U niekalkich krainach uspyški virusa Čykunhuńja. Što heta takoje i ci bajacca biełarusam?

Raniej Minzdaroŭja Biełarusi vykazvała aściarohi, što pakistancy, jakich choča zaprasić u krainu Łukašenka, pryviazuć u Biełaruś hetu infiekcyju.

Azijacki tyhrovy kamar — pieranosčyk infiekcyi Čykunhuńja. Fota: Wikimedia Commons

Pa danych Suśvietnaj arhanizacyi achovy zdaroŭja, virusnaja infiekcyja Čykunhuńja ŭžo vyjaŭlena ŭ 119 krainach. Uspyška nazirajecca ŭ Kitai, a ŭ Jeŭropie asobnyja łakalnyja vypadki zarehistravany ŭ Ispanii, na poŭdni Francyi i ŭ Italii. Pry hetym abviaščać nadzvyčajnuju situacyju nie płanujecca.

Što takoje Čykunhuńja

Čykunhuńja — heta vostraja virusnaja infiekcyja, jakaja pieradajecca praz ukusy zaražanych kamaroŭ niekalkich vidaŭ rodu Aedes (adroźnivajucca čorna-biełymi mietkami na łapkach, nasialajuć pieravažna tropiki i subtropiki). Hetyja nasiakomyja najbolš aktyŭnyja na śvitanku i pierad źmiarkańniem, a nočču zvyčajna nie napadajuć.

Nazva chvaroby pachodzić z movy naroda makonde (Tanzanija) i aznačaje «toj, chto sahnuŭsia» — praz charakternuju zhorblenaść pastavy, jakaja źjaŭlajecca vynikam mocnych bolaŭ u sustavach. Pieršaja viadomaja ŭspyška była zafiksavana kala 80 hadoŭ tamu ŭ Tanzanii.

Jak praciakaje chvaroba i jakija simptomy

Paśla ŭkusu zaražanaha kamara inkubacyjny pieryjad składaje ad 4 da 8 dzion. Paśla ŭ čałavieka raptoŭna pavyšajecca tempieratura da 39—40 °C, pačynajucca mocnyja boli ŭ sustavach, jakija časta supravadžajucca aciokami. Dadatkovyja simptomy mohuć uklučać syp na skury padobny da alerhičnaha, hałaŭny bol, boli ŭ ciahlicach, ahulnuju słabaść, młosnaść.

Simptomy Čykunhuńji padobnyja da lichamanak denhie i Zika, što ŭskładniaje dyjahnostyku. Chvaroba redka pryvodzić da śmierci (pa danych SAAZ śmiarotnaść mienšaja za 0,1%). Ciažkija vypadki čaściej za ŭsio nazirajucca ŭ niemaŭlataŭ, pažyłych ludziej i tych, chto maje surjoznyja chraničnyja zachvorvańni. Asnoŭnaja niepryjemnaść — heta praciahłyja boli ŭ sustavach, jakija mohuć zachoŭvacca miesiacami, a ŭ redkich vypadkach — navat hadami.

Syp, charakterny dla Čykunhuńji. Fota: Wikimedia Commons

Lačeńnie i vakcynacyja

Śpiecyfičnaha lačeńnia ad Čykunhuńji niama. Antybijotyki nie dapamahajuć, bo infiekcyju vyklikaje virus. Terapija simptamatyčnaja: źnižeńnie tempieratury, supraćzapalenčyja preparaty dla palahčeńnia bolu, adpačynak i padtrymka vodnaha bałansu.

Vakcyna ad chvaroby raspracavana, ale jaje dastupnaść abmiežavanaja. Prablema ŭ tym, što Čykunhuńja najbolš pašyrana ŭ biednych rehijonach, dzie niama vialikaha kamiercyjnaha rynku dla vytvorcaŭ. Rynak u raźvitych krainach zanadta mały, kab pryciahnuć značnyja inviestycyi. Tolki ŭ apošnija hady źjaviłasia niekalki zarehistravanych vakcyn, ale jany pakul nie vykarystoŭvajucca masava.

Hieahrafija i pieranosčyki

Jak adznačajuć śpiecyjalisty, u endemičnych rehijonach mnohija ŭžo pierachvareli i majuć pažyćciovy imunitet, ale chvaroba praciahvaje raspaŭsiudžvacca ŭ inšych krainach, bo virus mohuć zavieźci turysty, a kamary rodu Aedes sustrakajucca ŭ mnohich rehijonach.

Pašyreńnie areała virusa źviazana z hłabalnym paciapleńniem i adaptacyjaj kamaroŭ da novych umoŭ. Asnoŭnym pieranosčykam u Jeŭropie źjaŭlajecca azijacki tyhrovy kamar (Aedes albopictus). Hety vid pachodzić z Paŭdniova-Uschodniaj Azii, ale ciapier pryžyŭsia ŭ mnohich krainach ES.

U Biełarusi pastajannych papulacyj hetych kamaroŭ niama. U susiedniaj Ukrainie ich epizadyčna znachodzili ŭ Krymie, ale jany nie zmahli zamacavacca praz klimatyčnyja abmiežavańni.

Ryzyki dla Biełarusi

Pa mierkavańni śpiecyjalistaŭ, vypadki zaražeńnia ŭ našaj krainie mohuć być tolki zavoznymi, pakolki kamary-pieranosčyki nie zdolnyja pierazimavać u našym rehijonie.

Jajki tyhrovaha kamara mohuć zachoŭvać žyćciazdolnaść niekalki hadoŭ i traplać u inšyja krainy razam z tavarami. Naprykład, z patrymanymi aŭtamabilnymi šynami, u jakich nazapašvajecca vada, što stvaraje idealnyja ŭmovy dla razmnažeńnia kamaroŭ. Inšy šlach — vazony z dekaratyŭnymi raślinami: u vilhotnym asiarodździ mohuć zastavacca jajki, ź jakich paźniej, užo ŭ novaj krainie, vyvodziacca darosłyja kamary.

Tak tyhrovyja kamary ŭ minułym zachapili terytoryi Paŭnočnaj i Paŭdniovaj Amieryki, a taksama poŭdzień Jeŭropy.

Jak zaścierahčysia

Tym, chto ciapier padarožničaje ŭ zony ryzyki (Afryka, Indyjski akijan, Paŭdniovy Kitaj) rekamiendujecca vykarystoŭvać repielenty, nasić zakrytaje adzieńnie, a taksama pažadana znachodzicca ŭ pamiaškańniach, dźviery i vokny jakich abstalavany maskitnymi sietkami.

Kali ž paśla viartańnia ŭźniknuć apisanyja vyšej simptomy — źviarnucca da doktara i paviedamić, u jakoj krainie adbyłosia zaražeńnie.

Pavodle Kitajskaha centru pa kantroli i prafiłaktycy zachvorvańniaŭ, virus nie pieradajecca pry kašli, čchańni abo praz zvyčajny kantakt. Panaamierykanskaja arhanizacyja achovy zdaroŭja taksama padkreślivaje, što abdymki, pacałunki, ahulny posud ci pavietra nie źjaŭlajucca šlachami pieradačy.

Pieranosčykami vystupajuć tolki kamary. Samaje hałoŭnaje — kantralavać hety viektar: čym mienš kamaroŭ, tym mienšaja ryzyka pieradačy virusa.

Kamientary da artykuła