Makron palacieŭ u Kitaj
Prezident Francyi pry kancy ŭłasnaj palityčnaj karjery lacić u sieradu ŭ Piekin, dzie pasprabuje pierakanać kitajskaha lidara Si Czińpina ŭ tym, što Jeŭropa jašče maje hołas u suśvietnych spravach naroŭni z Amierykaj Donalda Trampa i Rasijaj Uładzimira Pucina. Šancy na pośpiech u jaho minimalnyja, kažuć ekśpierty, piša Bi-bi-si.
Fota: Ludovic Marin / AP
Adnosiny dźviuch najbujniejšych paśla ZŠA ekanomik śvietu daŭno sapsavalisia z-za taho, što Kitaj padtrymlivaje ŭvarvańnie Rasii va Ukrainu, a Jeŭropa padtrymlivaje sproby ZŠA strymać technałahičnaje raźvićcio Kitaja abmiežavańniami na pieradaču zachodnich technałohij i sprabuje aharadzicca ad kitajskich tavaraŭ i technałohij ź mierkavańniaŭ ekanamičnaj i inšaj biaśpieki.
Adnak situacyja tolki pahoršyłasia z tych časoŭ, jak u Amierycy da ŭłady viarnuŭsia Donald Tramp, pakolki jon addaje pieravahu vyrašać losy śvietu z Kitajem i Rasijaj za śpinaj jeŭrapiejskich lidaraŭ. U novaj realnaści hołas ES na suśvietnaj arenie hučyć usio cišej, a kozyraŭ u asłablenaj Jeŭropy ŭsio mienš.
Jašče paru hadoŭ tamu ES ciešyŭ nadziei ŭhavaryć Si Czińpina nie padtrymlivać ahresiju Kramla suprać Ukrainy, vypravić dysbałansy ŭ handli i adkryć kitajski rynak dla jeŭrapiejskich kampanij. Adzin za adnym u Piekin latali lidary Hiermanii, Ispanii, Francyi i kiraŭnik Jeŭrakamisii Ursuła fon der Lajen.
Prajšło dva hady — i Makron adpraviŭsia ŭ Piekin ŭ samocie.
Fon der Lajen vyrašyła zastacca doma i nie słužyć čarhovy raz dekaracyjaj dla samits dvuch dziaržaŭnych mužoŭ i hromaadvodam dla kitajskich pretenzij da Jeŭropy i Zachadu ŭ cełym.
Toje, što adnosiny pamiž Jeŭrasajuzam i Kitajem dasiahnuli nižejšaj kropki za ŭsie 50 hadoŭ z momantu ŭstanaŭleńnia dypłamatyčnych suviaziej pamiž Starym Śvietam i kamunistyčnym režymam, stała vidavočna jašče na jubilejnym samicie ŭ Piekinie ŭ lipieni hetaha hoda.
Za minuły čas pretenzij tolki dadałosia: ES uvioŭ sankcyi suprać kitajskich kampanij, jakija dapamahajuć Rasii vajavać z Ukrainaj, i ŭ cełym vyrašyŭ uzmacnić pazicyju ŭ adnosinach da Kitaja. A pazicyi Makrona jak jeŭrapiejskaha lidara tolki pachisnulisia, pakolki ŭ Francyi piermanientny palityčny kryzis, a prezidenckija paŭnamoctvy Makrona zakančvajucca praz hod ź nievialikim.
Raźličvać na adlihu ŭ takich umovach nie prychodzicca, miarkuje Noa Barkin, ekśpiert pa Kitaju ź bierlinskaha ofisa amierykanskaha Fondu Maršała.
«2026 hod, i mahčyma navat pieršaje paŭhodździe, budzie vyrašalnym u vyznačeńni palityki Jeŭropy ŭ adnosinach da Kitaja, — piša jon. — Pa-pieršaje, Francyja pieraklučycca na vybarčuju kampaniju, što ŭskładnić dasiahnieńnie ahulnajeŭrapiejskaha kansiensusu. A pa-druhoje, Jeŭrakamisija pastavić krainy ES pierad vybaram: albo dać sumiesny adpor Kitaju, albo zatknucca».
Ci zmoža Makron ubić klin pamiž Pucinym i Si?
Francuzski prezident na dobrym rachunku ŭ Si. Jon prymaŭ kitajskaha staršyniu ŭ Francyi ŭ mai 2024 hoda, daryŭ kańjak, armańjak, haskonski bieret i navat majku viełahonščyka «Tur de Frans». Makron, mahčyma, adziny jeŭrapiejski lidar, ź jakim Si adčuvaje siabie bolš-mienš na roŭnych.
Na hety raz Makron pryvioz z saboj u Piekin asablivy suvienir. Jon źbirajecca zaprasić Si na samit «Vialikaj siamiorki» raźvitych krain u francuzski kurort Evian u nastupnym hodzie, piša zachodniaja presa.
Da aneksii Kryma vośmym hanarovym členam «siamiorki» byŭ Uładzimir Pucin. Makron faktyčna prapanuje Si zaniać jaho miesca i zamacavać za Rasijaj rolu vasała Kitaja.
Adnak navat takaja rakiroŭka nie razarvie «družbu bieź miežaŭ» pamiž Pucinym i Si, miarkujuć ekśpierty Jeŭrapiejskaha savieta pa mižnarodnych adnosinach.
«Źniešniaja palityka Kitaja padparadkavana adnoj mety — stratehičnamu supiernictvu z ZŠA. Usio astatniaje blaknie ŭ paraŭnańni, i Kitaj razhladaje ŭzajemaadnosiny ź inšymi krainami praz hetuju pryzmu», — pišuć Alicyja Bachulska i Ivana Karaškova.
«A značyć, adnosiny z Rasijaj dla Kitaja majuć pryjarytetnaje značeńnie, što ŭ realnaści 2025 hoda aznačaje kitajskuju dapamohu Rasii ŭ jaje vajnie z Ukrainaj z usimi vynikajučymi adsiul nastupstvami dla jeŭrapiejcaŭ».
Słova za niemcami
Ryčahi ŭpłyvu na Kitaj u Jeŭropy abmiežavanyja, a ŭ Makrona i tym bolš, pakolki jon pradstaŭlaje tolki adnu z 27 krain ES, u adnosinach ź jakim Kitaj tradycyjna pravodzić palityku «padzialaj i ŭładarstvuj».
«Prablema nie ŭ ŭśviedamleńni kitajskaj pahrozy, a ŭ hatoŭnaści da rašučych kontrmier, — adznačaje Noa Barkin z Fondu Maršała. — Pry ŭsioj žorstkaj rytorycy Jeŭropa dazvalaje Kitaju naładžvać krainy ES adna suprać adnoj i tym asłablaje efiektyŭnaść kalektyŭnaj palityki bizuna i piernika».
Ci zmoža Makron pierakanać Si ŭsprymać Jeŭropu surjozna? Naŭrad ci, miarkuje jon i cytuje ŭłasnuju razmovu ź nienazvanym jeŭrapiejskim čynoŭnikam, jaki prama pryznaje, što kitajcy nie ŭsprymajuć ES surjozna.
Tamu zadača prymusić Kitaj prysłuchacca da doŭhaha śpisu jeŭrapiejskich pretenzij (padtrymka rasijskaj ahresii suprać Ukrainy, niesumlennaja kankurencyja ŭ handli, špijanaž) — zadača budučych, a nie ciapierašnich lidaraŭ ES, upeŭnieny Noa Barkin.
«U kančatkovym rachunku vyrašalnuju rolu ŭ vyznačeńni jeŭrapiejskaj pazicyi ŭ adnosinach da Kitaja budzie adyhryvać Hiermanija», — piša jon.
Try niemcy — kancler Hiermanii Frydrych Mierc, kiraŭnik Jeŭrakamisii fon der Lajen i novy kiraŭnik azijackaha napramku jeŭrapiejskaj dypłamatyi Eryk Kurcvajl — u 2026 hodzie vyznačać, jak ES budzie dalej budavać adnosiny z Kitajem — hałoŭnym ekanamičnym i vajennym supiernikam Zachadu.
«Na praciahu nastupnaha hoda niemcam daviadziecca vybrać adzin z troch scenaryjaŭ jeŭrapiejskaj palityki ŭ adnosinach da Kitaja: «dalejšyja vahańni, rašučy adpor abo kapitulacyja».