«Калеснікава кажа, што не збіраецца выходзіць, пакуль не выйдзе апошні з палітвязняў»
Былая выкладчыца МДЛУ Наталла Дуліна расказала «Новай газеце», што новага ў Марыі Калеснікавай.
Марыя Калеснікава
— У Калеснікавай вельмі жорсткая пазіцыя. Яна не тое што не збіраецца пісаць прашэнне аб памілаванні, але кажа, што не збіраецца выходзіць, пакуль не выйдзе апошні з палітвязняў. Можа быць, прыслухаліся да гэтага і не сталі яе адпускаць.
— А вы бачылі яе там?
— Так, мы былі ў розных атрадах, але часта сутыкаліся ў санчастцы. [У калоніі] не выдаюць таблеткі на нейкі перыяд часу — трэба кожны дзень па іх хадзіць. Па раскладзе мы з яе атрадам трапляліся побач і амаль кожны дзень бачыліся і адна адной усміхаліся. Гледзячы на яе і чуючы абрыўкі размоў у яе атрадзе, магу сказаць, што яна вельмі ўсмешлівая, вельмі стойкая, вельмі спакойная.
Але я таксама ведаю і бачыла, што ёй вельмі дакучалі, пастаянна цягалі ў штаб на нейкія гутаркі. Некаторых дзяўчат — таксама палітычных — раптам сталі пераводзіць з іншых атрадаў да яе ў атрад. Адна з версій [у нас] была, што праз гэтых дзяўчат хочуць на яе паўплываць і пераканаць напісаць памілаванне. Праўда, тыя дзяўчаты, якіх ёй у атрад кідалі, і самі былі дастаткова жорсткія, вельмі катэгарычныя, і я думаю, што яны ніколі ў жыцці не сталі б праводзіць такую працу і наогул быць пасланцамі адміністрацыі калоніі.
— Але зносіны паміж атрадамі забаронены?
— Так, і за гэта вельмі добра можна схапіць, аж да ШІЗА. Таму мы, вядома, адно аднаго беражом па магчымасці. Ёсць, праўда, такія ж бессаромныя і нахабныя людзі, як я, — і сустракаючыся з такімі ж, якія не баяліся, мы часам перамаўляліся некалькімі фразамі.
Некалькі месяцаў таму раптам сказалі ўсім, у каго на руках ёсць кніга Салжаніцына «Архіпелаг ГУЛАГ», яе здаць. З бібліятэкі яе забралі, хоць іншыя кнігі Салжаніцына засталіся. З кнігамі там наогул час ад часу адбываліся дзіўныя рэчы.
А ўспомніла я пра гэта, таму што мы неяк апынуліся побач з Калеснікавай, а ў мяне тады ў кішэні целагрэйкі быў чарговы томік «Архіпелага ГУЛАГа». Я яго выняла з кішэні і паказала ёй: «Глядзіце, Маша, чым тут займаюся: матчастку пачытваю, што называецца».
Быў момант, калі да Калеснікавай наогул не дазвалялася падыходзіць. Нават на фабрыцы з ёй нельга было мець зносіны. Гэта вельмі непрыемная сітуацыя. Вядома, мы мімікай паказвалі ёй, наколькі гэта магчыма, усмешкамі і нейкімі асобнымі словамі, што мы — з ёй. Але ўсё-такі атрымлівалася, што мы самі па сабе [а яна — сама па сабе].
Калеснікаву яшчэ вельмі доўга трымалі ў ШІЗА — год, па-мойму.
Калі я там была, апошнія, здаецца, дзесьці паўгода, яе вярнулі ў звычайны атрад і на звычайную працу. Калі я з'язджала, па-мойму, яна зноў была ў ШІЗА.