Makaki arhanizavali kryminalny biznes. Voś jak jany da hetaha pryjšli

Na terytoryi induisckaha chrama Ułuvatu na Bali na praciahu dziesiacihodździaŭ dziejničaje adna z samych niezvyčajnych bandaŭ u śviecie. Jana składajecca nie ź ludziej, a z makak. Daŭhachvostyja złačyncy vychoplivajuć u naviedvalnikaŭ kaštoŭnyja rečy i abmieńvajuć ich na manha i inšyja łasunki.

Makaki na terytoryi induisckaha chrama Ułuvatu na Bali. Fota: John Crux Photography / Getty Images

Pra niečakanuju hrupu złačyncaŭ, jakaja dziejničaje na terytoryi induisckaha chrama Ułuvatu na Bali, raskazała The Wall Street Journal.

Turystaŭ, jakija naviedvajuć chram, na praciahu mnohich hadoŭ teraryzujuć makaki, jakija adbirajuć u ich roznyja kaštoŭnyja rečy. Usiaho takich «złačyncaŭ» kala 600 i jany ličacca śviatarnymi achoŭnikami chrama.

Ale ich meta — nie kradziež dziela kradziažu. Makaki vykarystoŭvajuć skradzienaje jak srodak abmienu: jany čakajuć, pakul ludzi abo śpiecyjalna navučanyja supracoŭniki chrama («paŭanhi») prapanujuć im sadavinu ci inšyja łasunki naŭzamien.

Makaka sa skradzienymi akularami. Fota: jean-marc rosseels / Getty Images

Hety fienomien daśledavali bijołahi z Univiersiteta Letbrydža (Kanada). Jany daviedalisia, što makaki zdolnyja adroźnivać rečy, jakija ludzi ceniać (smartfony, akulary, hamancy), ad małaznačnych (šapki, zakołki, słancy). I mienavita najbolš kaštoŭnyja pradmiety čaściej vykarystoŭvajucca jak abmiennaja «valuta».

U 2021 hodzie navukoŭcy apublikavali artykuł, dzie nazvali takija pavodziny prykładam «biesprecedentnych ekanamičnych rašeńniaŭ».

Makaka sa skradzienymi akularami. Fota: Romain Piasecki / Getty Images 

Hidy časta papiaredžvajuć naviedvalnikaŭ pierad uvachodam u chram ab niebiaśpiecy, vydajučy im kijki, kab adbivacca ad makak.

Jak raskazaŭ karespandentu vydańnia brytaniec Džonatan Chame, jon taksama atrymaŭ kij ad hida, ale heta nie dapamahło. Pakul mužčyna lubavaŭsia vidami, adna makaka niečakana skočyła jamu na śpinu, sarvała soniečnyja akulary i ŭźlezła ź imi na dreva. Adzin z hidaŭ padaŭ mužčynie niekalki piečyvaŭ Oreo, i Chame praciahnuŭ jaho małpie. Taja spuściłasia z dreva, schapiła pačastunak i kinuła akulary. Praŭda, jany ŭžo byli paškodžanyja.

«Ja nie čakaŭ, što hetyja małpy buduć dziejničać jak sapraŭdnaja zhraja, jakaja ŭsio chapaje, — skazaŭ jon. — Heta było padobna da sceny z «Oliviera Tvista», — padzialiŭsia ŭražańniami brytaniec.

U inšym vypadku amierykanka Tejłar Etli straciła telefon: małpa vyrvała jaho prosta ź jaje ruk i sieła na kraj barjera kala abryvu. Supracoŭnik chrama pačaŭ špurlać pakiety z sadavinoj — adzin, druhi, treci — pakul małpa nie vypuściła telefona, bo nie mahła ŭtrymać usie pačastunki ŭ łapach.

Pavodle Kietuta Arjany, jaki pracuje «paŭanham» užo dva dziesiacihodździ, makaki zajmalisia takim jašče da pačatku masavaha napłyvu turystaŭ. Raniej jany vyciahvali ŭpryhožvańni ŭ viernikaŭ, što prychodzili na relihijnyja abrady. Paźniej, kali chram stali naviedvać turysty, niekatoryja ź ich karmili makak. Kali ž chram zabaraniŭ heta i arhanizavaŭ rehularnaje karmleńnie, makaki pačali kraści rečy ŭ turystaŭ.

Kaardynatar pracy z makakami, Kadek Ary Astava, śćviardžaje, što chram sprabavaŭ źmianiać racyjon i hrafik karmleńnia (ad troch da šaści razoŭ na dzień, z roznymi praduktami — kukuruzaj, batatam, manha), ale heta nie spyniła złačynnaj praktyki, što pieradajecca z pakaleńnia ŭ pakaleńnie. Zdarajecca, što małpy kraduć navat nie z hoładu, a prosta dziela hulni.

Mnohija turysty, straciŭšy kaštoŭnaści, adjazdžajuć z chrama, tak i nie ŭbačyŭšy ahniavoha tanca — tradycyjnaha šou na zachodzie sonca. Zamiest hetaha jany ŭdzielničajuć u impravizavanaj dramie z vykradańniem i pieramovami, dzie hałoŭnyja roli naležać chitrym makakam.

Makaki chrama Ułumatu. Fota: Kristina Parchomchuk / Getty Images 

Kamientary da artykuła