Dziaržaŭnyja sacyjołahi: Biełarusy najpierš źviazvajuć svaju dziaržaŭnaść ź Vialikim Kniastvam Litoŭskim
Niahledziačy na niaspynnyja sproby prarasijskich sił vykraślić pieryjad VKŁ ź biełaruskaha naratyvu, mienavita jaho ličyć pačatkam biełaruskaj dziaržaŭnaści najbolšaja dola biełarusaŭ. I čym maładziejšaje pakaleńnie, tym heta adbyvajecca najčaściej. Pieryjad Rasijskaj Impieryi pačatkam biełaruskaj dziaržaŭnaści nie ličyć amal nichto.
Pomnik Hiedyminu nasuprać Lidskaha zamka. Fota: Jandeks Karty
U krasaviku 2025 hoda Instytut sacyjałohii Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi pravioŭ apytańnie, kab vyvučyć staŭleńnie žycharoŭ krainy da padziej Druhoj suśvietnaj vajny.
Vyniki dziaržaŭnych apytańniaŭ pra palityku skažonyja. A voś daśledavańni na inšyja temy časam pakazvajuć realistyčnyja vyniki.
Čytajcie: «70% mała, davajcie 90%». Jak Špileŭskaja patrabavała ad Koršunava źmianić vyniki sacapytańnia
Usiaho byŭ apytany 901 čałaviek z usioj krainy.
U ramkach daśledavańnia ŭdzielnikam było prapanavana adkazać na pytańnie pra toje, ź jakoha pieryjadu pačynajecca historyja biełaruskaj dziaržaŭnaści.
Najbolšaja kolkaść respandentaŭ — 22,4% — nazvali pačatkam historyi biełaruskaj dziaržaŭnaści časy Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Pry hetym siarod moładzi hetak ličać až 46%, u toj čas jak siarod starejšaha pakaleńnia tolki 16%.
Vyniki apytańnia nakont pieryjadu, jaki biełarusy ličać pačatkam svajoj dziaržaŭnaści. Fota: Instytut sacyjałohii Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi
Druhoje miesca zajmaje pieryjad rańniesiarednieviakovych kniastvaŭ — jaho ličać pačatkam biełaruskaj dziaržaŭnaści 16,5% respandentaŭ. Tut taksama istotny razryŭ pamiž moładździu i piensijanierami — 21,4% suprać 11,5% adpaviedna.
Farmuloŭka «rańniesiarednieviakovyja kniastvy» ŭ apytańni zamiest «ruskija kniastvy» ŭžo vyklikała abureńnie siarod prarasijskich sił.
Što cikava, ludzi piensijnaha ŭzrostu čaściej za moładź ličać, što biełaruskaja dziaržaŭnaść pačałasia z daty abviaščeńnia BNR — 9,6% suprać 4,3%. A siaredniaja ŭzrostavaja hrupa čaściej za moładź adličvaje pačatak ad pieryjadu niezaležnaj Biełarusi — 15% suprać 3,8%.
Śledam za VKŁ i rańniesiarednieviakovymi kniastvami ŭ śpisie iduć BSSR — 12,9%, Respublika Biełaruś — 12,3%, BNR — 7,4% i Reč Paspalitaja — 5,9%.
Zamykaje śpis pieryjad Rasijskaj Impieryi, ź jakim pačatak biełaruskaj dziaržaŭnaści źviazvaje najmienšaja dola apytanych — usiaho 3,1 %.
U daśledavańni ŭdakładniajecca, što čaściej historyju biełaruskaj dziaržaŭnaści adličvajuć z časoŭ VKŁ žychary haradoŭ — 25%, u toj čas jak siarod viaskoŭcaŭ tak ličać tolki 12,8% apytanych.
Sielskija žychary čaściej za haradskich adličvajuć pačatak biełaruskaj historyi ź pieryjadu isnavańnia BSSR — 19,5% suprać 11%.
Jość i hiendarnyja adroźnieńni ŭ adkazach respandentaŭ: mužčyny čaściej za žančyn nazyvajuć pačatkam biełaruskaj dziaržaŭnaści VKŁ (27,1% suprać 18,3%), a žančyny, u svaju čarhu, čaściej za mužčyn nazyvajuć pieryjad rańniesiarednieviakovych kniastvaŭ — 19% suprać 13,5%.