Трамп блізкі да таго, каб абвясціць пра спыненне яшчэ адной вайны

Прэзідэнт Сірыі Ахмед аш-Шараа заявіў у сераду, што перамовы паміж яго ўрадам і Ізраілем па пытаннях бяспекі могуць даць вынік ужо ў «найбліжэйшыя дні». Кіраўнік сірыйскага МЗС выказаўся асцярожней, сказаўшы, што пагадненне аб бяспецы можа быць дасягнутае да канца года. У кожным разе, адзначаюць эксперты, сам факт дыпламатычных зносін паміж гэтымі дзвюма краінамі ўнікальны, піша Руская служба Бі-бі-сі.

Ізраільскія войскі на мяжы з Сірыяй. Фота: Mostafa Alkharouf/Anadolu via Getty Images

Перамовы паміж Дамаскам і Тэль-Авівам ідуць ужо некаторы час, і ў чацвер дэлегацыі бакоў сустракаюцца ў Баку для новага раўнда. Па даных выдання Sky News Arabia, на гэтым этапе будзе разгледжаная прапанова Ізраіля аб пагадненні пра буферную зону на ўзор мірнай дамовы з Егіптам 1979 года.

Па сутнасці гэта азначае, што Ізраіль прапануе падзяліць тэрыторыю на паўднёвы захад ад Дамаска да ізраільскай мяжы на тры зоны з рознымі абмежаваннямі на размяшчэнне войскаў і ўзбраенняў.

Паводле звестак крыніц, блізкіх да перамоў, на якія спасылаецца Al Jazeera, план таксама прадугледжвае пашырэнне наяўнай буфернай зоны на два кіламетры з сірыйскага боку. У паласе, непасрэдна прылеглай да ізраільскай мяжы, сірыйскаму боку будзе забаронена размяшчаць цяжкае ўзбраенне і авіяцыю, але гэтую зону змогуць ахоўваць паліцэйскія і падраздзяленні ўнутранай бяспекі. Увесь паўднёва-заходні сектар Сірыі павінен стаць беспалётнай зонай для сірыйскай авіяцыі, паведамляюць крыніцы.

Узамен Ізраіль прапануе паэтапны вывад войскаў з тэрыторый, акупаваных ім у апошнія месяцы, але настойвае на захаванні сваёй прысутнасці на гары Хермон.

Па даных крыніц выдання Axios, для Ізраіля адным з найважнейшых пытанняў на перамовах з'яўляецца захаванне магчымасці выкарыстоўваць паветраную прастору Сірыі ў якасці калідора для патэнцыйных удараў па Іране.

Дамаск пакуль не даў афіцыйнага адказу, але, як заявіў у чацвер агенцтву AFP сірыйскі чыноўнік на ўмовах ананімнасці, «у перамовах з Ізраілем назіраецца прагрэс».

Таксама Сірыя рыхтуе сустрэчную прапанову. Чакаецца, што, як толькі яна паступіць, яе будуць абмяркоўваць міністр замежных спраў Сірыі Асад Аль-Шыбані і ізраільскі міністр стратэгічнага планавання Рон Дэрмер разам са спецпрадстаўніком ЗША Томам Баракам падчас іх трэцяй трохбаковай сустрэчы.

Спецпраект Трампа

Яшчэ нядаўна любыя перамовы паміж Ізраілем і Сірыяй здаваліся немагчымымі.

Толькі за першы тыдзень пасля падзення рэжыму Башара Асада Ізраіль нанёс амаль 500 удараў з паветра, мора і з сушы па вайсковых аб'ектах на ўсёй тэрыторыі Сірыі. Па даных ізраільскага камандавання, усяго за два дні было знішчана каля 80% сірыйскага вайсковага патэнцыялу. Гэта была ізраільская аперацыя на апярэджанне: кіраўніцтва краіны хацела прадухіліць пераход сірыйскага арсенала ў рукі паўстанцаў, якіх у той момант узначальваў цяперашні часовы прэзідэнт Ахмед аш-Шараа.

Тады ж ЦАХАЛ высунуў свае войскі ўглыб дэмілітарызаванай буфернай зоны, створанай у раёне акупаваных Галанскіх вышынь пад кантролем ААН пасля Шасцідзённай вайны 1967 года.

Прэм'ер-міністр Ізраіля Біньямін Нетаньяху ў першыя ж дні прыходу паўстанцаў да ўлады заявіў, што пагадненне аб размежаванні, заключанае паміж Ізраілем і Сірыяй у 1974 годзе, больш не дзейнічае. Гэта азначала, што ў новай рэальнасці Ізраіль развязвае сабе рукі ў пытаннях абароны сваіх межаў.

Ізраіль лічыў новыя сірыйскія ўлады непрадказальнымі, асабліва з улікам таго, што шэраг паўстанцкіх груповак, якія ўдзельнічалі ў звяржэнні Асада, і сам аш-Шараа былі звязаны з джыхадзістамі. Усё гэта адбывалася ў лютым 2024 года, а ў ліпені 2025‑га Ізраіль наносіў удары па сірыйскіх урадавых войсках у Сувейдзе для абароны друзаў.

Паводле звестак крыніц, без умяшання Вашынгтона ніводзін з бакоў, хутчэй за ўсё, не ініцыяваў бы збліжэнне ці хаця б супрацоўніцтва ў галіне бяспекі.

Ізраіль сілавымі спосабамі дамогся прымальнага для сябе раскладу сіл паблізу сваіх межаў і не спяшаўся наладжваць дыпламатычныя каналы, а Сірыя не хацела псаваць адносіны з важным для сябе саюзнікам Турцыяй, якая канчаткова пасварылася з Ізраілем.

Але, як паведамляюць крыніцы, для Дональда Трампа з яго амбіцыйным блізкаўсходнім парадкам дня гэта было важнае пытанне. Яго адміністрацыя спяшаецца дамагчыся дастатковага прагрэсу ў сірыйска-ізраільскіх перамовах да пачатку Генасамблеі ААН, якая адкрыецца ў канцы верасня.

Прэзідэнт ЗША хоча мець падставы паведаміць сусветным лідарам пра прарыў, які адбыўся з яго дапамогай, і нават сціплае пагадненне бакоў было б для яго вялікім дасягненнем, сказалі агенцтву Reuters адразу некалькі крыніц у Вашынгтоне.

18 верасня міністр замежных спраў Сірыі Асад аль-Шыбані павінен прыбыць у Вашынгтон з першым афіцыйным візітам пасля прыходу да ўлады новых сірыйскіх уладаў. Ён стане першым кіраўніком МЗС Сірыі, які наведаў ЗША за больш чым 25 гадоў. Чакаецца, што аль-Шыбані сустрэнецца з амерыканскімі заканадаўцамі, каб абмеркаваць зняцце рэшты санкцый ЗША ў дачыненні да яго краіны.

Каментары да артыкула