Taktyka «mir praź siłu» — pryvileja vialikich dziaržaŭ. Što pakazvaje historyja z šarami na biełaruska-litoŭskaj miažy

Što budzie ź pieramoŭnym pracesam Biełarusi z ZŠA, niezrazumieła. Amierykancy sutyknulisia ź biełaruskaj realnaściu — i jana im nie spadabałasia. A historyja z šarami na litoŭskaj miažy pakazvaje, što taktyka «mir praź siłu» — pryvileja vialikich dziaržaŭ. Sproba jaje prymianieńnia łukašenkaŭskim režymam dała zboj, piša na «Radyjo Svaboda» Valer Karbalevič.

Fota: Evgenia Novozhenina / Pool Photo via AP

Kryzis pieramoŭnaha pracesu z ZŠA

Daŭno viadoma, što skandalny palityčny styl Alaksandra Łukašenki — častka jahonaha palityčnaha imidžu. Epataž na miažy, a časam i za miažoj prystojnaści staŭ admietnaj vizitoŭkaj biełaruskaha kiraŭnika. Adnak navat z takim fonam kancentracyja skandalnych zajaŭ, što prahučali 31 kastryčnika, vyhladaje pieraboram.

Siedziačy na łavačcy ŭ vioscy Domžarycy Lepielskaha rajona, Łukašenka pračytaŭ lekcyju pra mižnarodnaje stanovišča. Padčas jaje niecenzurna pasłaŭ ZŠA, abviaściŭ Ramana Pratasieviča supracoŭnikam biełaruskaj vyviedki, vykazaŭ žadańnie pradavać Jeŭropie pavietra, apaviadaŭ, jak litoŭcy pryjechali ŭ Biełaruś, kab zapuskać adtul pavietranyja šary z kantrabandaj. I ŭsio heta — na poŭnym surjozie. Kažučy słovami litaraturnaj kłasiki, «Astapa paniesła».

Zvyčajna skandalnymi zajavami Łukašenka maskiruje niervovy zryŭ. Zdajecca, niešta padobnaje adbyłosia i ciapier. Čamu sarvaŭsia?

Mahu vykazać mierkavańnie, što heta stała reakcyjaj na kryzis pieramoŭnaha pracesu z ZŠA. Pryčym zdaryŭsia jon nibyta na roŭnym miescy — praz šary. Mary pra «vialikuju ŭhodu» razburajucca, jak ličyć biełaruskaje kiraŭnictva, praz «drobiazi». Pieramoŭny praces spatyknuŭsia ab «realii na ziamli», kali kazać siońniašnim rasijskim palityčnym słenham.

Za apošnija paŭtara miesiaca Łukašenka čatyry razy ŭzhadvaŭ pra «vialikuju ŭhodu». Pryčym havorka išła pra «ździełku» Biełarusi nie tolki z ZŠA, ale i ź ES. Jak mierkavałasia, u jaje ramkach pavinien adbycca abmien palityčnymi sastupkami «ŭsio na ŭsio» — u pryvatnaści, vyrašeńnie «mihracyjnaha kryzisu», admiena sankcyj, vyzvaleńnie palitviaźniaŭ i inšaje.

Na kaho cisnuć ZŠA?

Dysanans uźnik praz toje, što da pieramoŭnaha pracesu Biełarusi z ZŠA nie dałučyŭsia ES. Pavodle razvah Łukašenki, hałoŭnaje — damovicca z Vašynhtonam.

Bo, jak jon ličyć, ES nie źjaŭlajecca samastojnym palityčnym subjektam: što Donald Tramp skaža — toje Jeŭropa i budzie rabić. Tamu ŭ adnosinach z krainami ES, najpierš z susiedziami, treba pravodzić palityku z pazicyi siły, cisnuć, kab prymusić da sastupak — naprykład, z dapamohaj mihranckich atak.

Ale, pavodle narmalnaj łohiki, padčas pieramoŭnaha pracesu baki nie pavinny byli rabić krokaŭ pa eskałacyi kanfliktu. Da mihranckich atak usie ŭžo pryzvyčailisia — jany stali novaj normaj. Adnak tut zdaryłasia historyja z kantrabandnymi šarami.

Ciažka skazać dakładna, ci była heta śviadomaja śpiecapieracyja biełaruskich siłavikoŭ, kab naškodzić susiedziam, ci niejki stychijny praces, jakomu biełaruskija ŭłady vyrašyli nie pieraškadžać. Ale šary paralizavali pracu Vilenskaha aeraporta, što, mahčyma, stała niepradbačanym vynikam. I atrymaŭsia hučny skandał.

I tut vyjaviłasia cikavaja reč. U Minsku raźličvali, što ZŠA buduć cisnuć na krainy ES, kab prymusić ich dałučycca da biełaruska-amierykanskaj uhody. Adnak atrymałasia naadvarot: Litva paskardziłasia Vašynhtonu, u vyniku čaho ZŠA zapatrabavali ad Minska nie tolki spynieńnia atak šarami, ale i prabačeńnia (što asabliva aburyła Łukašenku). Pazicyja amierykancaŭ zrazumiełaja: paralič pracy aeraporta — heta ŭžo nie tolki prablema dvuchbakovych dačynieńniaŭ Biełarusi i Litvy, tut idzie havorka pra biaśpieku mižnarodnych avijacyjnych znosin.

Łukašenka trapiŭ u niepryjemnuju situacyju. Dla jaho prasić prabačeńnia — niemahčyma. Bo pravadyr, jak jon sam siabie ličyć, patryjarch suśvietnaj palityki, nie moža pamylacca.

Niaŭkludnyja vykručvańni

Cikava pahladzieć, jak Łukašenka sprabavaŭ vykručvacca z hetaj niepryjemnaj situacyi z šarami. Pieršaja reakcyja — niama prablemy, litoŭcy «padstavu prydumali absurdnuju», kab sarvać kanfierencyju pa jeŭrazijskaj biaśpiecy ŭ Minsku. Potym nastupny etap: «nu, try šary zalacieli». Zatym jon pryznaŭ, što nasamreč šary byli i ŭ niemałoj kolkaści, ale, maŭlaŭ, heta litoŭcy pryjechali siudy i sami ich zapuskali.

To-bok Łukašenka pryznaje, što biełaruskaja dziaržava nie kantraluje svaju terytoryju — zamiežniki pryjazdžajuć siudy i robiać što chočuć? Jon tłumačyć biaździejnaść siłavych struktur tym, što, maŭlaŭ, litoŭcy lehalna kuplajuć biełaruskija cyharety, a toje, što jany potym pierakidajuć ich z dapamohaj zondaŭ praź miažu — nie naša sprava. Ale kantrabanda (jak i niezakonny pierachod miažy mihrantami) źjaŭlajecca, pavodle biełaruskaha zakanadaŭstva, złačynstvam. Vychodzić, što pravaachoŭnyja orhany śviadoma nie vykonvajuć svaje funkcyi.

U adkaz na rašeńnie Litvy ab zakryćci miažy biełaruski bok zabłakavaŭ na miesiac 5 tysiač litoŭskich fur, jakija apynulisia ŭ Biełarusi.

Skandał u biełaruska-litoŭskich adnosinach paŭpłyvaŭ i na dačynieńni Biełarusi z Polščaj. Minsk i Varšava damovilisia, što ŭ abmien na vyzvaleńnie znakavych palitviaźniaŭ polski bok adkryje dva pamiežnyja pierachody. Adnak, prajaŭlajučy salidarnaść ź Litvoj, Polšča pieranosić adkryćcio pierachodaŭ na dva tydni. MZS Biełarusi adreahavaŭ rezkaj zajavaj, i Łukašenka aburyŭsia.

Što ciapier budzie ź pieramoŭnym pracesam Biełarusi z ZŠA — niezrazumieła. Amierykancy sutyknulisia ź biełaruskaj realnaściu, i jana im nie spadabałasia. Da taho ž mir va Ukrainie addalajecca. A mienavita ŭ kantekście pieramovaŭ z Rasijaj Vašynhtonu byŭ cikavy Łukašenka.

U lubym vypadku, historyja z šarami pakazvaje, što taktyka «mir praź siłu» — pryvileja vialikich dziaržaŭ. Sproba jaje prymianieńnia łukašenkaŭskim režymam dała zboj.

Jak Raman Pratasievič staŭ vyviednikam

Dva słovy pra novy status Ramana Pratasieviča. Składajecca ŭražańnie, što historyju pra jaho jak supracoŭnika biełaruskaj vyviedki Łukašenka prydumaŭ na chadu — dziela štučnaj siensacyi. Sprava navat nie ŭ tym, što jahonaja ciapierašniaja viersija całkam supiarečyć usim papiarednim razvažańniam pra hetaha čałavieka (jon nazyvaŭ Pratasieviča «terarystam», jaki ŭčyniaŭ strašnyja złačynstvy suprać Biełarusi). I ŭźnikaje pytańnie — kali ž Łukašenka kazaŭ praŭdu?

Jość i inšaje łahičnaje pytańnie: kali Pratasievič źjaŭlajecca supracoŭnikam biełaruskaj vyviedki, dyk navošta ŭłady Biełarusi pasadzili ŭ Minsku samalot sa svaim ahientam? Bo ŭ 2022 hodzie Mižnarodnaja arhanizacyja hramadzianskaj avijacyi (ICAO) apublikavała dakład, u jakim śćviardžajecca, što infarmacyja pra bombu na borcie była zahadzia iłžyvaja. Ale kali ŭžo samalot pasadzili, dyk navošta było aryštoŭvać svajho ahienta? Łohiki tut niama.

A Roma chutka paćvierdziŭ, što jon — viadomy vyviednik. Situacyja absurdu dyktuje svaje praviły. Kali b Łukašenka skazaŭ, što Pratasievič inšapłanietnik — toj taksama paćvierdziŭ by. Bo što jamu zastajecca rabić?

Kamientary da artykuła