«Dzieci rastuć z adčuvańniem, što być biełarusam pačesna, jak vypusknikom Harvarda». U Batumi dziejničaje biełaruskamoŭnaja škoła — voś jak heta pracuje

Kaštuje navučańnie 300 dalaraŭ na miesiac. Kłasy farmirujuć nie pa ŭzroście, a pa ŭzroŭni viedaŭ. Pahłyblena vyvučajuć fiziku, a jašče jość pradmiet «biełaruskija tancy». Pahutaryli z Aksanaj Akunievič, kiraŭnicaj biełaruskaj škoły «Ertad Rozum» u Batumi, pra toje, jak heta — ładzić adukacyju na rodnaj movie za tysiačy kiłamietraŭ ad Minska. Heta havorka pra toje, jakoj moža być škoła, ale taksama pra toje, jak mnoha moža zrabić adzin čałaviek.

Fota: Alisa Małpava

Ideja škołki ŭźnikła ŭ 2022 hodzie — tady Aksana jašče žyła ŭ Biełarusi. Sprava ŭ tym, što ŭ Hruzii dobra naładžanaja adukacyja dziaciej na roznych movach.

Heta nazyvajecca «siektar»: pracuje hruzinski siektar navučańnia i jašče piać siektaraŭ na zamiežnych movach. 

I kali ŭ Hruzii paśla 2020-ha apynułasia šmat biełarusaŭ, uźnikła ideja, što možna zrabić i biełaruski siektar. U sprobach damahčysia hetaha biełarusy chadzili da hruzinskich uładaŭ, ale ničoha nie atrymlivałasia.

Sama Aksana ŭ toj čas rychtavałasia da emihracyi. Abrała Batumi — horad ź vialikaj biełaruskaj dyjasparaj i fajnym klimatam:

«Mnie prapanavali ŭ Batumi pracu — maŭlaŭ, jość škoła, zasnavanaja ruskimi, ale ŭ joj šmat biełarusaŭ. Ja musiła zrabić tam biełaruski siektar i ŭznačalić jaho.

Aksana Akunievič. Fota: Aksana Akunevich / Facebook

Heta byŭ 2022 hod, sakavik. Kali my jechali ŭ Hruziju, było vielmi kiepskaje nadvorje. Možna było zajechać u krainu tolki pa Krastovym pieravale, a jaho tady zakryli na miesiac. Mianie čakali na pracu, ale ŭłaśniki rasijskaj škoły pieradumali ładzić u joj biełaruski siektar».

Praź niekalki miesiacaŭ hruzinski ambudsmien padkazaŭ miascovuju pryvatnuju škołu, hatovuju dapamahčy ź biełaruskaj adukacyjaj. Tady Aksana dałučyłasia da stvareńnia biełaruskaj škołki. 

Prapanova supracoŭničać pryjšła bližej da vosieni 2022-ha, i tamu pieršy navučalny hod zmahli raspačać tolki 15 kastryčnika:

«Paščaściła — znajšłosia vosiem čałaviek, chto byŭ hatovy ŭ nas vučycca. Ale heta była škoła niapoŭnaha navučańnia, bo ja chacieła pahladzieć, jak atrymajecca naładzić jaje pracu, i treba było vyrašać jurydyčnyja prablemy. Tamu na pieršy hod my adkryli tolki škołku dla šostaha kłasa».

Taksama biełarusy Batumi, u tym liku i Aksana, adkryli subotniuju škołu, dla jakoj znajšłosia finansavańnie. Na pačatku tam vučyłasia 78 dziaciej — u kancy hoda ich było ŭžo 103, to-bok popyt akazaŭsia bačny.

Na nastupny navučalny hod atrymałasia zładzić škołu poŭnaha navučańnia dla dziaciej z 1 pa 12 kłasy. Praŭda, u ciapierašnim navučalnym hodzie vučniaŭ było mienš — 24 dziciaci. U škole abjadnanyja kłasy: naprykład, abjadnoŭvali druhi i treci kłasy, čaćviorty i šosty, siomy i dziasiaty. U apošnich dvuch kłasach, 11-m i 12-m, vučniaŭ nie było.

Darečy, pra kłasy — ich u škole farmirujuć nie pa ŭzrostach, a pa ŭzroŭni viedaŭ pa matematycy i anhlijskaj movie. I kali, naprykład, dzicia pa ŭzroście musić być u piatym kłasie, ale maje viedy tolki na treci kłas, jaho adpraviać u treci — inakš, kaža Aksana, u piatym kłasie jano ničoha nie zrazumieje: 

«My tak pahladzieli, što heta značna prasoŭvaje raźvićcio dziaciej, im potym praściej dahnać tyja viedy, jakija musiać być u ich pa ŭzroście».

Fota: Alisa Małpava

Z adkryćciom biełaruskaha siektara tak i nie skłałasia, tak što dzieci ŭ škołcy pa dakumientach vučacca ŭ hruzinskich kłasach.

Škoła płatnaja, navučańnie ŭ joj kaštuje 300 dalaraŭ na miesiac.

«U nas jość biełaruskija tancy jak pradmiet, fiziku my pačynajem vyvučać z čaćviortaha kłasa»

Za hetyja hrošy dzieci atrymlivajuć škołu poŭnaha navučańnia, kaža Aksana:

«Chaciełasia dadać šmat pradmietaŭ, jakija ja liču važnymi, bo ja šmat vyvučała sistemy adukacyi roznych krain. U nas šmat zaniatkaŭ — jany pačynajucca ŭ 10 i skančajucca ŭ 18 hadzin. U nas jość biełaruskija tancy jak pradmiet, fiziku my pačynajem vyvučać z čaćviortaha kłasa». 

Takaja ŭvaha da fiziki nievypadkovaja, bo sama Aksana — vykładčyca fiziki i infarmatyki. U Minsku žančyna spačatku pracavała ŭ dziaržaŭnych škołach, potym u pryvatnych, a za piać hadoŭ da emihracyi zasnavała prajekt pad nazvaj «Čałaviečaja fizika» — imknułasia rabić navuku papularnaj.

«Chaču stvaryć biełaruskamoŭnaje asiarodździe, u jakim maje dzieci buduć spakojna navučacca»

Kali biełarusam pierastali vydavać novyja pašparty za miažoj, heta mocna paŭpłyvała na kolkaść biełarusaŭ u Hruzii — Aksana kaža, što dyjaspara źmienšyłasia na tracinu. Ciapier, kali ŭ kahości z členaŭ biełaruskaj siamji skančvajecca pašpart, možna padacca ŭ Hruzii na mižnarodnuju abaronu. Voś tolki pakul biełarusam hetuju abaronu tam nie davali, i našmat nadziejniej vyjechać u inšyja krainy, kab lehalizavacca.

I tym nie mienš u Hruzii ŭsio roŭna zastajucca biełarusy:

«Peŭnaja kolkaść ludziej źjazdžaje z Hruzii praz dakumienty, ale ŭvieś čas siudy pryjazdžaje niechta ź Biełarusi. Z druhoha boku, jość biełaruskija siemji, jakija źjechali pa dakumienty ŭ Polšču i potym, kali ich vyrabili, viarnulisia ŭ Hruziju. Letaś byli 1-2 takija siemji, a ciapier jany iduć prosta ručainkaj».

Haryzont płanavańnia ŭ biełaruskaj škołki — hod. Aksana razvažaje, što chacieła b sioleta nabrać kala sta vučniaŭ i ładzić prahramy abmienu z zamiežnymi škołami. Ciapier dzieci ŭ jaje škole vučacca pa-biełarusku i dadatkova vyvučajuć hruzinskuju, anhlijskuju i francuzskuju movy, a zaraz možna budzie i vučyć polskuju movu.

Dla Aksany važna nie prosta davać adukacyju, ale i ładzić supolnaść. U jakaści prykładu jana ŭspaminaje supolnaść, jakaja była na fizičnym fakultecie BDU, kali vypuskniki i paśla navučańnia prychodzili na fakultet, rabili supolnyja prajekty pamiž saboj.

Škoła niadaŭna pierajechała ŭ novy trochpaviarchovy budynak — akramia navučańnia, tam pracuje i biełaruskaja prastora «aKsiarodak». Ale ž ź finansami ŭ škoły nie ŭsio dobra. Aksana kaža, što ŭsie jaje nazapašvańni pajšli na stvareńnie biełaruskaj prastory i pašyreńnie, tamu jaje pakul što niedasiažnaja mara — chacia b vychodzić u nul pa arendzie pamiaškańnia. Hrošy, jakija baćki płaciać za navučańnie, pakryvajuć tolki zarobki nastaŭnikaŭ. Kab apłacić arendu, davodzicca źbirać danaty, ale Aksana zhadvaje i dapamohu dyjaspary.

Dla žančyny biełaruskamoŭnaja škoła — jaje vialikaja ideja:

«Ja z naradžeńnia biełaruskamoŭnaja. Moj dziadula, kali jamu było 17, źjechaŭ ź Biełarusi zarablać hrošy na viasielle i zastaŭsia ŭ Rasii. Ale jon zachavaŭ biełaruskuju movu, pieradaŭ jaje majoj maci i svaim unukam. Kožnaje leta ja pravodziła na Paŭnočnym Kaŭkazie ŭ biełaruskamoŭnym atačeńni.

Fota: Alisa Małpava

Biełaruskaja identyčnaść — padmurak majoj asoby. Dla mianie było važna pieradać heta maim dzieciam i stvaryć vakoł siabie takuju supolnaść, kab być biełarusam było pačesna, jak vypusknikom Harvarda. 

Kali my vyjechali, ja zrazumieła, što nie chaču pracavać z ruskimi, chacia tam i jość hrošy. Nie mahu dazvolić sabie spakojna zajmacca fizikaj, bo spačatku chaču stvaryć biełaruskamoŭnaje asiarodździe, u jakim maje dzieci buduć spakojna navučacca». 

Kali chočacie padtrymać škołu «Ertad Rozum» i biełaruskuju prastoru «aKsiarodak», možna abrać adzin sa sposabaŭ nižej.

Bankaŭskija rekvizity dla pieravodu: 

GE90BG0000000539862681 BOG

GE86TB7809845064400010 TBC

Aksana Akunevich

PayPal: https://paypal.me/aksiarodak?country.x=GE&locale.x=en_US

Krypta: https://tourniquet.app/donate/aKsiarodak

Ko-fi: https://ko-fi.com/aksiarodak

Stripe: https://buy.stripe.com/fZedSCaFJ7DH69qbII

Kamientary da artykuła