientary da artykuła