Na Hłyboččynie vypadkova adšukali jašče adnu pracu Jazepa Drazdoviča

U kaściole Najśviaciejšaj Dzievy Maryi Łaskavaj u vioscy Zadarožža zroblena adkryćcio, jakoje dadaje novy štrych da bijahrafii lehiendarnaha biełaruskaha mastaka. Akazałasia, što znakamity «dziadźka Jazep» zajmaŭsia nie tolki stvareńniem ułasnych karcin i dyvanoŭ, ale i restaŭracyjaj sakralnaha žyvapisu.

Abraz pad šataj paśla restaŭracyi. Fota: fejsbuk Źmitra Moniča

Historyja znachodki pačałasia letaś padčas pilihrymki Rosica — Budsłaŭ. Daśledčyk Źmicier Monič, viadučy navukovy supracoŭnik adździeła staražytnabiełaruskaha mastactva Nacyjanalnaha mastackaha muzieja, źviarnuŭ uvahu na abraz «Śviaty Francišak i Chrystos», jaki visieŭ vysoka na kałonie miascovaha chrama. Niahledziačy na adlehłaść, styl vykanańnia padaŭsia jamu vielmi znajomym.

JD i «abraz pieramalovan»

Abraz u interjery zadarožskaha kaścioła. Fota: fejsbuk Źmitra Moniča

Abraz da restaŭracyi. Fota: fejsbuk Źmitra Moniča

Pieršaje, što kinułasia ŭ vočy daśledčyku — heta koleravaja hama i maniera piśma. Mietaličnyja šaty na płaščy Chrysta byli pafarbavany ŭ nietypovy dla kananičnaj ikanahrafii, ale ŭlubiony Drazdovičam sałatava-zialony koler. Taksama na aŭtarstva «viečnaha vandroŭnika» pakazvaŭ naiŭny malunak hałavy Jezusa z charakternym vysokim iłbom.

Podpis Jazepa Drazdoviča ŭ pravym nižnim kucie pałatna. Fota: fejsbuk Źmitra Moniča

Zdahadki paćvierdzilisia paśla taho, jak abraz źniali dla detalovaha vyvučeńnia. U pravym nižnim kucie znajšoŭsia nadpis, jaki rasstaviŭ usie kropki nad «i»: «pro Restaŭracija J D. u 1925 h.». Inicyjały «J. D.» biassprečna pakazvajuć na Jazepa Drazdoviča (biełaruskaj łacinkaj: Jazep Drazdovič).

Nadpis Drazdoviča, jaki byŭ schavany pad šataj: «abraz pieramalovany 1925». Fota: fejsbuk Źmitra Moniča

Jašče adno paćviardžeńnie znajšłosia pad mietaličnym akładam. Na vyjavie piarścionka śviatoha Franciška adkryŭsia nadpis čornaj farbaj: «abraz pieramalovan 1925 h.».

Heta stała adkryćciom, bo raniej u navukovaj litaratury nie sustrakałasia źviestak pra toje, što Drazdovič zajmaŭsia kansiervacyjaj i panaŭleńniem čužych tvoraŭ.

Jazep Drazdovič pracavaŭ nastaŭnikam

Data restaŭracyi — 1925 hod — idealna kładziecca ŭ bijahrafiju mastaka. Mienavita ŭ hety čas Drazdovič pracavaŭ nastaŭnikam malavańnia ŭ Hłybokim, niedaloka ad Zadarožža.

Probaščam kaścioła ŭ tyja hady byŭ ksiondz Francišak Ramiejka (časam jaho proźvišča pišuć jak Ramejka) — aktyŭny dziejač biełaruskaha ruchu, jaki ŭvodziŭ rodnuju movu ŭ nabaženstvy (i svajak vybitnaha sučasnaha biełaruskaha hramadskaha dziejača i aŭtara Kastusia Šytala). Luboŭ da biełaruščyny i narodnaj kultury zbliziła śviatara z mastakom, što i pryviało da zamovy na adnaŭleńnie ałtarnaha abraza.

Jazep Drazdovič istotna źmianiŭ abraz

Abraz byŭ pieraviezieny ŭ Minsk dla restaŭracyi i daśledavańniaŭ. Renthienahrama pakazała, što pad słojem 1925 hoda chavajecca bolš staražytny i prafiesijny žyvapis, vierahodna, XVIII stahodździa.

Abraz biez šataŭ da restaŭracyi. Fota: fejsbuk Źmitra Moniča

Cikavaja detal: u viersii Drazdoviča rana ad dzidy na ciele Chrysta znachodziłasia ź levaha boku, što supiarečyć tradycyi. Technałahičnyja daśledavańni paćvierdzili, što na aryhinalnym nižnim słoi nieviadomy mastak XVIII stahodździa vyjaviŭ ranu pravilna — sprava.

Abraz paśla restaŭracyi. Fota: fejsbuk Źmitra Monič

Pierad restaŭratarami paŭstała dylema: adkryvać jakasny žyvapis XVIII stahodździa ci pakinuć pracu Drazdoviča? Było pryniata rašeńnie zachavać słoj 1925 hoda.

Pa-pieršaje, Drazdovič nanosiŭ farby biez pramiežkavaha hrunta, što rabiła rassłajeńnie technična ryzykoŭnym. Pa-druhoje, praca Drazdoviča ŭžo sama pa sabie maje vialikuju miemaryjalnuju i histaryčnuju kaštoŭnaść dla biełaruskaj kultury.

Redki siužet: «Śviaty Francišak spatalaje smahu z boku Chrystovaha»

Siužet abraza taksama akazaŭsia niaprostym. Heta nie prosta abdymki, a redkaja ikanahrafija «Śviaty Francišak spatalaje smahu z boku Chrystovaha». Źmicier Monič znajšoŭ anałah hetaha siužeta ŭ Italii — ałtarnaje pałatno pačatku XVI stahodździa ŭ klaštary kapucynaŭ Montekazale. Siužet simvalizuje viartańnie da vytokaŭ duchoŭnaści i spažyvańnie «Vady žyvoj».

Kamientary da artykuła