Уладзімір Някляеў сёння прэзентуе ў Варшаве сваю новую паэтычную кнігу
Уладзімір Някляеў прэзентуе новы зборнік вершаў «Кніга лёсаў», які быў выдадзены ў выдавецтве «KEW». Прэзентацыя новай паэзіі адбудзецца сёння ў Варшаве.
Літаратурная сустрэча з беларускім класікам пройдзе лістапада ў Палацы Сташыца (Pałac Staszica) — аўтар сустрэнецца з чытачамі і прадставіць свае новыя творы.
Пачатак мерапрыемства запланаваны на 17:00 у зале 268.
Вось паэма з новай кнігі.
АДЗІНОТА
Паэма
1
Не таму, што над восенню лісцем кружляе самота,
Не таму, што кружляе самота над лёсам маім,
Не таму, што сядае
каханка мая
Адзінота
На калені мае і маўчыць невядома аб чым,
Не таму, што ў яе невыносна тужлівыя вочы,
У якіх, бы ў асенніх нябёсах, лятуць жураўлі,
І што ціха яна,
каб не чуў,
сёння плакала ўночы,
І што болем пакусаны ў кроў яе вусны былі,
Не таму, што яна
моўчкі рэчы на ранку збірае,
Аглядае пакой, ці забылася нешта, ці не,
Не таму, што сама
адзіноты ўжо больш не трывае,
І што кідае нават яна ў адзіноце мяне, —
Не таму!..
2
— А чаму? — запытаў я знямела,
спрабуючы ўспомніць:
чаму?
І ўспамінам знямелым
Праз краты
Праплыў у турму,
У палон да яе, у няволю спякотнага цела…
Як яна спакушала! Як прагла яна! Як хацела,
Каб я з ёю застаўся, каб я закахаўся ў яе!..
Ды пакуль яна ў лёхах турэмных са мной вар'яцела,
Як у яйку змяя, у каханні нянавісць саспела,
І ўпусціў я нянавісць у цёмныя лёхі мае…
…А цяпер
з адзінотай маёй
і нянавісці мне не стае.
3
— Я кахаю цябе… — мне Нянавісць юрліва шаптала, —
І цябе навучу ненавідзець мацней, чым кахаць.
І яна працякала па жылах, сабой наталяла
Так, як толькі Нянавісць умее сабой наталяць.
Ці сястра яе — Помста. «Яна мне паслана, як мука?
Дык скажы, як з ёй жыць?!.» — я з нянавісцю Богу крычаў.
Але Божа ты мой:
як жа лёгка давалася тая навука!
Як я хутка ўсіх тых зненавідзеў, каго я кахаў!
Не вярэдзіла сэрца Нянавісць, душу не паліла,
І вучыла, калі і любіць, дык сябе аднаго,
А Каханне забіць!..
Я не змог.
А Нянавісць забіла:
«Пражывеш
без падманаў ягоных
да скону свайго».
4
З Адзінотай лунаў я і ў далях пустэльных, і ў высях,
А з Нянавісцю мкнуў
у прадонні,
у прорвы жыцця.
Калі ж снілася мне Адзінота
і слёзна прасіла:
«Вярніся…» —
Дык Нянавісць будзіла:
«Прачніся! Твой сон — з небыцця…»
І збліжаліся мы, і ў нянавісці ўрэшце зліліся,
І з нянавісці нашай нарадзілася наша дзіця.
5
Ненавісна глядзелі,
бы ў прорву,
дачкі нашай вочы,
Ды якім бы дзіця ні было — гэта Богам асвенчаны дар.
Я люляў яе, песціў, лекаваў яе хворыя ночы,
Я яе цалаваў, а яна адварочвала твар.
«А ты мог бы яе… — запыталася ў час, калі гушкаў
Я дачушку, Нянавісць. І ў ноч адчыніла вакно. —
Выкінь!»
«Не!»
«Я сама!..»
Але ўткнулася ў грудзі дачушка
І з дзвюх смочак Нянавісці стала смактаць малако.
6
О, інстынкт мацярынства! Яго неадольная сіла,
Што парваць павуцінку жыцця
не дае ад пачатку вякоў!..
Ускарміла дачушку Нянавісць — і так палюбіла,
Як магла палюбіць яе толькі сляпая любоў!
І любові вучыць пачала, заклінаючы Бога:
«Пасялі ў ёй любоў! На каленях малю і прашу!..»
Але кроў — гэта кроў!
З ёй, атрутнай,
не зробіш нічога,
Калі нават яе
пераліць у святую душу.
І ваўчыцай узвыла Нянавісць —
аж свет скаланула,
І працяў яе сэрца
жалезам распаленым
боль,
Калі першыя словы дачкі сваёй крэўнай пачула:
«Ненавіджу ўвесь свет!
А цябе ненавіджу найбольш!»
7
Замятала снягамі гады, залівала дажджом,
Маладая Нянавісць бацькоўскі пакінула дом,
Падалася па свеце — да Рыма, Нью-Ёрка, Парыжа…
Яна стала поп-зоркай, і стала сусветным хітом
Яе першая песня: «Я маці найбольш ненавіджу!»
Не спяваў гэткіх песень ніхто і не чуў на вяку,
І любоў сваю
жорнамі болю
Нянавісць змалола ў муку,
І вярнулася ў сэрца яе ненавісная сіла:
«Ты чаму не забіў?!
Чаму я не забіла?!
Ненавіджу!.. — стагнала Нянавісць, пачуўшы дачку, —
І яе, і таго, ад каго я яе нарадзіла!
Праклінаю Любоў!..»
8
І паўстала сястры яе постаць,
І ўвайшла ў маю кроў — і ўва мне запалілася Помста.
Асляпіла мяне. Не давала нічога мне помніць,
Апроч крыўдаў, абразаў, знявагаў, падманаў і здрад,
І ўсё тое, чым помсціў, яна мне вяртала назад,
І я жыў толькі ёй, толькі помсціў, і помсціў, і помсціў,
Захлынаўся я ёй, быццам самазабойца крывёй,
Нібы д’ябал душой, што была ўжо душой не маёй,
А душой маёй помсты, якая пякла бліскавіцай,
У апёках якой не хацеў і не мог я спыніцца, —
І пракляў Адзіноту!..
І пачуў яе голас з мальбой:
«Супыніся…
Ты помсціш не мне…
А таму, хто раней быў табой».
9
Роўна ў свеце ўсяго. Анічога ні многа, ні мала.
Адзінота паперадзе Помсты, як здань, паўставала
І казала: «Я ў «Journal of Physics» чытала пра тое,
Што пустое ў Сусвеце зусім не пустое,
Што Сусвет наш бясконцы,
бо ўвесь ён з адной пустаты,
Дык не бойся яе, не палохайся да нематы».
Мы былі
вочы ў вочы —
сусветная цемра між намі плыла…
У пару, калі з намі Нянавісць яшчэ не жыла,
Адзінота была не каханкай — каханай маёй,
І нікога, нічога не было паміж мною і ёй.
10
— Я кахаю цябе.
— Ты кахаеш мяне?.. Гэта тэма
Для паэмы?..
— О, не!
— Што ж, шкада… Я любіла паэмы твае.
Усё тое, што ты — гэта вершы твае і паэмы.
— Яшчэ ты…
— І Нянавісць. Ты напішаш пасля пра яе.
— Ты раўнуеш?..
— Раўную? Цябе да Нянавісці? Што ты!..
Чым жывеш ты? Што маеш у свеце, апроч адзіноты?
Ты сапраўдны са мною.
Не кніжны. Жывы. Не паперны.
І таму, з кім і дзе б ты ні быў,
застанешся мне верны.
— Тады тое, што ёсць паміж намі, таксама жывое.
— Што жывое між намі?
— Каханне.
— О! Слова якое
Пышнагрудае!
— Што?..
— Сонца згаслае…
— Хай. Але грэюць апошнія промні,
Далятаюць іскрынкі святла…
— Ты іскрынкаю быў!
Кім ты стаў?
Ты хоць ведаеш, хто ты? Ты помніш,
Хто з табой?
— Не. Не помню. Не ведаю, з кім я. Забыў.
11
З цёмных лёхаў вязніц, з адзіноты глухіх сутарэнняў,
Бы ў нізіны туман,
наплывала на памяць зацьменне.
Забывалася ўсё. Чаго многа было, чаго мала.
«А што будзе са мной?..» —
як жывое, Каханне спытала.
Быццам дзесьці блукала,
абраўшы не тую дарогу,
За туманам яно паўставала,
гукалася ў слёзнай мальбе,
І я ўспомніў,
як дзякаваў я за яго ўсемагутнаму Богу,
І сказаў: «Я не помню,
што будзе са мной без цябе».
12
Я быў адзін з маёю адзінотай.
Яна была і сцюжай, і спякотай,
Каханнем і нянавісцю была,
Празрыстая, як рыбіна са шкла,
Ва ўсе бакі яна ўва мне плыла
І ўверх, і ўніз, дзе я не бачыў дна…
Я быў адзін,
яна была адна
На ўсе часы, на ўвесь працяг зямны —
І ад пачатку, з даўняй даўніны
Мы мелі ўсё, што ў адзіноце трэба:
Нідзе нікога. І былі адны
Зямля пад намі і над намі неба,
Пакуль не адабрала іх турма.
Цяпер ні неба, ні зямлі няма.
13
Можна некалі выйсці з турмы —
З адзіноты не выйсці ніколі.
Напачатку была яна прывідам волі,
А пасля — пажыццёвай вязніцай маёй,
У якую ўпаўзала нянавісць змяёй.
Анішто ў гэтым свеце не трымала мяне, як яна:
«Я баюся!»
«Чаго ты баішся?»
«Застаццам адна!»
А калі знемагала, паслабляла абдымкі свае,
Адпускала: «Ідзі!» — дык вяртаўся я сам да яе.
— Ты шукаеш дарогу ці выйсце? Замкнёнае кола
І адно, і другое, — яна мне казала, калі
Вырываўся з абдымкаў яе, бег да краю зямлі,
А за ім — адзінота. Неабсяжнасць, дзе пуста і гола.
Я замкнёны ў ёй быў. У замежжах і дома
Яна рознай бывала, але дома — люцей,
Быццам лютасць Айчыны ўбірала,
якая сваіх ненавідзіць дзяцей, —
А чаму?!.
Невядома.
14
Дарога ў невядомае вяла,
А дрэвы ўздоўж дарогі амяла
Абсыпала
і сокі з іх смактала.
«Падобна да жыцця твайго…» — сказала
Мне Адзінота, і Нянавісць ёй
Адразу падпяяла: «Твой і мой
Ён выпіў сок, зусім я кволай стала…»
Адно Каханне на дарозе той,
Дзе амяла квітнела, прамаўчала.
«Яно цябе баіцца, — нараспеў
Сказала Помста. — Помніш, ты хацеў
Забіць яго…»
«О, не! Усё, што меў і маю,
Адно яно!..» — пачуў я, як спяваю,
І Адзінота мовіла: «Спявай…
Напевы пра каханне цешаць Бога…»
Дарога даганяла небакрай —
І ўрэшце прывяла мяне дарога
Ад Усяго,
што меў я,
да Нічога.
15
У цягніку амаль пустым,
Начным, які ўжо дыхаў стомай,
Я на дарозе невядомай
Сустрэўся невядома з кім.
І гэты невядома хто,
Стамлёны спадарожнік гэты,
Сядзеў у чорным паліто
І ў цемрадзі чытаў газету.
І, паглядзеўшы на мяне,
Здзіўленне ўбачыўшы на твары,
Паляпаў ён па каптане,
Дастаў з кішэні акуляры.
Надзеў. Але чытаць не стаў.
У вочы мне зірнуў бяздонна
І ў гул, які ўсё нарастаў,
На ўсім хаду сышоў з вагона.
Я выйшаў следам. Не было
Ніякай станцыі. Мігцелі
У небе зоркі, і святло
Плыло наперадзе ў тунэлі.
16
Не таму, што ў лясах
восень лісце апошняе паліць,
Не таму, што ўжо неба сівее і вее зімой,
Не таму, што з усіх
Галасоў дарагіх
толькі голасам здрадніцы
памяць
Размаўляе са мной,
Не таму, што не помню таго, што яна ўспамінае,
Што сама забывае, было яно ці не было,
І што лодка ўспамінаў,
якая ў туман вечаровы сплывае,
У віры закруцілася, недзе згубіўшы вясло,
Не таму, што нясуць яе хвалі туды, дзе вытокі,
Дзе пялюшкі ў калысцы — і дзе на магілах граніт,
На якім напісáна, што кожны ў жыцці адзінокі,
Як прыходзіць з нябыту адзін — так сыходзіць адзін у нябыт,
Не таму, што ўжо з лодкі ў раку
не закідваць мне сеці
І са срэбных віроў
залатых не выцягваць вугроў,
Не таму, што вясло маёй лодкі ўжо там —
у рацэ на тым свеце,
Дзе няма ні вугроў залатых і ні срэбных віроў,
Не таму, што каханне ад болю пакусвала губы,
Што ў ягоных вачах
жураўлі праляталі ў асенняй журбе,
Што пытала яно:
«Як ты жыць без мяне будзеш, любы?» —
Што адказваў:
«Не помню, што будзе са мной без цябе», —
Не таму,
што ў люстэрку двайнік у судзейскім убранні
Углядаецца ў твар мой з нянавісцю ўсёй,
Той, якая ўзышла з адзіноты, забіла каханне,
Той, якая і жонкай была, і дачкою маёй,
Не таму нават,
што
на сыходзе,
на схіле,
на сконе
Не магу разглядзець,
бо на вокнах апошнім дажджом затуманіла шкло:
У жыцці ўсім маім,
у амаль апусцелым, што дыхае стомай,
вагоне,
быў хто-небудзь са мной,
ці нікога са мной не было? —
Не таму!..
А чаму?..
25‑30 траўня, Польшча, Балеславец, шпіталь.