Adkul na šapkach uziaŭsia pampon?

Šapki z pamponami — zvykłaja častka našaha harderoba. Siońnia my ŭsprymajem jaho jak miłuju detal. Ale mała chto viedaje, što hety šaryk maje doŭhuju historyju.

Fota: Vecteezy.com

Termin «pampon» pachodzić ad francuzskaha słova «pompon» i byŭ pryniaty ŭ kancy XIX stahodździa dla abaznačeńnia taho, što my razumiejem pad im siońnia — šaryk, sabrany sa mnostva adrezkaŭ nitak ci futra.

Historyki śćviardžajuć, što pravobraz pampona źjaviŭsia jašče ŭ epochu vikinhaŭ. Pra heta śviedčyć znojdzienaja ŭ Šviecyi statuetka boha ŭradlivaści Frejra. Na hałavie bažastva vyrazna bačny šlem abo šapka z šarykam na vierchavinie.

Statuetka boha ŭradlivaści Frejra. Fota: Wikimedia Commons

«Łajfchak» viazalščyc

Adnak pa-sapraŭdnamu masavym jon staŭ dziakujučy šatłandcam. Tradycyjnyja šatłandskija bierety, viadomyja jak bałmarały, viazalisia pa kruzie. Kali majstry zakančvali pracu na vierchavinie, zastavalisia nieachajnyja kancy nitak i vuzieł. Kab schavać hety techničny niedachop, viazalščycy prydumali nie abrazać nitki, a źbirać ich u puchnaty šar. Tak niedachop pieratvaryŭsia ŭ stylnuju detal.

Źniešni vyhlad sučasnaha bałmarała. Fota: Wikimedia Commons

Aryjencir na poli boju i «amartyzatar» dla hałavy maraka

Pampon maje taksama vajennaje minułaje. Dekor u vyhladzie šaryka ź nitak ci futra staŭ znakavym elemientam u napaleonaŭskaj armii pačatku XIX stahodździa. Tady jon upryhožvaŭ vajenny hałaŭny ŭbor — kivier (vysokuju sukonnuju šapku).

Pa kolery i formie pampona možna było imhnienna vyznačyć, da jakoj roty naležyć sałdat i rod vojska.

A voś u francuzskim fłocie pampon nabyŭ funkcyju srodku indyvidualnaj abarony.

Karabli taho času mieli vielmi nizkija stoli ŭ trumach i maraki pastajanna bilisia hałavoj ab draŭlanyja belki. Kab pamienšyć kolkaść traŭmaŭ, na šapki pačali našyvać šary z voŭny.

Kursanty škoły francuzskich VMS viartajucca da aŭtobusaŭ paśla parada na Dzień uziaćcia Bastylii ŭ Paryžy. 14 lipienia 2024 hoda. Fota: rtur Widak / NurPhoto via Getty Images

Hetaja praktyka nastolki pryžyłasia, što navat kali karabli stali bolš prastornymi, pampon zastaŭsia važnaj častkaj formy francuzskich marakoŭ.

Simvał ułady i znak siamiejnaha statusu

Cikava, što pampon słužyŭ i znakam statusu ŭ carkoŭnaj ijerarchii. Katalickaje duchavienstva nosić čatyrochvuholnyja šapki — bierety. Koler pampona na ich stroha vyznačaje ranh: naprykład, fijaletavy pampon nosiać biskupy, a čorny — zvyčajnyja śviatary. Ale na čyrvonym bierecie kardynała pampona niama.

Bieret zvyčajnaha ksiandza. Fota: Wikimedia Commons

A voś u karennych narodaŭ And u Paŭdniovaj Amierycy pa pamiery i kolery pamponaŭ na viazanych šapkach možna daviedacca pra siamiejnaje stanovišča mužčyny.

Žychar And u tradycyjnaj šapcy — čuljo (chullo). Fota: aracari.com

Modny aksiesuar

Kančatkova pampon pierajšoŭ u razrad modnaha aksiesuara padčas Vialikaj depresii 1930‑ch hadoŭ. Ludziam treba było tanna abnaŭlać harderob, i reštki pražy vydatna padychodzili dla stvareńnia ŭpryhožańniaŭ.

U 60‑ch hadach XX stahodździ pampony stali papularnyja ŭ anhlijskich futbolnych zaŭziataraŭ. Uśled za imi estafietu padchapili łyžniki. Dla ich šapka z pamponam stała kultavym elemientam ekipiroŭki.

Madel na podyumie padčas pakazu kalekcyi Žana Pola Haćje (siezon vosień-zima 2017—2018) na Tydni mody ŭ Paryžy. Fota: Dominique Charriau / WireImage via Getty Images

Siońnia šapka z takim dekoram — heta bazavy elemient harderoba, jaki jość jak u kalekcyjach suśvietnych kuciurje, tak i ŭ mnohich šafach. Trendy mianiajucca chvalami: hetyja hałaŭnyja ŭbory to sychodziać u cień, to tryumfalna viartajucca na podyumy.

Kamientary da artykuła