Як Максім апынуўся ў забалочаным месцы? У МУС расказалі новыя падрабязнасці пра пошукі падлетка
Тыдзень таму знайшлі цела 14‑гадовага Максіма Зяньковіча, які знік у Бярэзінскім раёне. Хлопчыка шукалі шэсць дзён, але, на жаль, выратаваць яго не ўдалося. Пошукавая аперацыя аб'яднала тысячы беларусаў, але пасля няўдалага завяршэння выклікала гарачыя спрэчкі ў інтэрнэт-карыстальнікаў. У сацыяльных сетках людзі задаваліся пытаннямі, чаму не адразу быў падняты ў неба верталёт і як атрымалася, што дзіця шукалі ў лесе, а знайшлі ў балоцістай мясцовасці за некалькі кіламетраў ад дома?
Onliner.by пагаварыў з начальнікам крымінальнай міліцыі УУС Мінаблвыканкама Сяргеем Якубелем.
Для пачатку адновім храналогію першага дня пасля знікнення хлопчыка.
Максім Зяньковіч знік 8 лістапада ў вёсцы Карбаўское. Маці разам з бацькам яе сужыцеля паехала на пошту па пенсію, а дзіця тым часам каталася побач з домам на ровары. Як расказалі ў МУС, сваякі вярнуліся дадому ў 10:15. У першыя гадзіны яны шукалі дзіця самастойна і ў 13:00 патэлефанавалі ў міліцыю, зразумеўшы, што самі знайсці не змогуць. Нарад прыехаў праз 10‑15 хвілін, штаб быў створаны на працягу паўгадзіны. Супрацоўнікам міліцыі расказалі, што дзіця, хутчэй за ўсё, паехала ў бок вёскі Несцераўка.
«Тэхнічных сродкаў, якія выкарыстоўвалі для пошуку з паветра, было дастаткова»
— Першая нагрузка па вышуку дзіцяці лягла на супрацоўнікаў органаў унутраных спраў. Нам паступіла заява, мы звязаліся з МНС. Крыху пазней пра здарэнне даведаліся ў пошукава-выратавальным атрадзе «Анёл», і неўзабаве ў вёску Карбаўское пачалі прыбываць валанцёры і старшыя пошукавага атрада, — кажа Сяргей Якубель. — Але, паўтаруся, першымі ўдзельнікамі пошукавай аперацыі сталі супрацоўнікі МУС. Першапачаткова — Бярэзінскага РАУС, практычна адразу на месца выбыў атрад міліцыі асаблівага прызначэння, супрацоўнікі УУС, вайскоўцы ВЧ 3310. У дапамогу нам далі мясцовых жыхароў, леснікоў, якія добра ведалі мясцовасць, і пачалася адпрацоўка ляснога масіву.
Спецтэхніка падышла яшчэ засветла і працаваць пачала праз некалькі гадзін пасля заявы. Гэта тычыцца і квадракоптараў.
Першы дзень мы ажыццяўлялі пошукавую аперацыю менавіта такімі сіламі. У тую ноч тэрыторыю адпрацоўвалі каля 300 чалавек: з іх МУС прадстаўлялі 130 чалавек, каля 70 — супрацоўнікі МНС, астатняя частка — валанцёры, якія паспелі да гэтага часу прыехаць. Ровар у рацэ шукалі з дапамогай пошукавага магніта. Уначы правяралі масіў непасрэдна побач з вёскай. Ліхтары ў цемры свяцілі на адлегласці да кіламетра. Здалёк было заўважна, як людзі ходзяць і шукаюць дзіця.
Паралельна сярод супрацоўнікаў МУС стварылі групы, якія адпрацоўвалі найбліжэйшыя вёскі. Да іх далучаліся леснікі і ратавальнікі. Яны абследавалі закінутыя будынкі, калодзежы, размаўлялі з мясцовымі жыхарамі і дачнікамі, якія прыехалі на выхадныя. Акрамя таго, праглядаліся чатыры бліжэйшыя камеры відэаназірання, усталяваныя ў раёне вёсак. Асобна працавала група, якая займалася адпрацоўкай іншых версій. Сярод іх — крымінальнае знікненне, ДТЗ і гэтак далей. Сляды, якія знаходзілі падчас пошукавай аперацыі, прапрацоўвала зводная група МУС і МНС. Да гэтага таксама прыцягнулі валанцёраў і леснікоў.
Месцы моцнай забалочанасці, дзе пасля было знойдзена цела дзіцяці, па квадратах абследаваліся з дапамогай квадракоптараў МНС, міліцыі, спецпадраздзялення «Алмаз».
На другі-трэці дзень было прынята рашэнне аб магчымым выкарыстанні верталёта. Але яшчэ раз паўтаруся: тэхнікі, якая ажыццяўляла пошук з паветра, было дастаткова. І палёты ні ў дзённы, ні ў начны час фактычна ні на хвіліну не спыняліся.
«Знайсці дзіця ў забалочаным месцы было няпроста»
— Вельмі цяжкадаступным участкам для пешай адпрацоўкі былі тарфянікі. У выніку супрацоўнікі Бярэзінскага РАУС, якія выраслі ў тым раёне, выкарыстоўваючы сваю лодку, адправіліся адпрацоўваць разлівы — шукаць сляды дзіцяці ў самой забалочанай мясцовасці. І на пяты дзень пошуку яны знайшлі там адбітак пратэктара. Яго фота перадалі ў штаб, і эксперты-трасолагі пасля вывучэння выявы прыйшлі да высновы, што ён можа адпавядаць пратэктару абутку дзіцяці. Тады мы значна звузілі круг пошукаў, і атрад, накіраваны ў гэты раён, знайшоў ровар. Ён знаходзіўся на мяжы лесу і поля, вось чаму яго першапачаткова не заўважылі з дапамогай квадракоптара. Пасля знаходжання ровара мы пачалі рухацца па вектарах, паднялі ў паветра верталёт.
Як аказалася, знайсці цела падлетка з яго дапамогай аказалася няпростай задачай. І знайсці яго ўдалося, на мой погляд, дзякуючы таму, што верталёт завісаў над пэўнымі ўчасткамі мясцовасці і разганяў чарот. Начальнік Бярэзінскага РАУС Вадзім Канапацкі толькі з дапамогай бінокля ў балоце, бліжэй да берага, убачыў цела дзіцяці. Сесці верталёту не было дзе. З дапамогай вадалазнага абсталявання да гэтага месца дабраліся супрацоўнікі МНС, і ўжо па пракладзеным маршруце туды прыбылі ўдзельнікі аператыўна-следчай групы. Цела было ідэнтыфікавана.
Паводле папярэдняй інфармацыі, смерць наступіла ад трох сутак і раней да знаходжання цела (гэта значыць у першыя дні пасля знікнення).
— Што ўяўляе сабой месца, дзе знайшлі цела дзіцяці?
— Гэта тарфяныя распрацоўкі, там вельмі топкае месца: вязкая зямля, прытопленая трава. У гэтых месцах складана вызначыць, дзе вада, а дзе суша. Пад'ехаць да самога месца мы проста не змаглі. Ратавальнік, які знайшоў Максіма, падыходзячы да нас, двойчы праваліўся па грудзі ў балота. Мы спыніліся на адлегласці 15‑20 метраў. Калі я спусціўся з квадрацыкла, мая нага была ў вадзе па ўзровень берца.
— Раней ад пашукавікоў была інфармацыя, што месца, дзе знайшлі Максіма, не правяралася. Чаму?
— Паўтаруся, пешыя групы дабрацца да месца знаходжання цела не змаглі б, патрэбныя пэўныя навыкі і спецабсталяванне. Мы спрабавалі падысці да месца, дзе след знайшлі супрацоўнікі Бярэзінскага РАУС з іншага боку, але не ўдалося. Але гэты раён абследаваўся з дапамогай квадракоптараў.
— Ці ёсць верагоднасць, што квадракоптар пралятаў месца, дзе знайшлі цела, але яго не заўважылі?
— З улікам таго, што цела знаходзілася каля берага, да якога прылягае высокі чарот, а дзіця было ў куртцы балотна-зялёнага колеру і цёмнай шапцы, ёсць верагоднасць, што праз квадракоптар яго маглі проста не ўбачыць. Цеплавізар таксама мог яго не адрозніць.
«Дзіця магло заблудзіцца і спалохацца»
— На ваш погляд, як ён мог апынуцца ў забалочаным месцы? Заблукаў?
— Думаю, так. Выкажу здагадку, што першапачаткова ён заблукаў, потым чагосьці спалохаўся (у раёне, дзе яго знайшлі, зямля зрытая дзікімі жывёламі), далей пайшоў наўгад і, на жаль, трапіў у цяжкапраходную мясцовасць. У першыя дні па дарогах рухалася машына МНС, з якой у мегафон да Максіма звярталася яго маці. Гэта было вельмі гучна. І я мяркую, калі б ён быў жывы, ён бы нас пачуў. Але складана сказаць, як бы ён адрэагаваў, улічваючы яго асаблівасці.
— Чаму версія з лясным масівам, а не поле, балота была прыярытэтнай у першыя дні?
— Бо зыходная інфармацыя была наступнай: Максім рушыў у бок Несцераўкі, а вакол яе ляжыць лясны масіў. Астатнія версіі прапрацоўвалі паралельна з другога дня пошуку.
— Раней пісалі, што 10 лістапада быў знойдзены меркаваны след хлопчыка каля вёскі Несцераўка. Чаму гэтае месца не адпрацоўвалі адразу?
— Той след быў знойдзены не каля Несцераўкі, а на адлегласці ў 2,5 кіламетра ад вёскі Галынка. Я не гатовы сцвярджаць, што след належаў Максіму. Гэта не пацверджана. Але ён прыцягнуў увагу, паколькі быў візуальна падобны на пратэктар чаравіка, а побач з ім быў след ад ровара. Мы яго адпрацавалі і, больш за тое, абследавалі поле побач квадракоптарам і запускалі пошукавага сабаку. Але гэты след быў знойдзены прыкладна за 4,5‑5 км ад месца, дзе знайшлі труп. Гэта зусім іншы лясны масіў з пункту гледжання адпрацоўкі.
— Ці знаходзілі яшчэ нейкія сляды Максіма падчас пошуку?
— У цэлым было знойдзена вельмі шмат слядоў. Але яны наўрад ці належалі дзіцяці. Пры гэтым мы знайшлі каля 10‑15 слядоў, якія прыцягнулі ўвагу пошукавых груп. Гэта сляды ад ровараў, падобных пратэктараў чаравікаў і гэтак далей. З-за гэтага мы перанакіроўвалі асабовы склад і валанцёраў у тое ці іншае месца, каб іх адпрацоўваць.
— Ці быў у хлопчыка мабільны тэлефон?
— Ён карыстаўся ім толькі ў Мінску, у кватэры, і сім-карты ў ім не было. Рэч у тым, што ў дзіцяці былі і асаблівасці развіцця маўлення.
— Улічваючы, што пошук выклікаў шырокі грамадскі рэзананс, наколькі зладжанай была праца? Ці былі, на ваш погляд, недахопы?
— Зразумела, што ўсе, хто прыязджаў на пошукавую аперацыю, былі аб'яднаны адной мэтай. І, безумоўна, вельмі складана кіраваць такой колькасцю пошукавых груп. Разам з тым хапала спецыяльнага трэкінгавага абсталявання, вопытных пашукавікоў і міліцыянераў, леснікоў, якія выраслі ў гэтым раёне і добра ведалі масіў. Пасля адпраўкі першых груп на вышук адразу ж трэба было фармаваць новыя, шукаць старшых, пазначаць квадраты, фармаваць напрамкі. І вось тут, магчыма, узнікаў лёгкі сумбур. Але праца саміх груп была зладжанай, без асаблівых праблем.
Падчас пошуку я ўбачыў, як да чужой бяды неабыякавыя нашы грамадзяне. Усе, хто мог [і прыбыў на месца пошукаў], ішлі шукаць Максіма. І гэта былі не толькі пастаянныя ўдзельнікі ПВА «Анёл», але і звычайныя людзі. Хтосьці ішоў шукаць у лес, а хто не мог, забяспечвалі ўдзельнікаў гарачым харчаваннем, дапамагалі ў вырашэнні іншых пытанняў. Вялікі ўнёсак у арганізацыю зрабілі адміністрацыя раёна, мабільныя аператары, якія падключылі дадатковыя вышкі, і, як я ўжо казаў, лясгас. Не было ніводнай службовай асобы, якая засталася б у баку. І, карыстаючыся магчымасцю, я хацеў бы выказаць падзяку ўсім, хто ўдзельнічаў у пошуках Максіма Зяньковіча. Зразумела, асноўная нагрузка легла на МУС і МНС, але дапамога ўсіх аказалася сапраўды адчувальнай.